10а
10а
3
3
4
Адал басқарудың өз құрылымы бар
Адал басқарудың өз құрылымы бар
Əр Басқарма мүшесінің жеке міндеттері бар
Əр Басқарма мүшесінің жеке міндеттері бар
Басқарма мүшелері ұжымдық органның мүшесі болғанына қарамастан өзінің
жеке міндеттері де бар. «Интеграция, адал басқару мен ашықтық» құжатында
Коммерциялық емес құқық халықаралық орталығы басқарма мүшелері «ұйымға
өз міндеттерін ұқыпты əрі жауапты атқаруға жəне бұқара таратуға жатпайтын
ұйым тұралы ақпаратты құпия сақтауға» (www.icnl.org сайтта қараңыз).
Басқарма мүшелері отырыстарда уақытында қатысып, оларда белсенділік
білдіріп жəне КЕҰ мүддделерін өзінің жеке, кəсіби немесе корпоративтік мүдде-
лерінен жоғары қою. Басқарма мүшелерінің дəл жазылған міндеттер тізімі олар-
ға өз рөлін жəне оны қалай дұрыс атқаруды түсінуге көмектесуі мүмкін.(«Бас-
«Бас-
қарма мүшелерінің міндеттер сипаттамасы»
қарма мүшелерінің міндеттер сипаттамасы»
).
Негізгілерден басқа басқарма өзінің кей бір мүшелеріне арнайы міндеттер
жүктеуі мүмкін. Мысалы қаржы саласындағы сарапшыға ұйымның жылдық
бюджетін дайындауды бақылауға ал басқармаға кіретін заңгерге КЕҰ құқық-
тық мəселелерді қадағалауға өкілдіктер беруге болады. Өкілеттіліктерді беру
басқармамен бекітілуі тиіс жəне басқарма мүшелеріне кəсібіне орай автомат-
ты түрде берілмейді. Сонымен қатар басқарма мүшелерінің өкілеттіліктері мен
міндеттерін кəсіби деңгейімен шектеуге болмайды. Басқарма мүшесінің бірінші
əрі негізі міндеті – осы органның ұжымдық шешімдеріне өз үлесін қосу болып
табылады.
Басқарма мүшелерінің міндеттер сипаттамасы
Басқарма мүшелерінің міндеттер сипаттамасы
Басқарма мүшелері өз жұмысы үшін ақы алмау
керек сол себептен олардың басқармадағы
міндеттерін жазбаша түрде тізіп беру өте пайдалы
болады.
Бұл оларға басқарма құрамында өзін қалай ұстау
керек жəне қызметінде бастапқы бағыттарды
белгеуге көмектеседі. Жəне де басқарманың жаңа
мүшелеріне олардан күтетін нақты əрекеттерді
көрсететін жақсы құралы.
Міндеттер сипаттамасына келесі тармақтар қосу
керек:
1) ұйымның миссиясын білу жəне қолдау;
2) басқарма отырыстарына уақытында қатысу;
3) отырыстарға алдын ала дайындалу;
4) құпияны сақтау;
5) негізделген жəне бейтарапты ұсыныстар беру;
6) мүдделер қайшылығынан аулақ болу жəне өз
күн тəртібін басынып ұсынбау;
7) комитеттер мен арнайы шараларға қатысу;
8) ұйым басшыларын қолдау;
9) ұйымның ресурстарын дамытуға қатысу;
10) қауымдастықта ұйымды үгіттеу.
Құрылтайшылардың арнайы рөлі
Құрылтайшылардың арнайы рөлі
Құрылтайшылармен жұмыс істеу – орны бөлек.
ОШЕ елдерінде көптеген КЕҰ ұйымды құрған
адамдардан əлі де тəуелді – себебі оларда ерекше
құқықтар сақталынған (Мажарстанда сияқты)
немесе олар ұйымда басқару лауазым иелері –
директор немесе төраға болып жүр. Соңғы аталған
жағдайда
10б
10б
Адал басқарудың өз құрылымы бар
Адал басқарудың өз құрылымы бар
3
3
4
Ескертпелер
Ұйым қызметіне қатысатын басқарма мүшелері өздерінің адал пиғылдарына қа-
рамастан басқармадағы қызметтерінен тыс ешқандай билігі жүрмейтіндігін ес-
керу керек. Өз еркімен КЕҰ бір жобасында қатысып жүрген басқарма мүшесі қыз-
меткерлердің немесе волонтерлардың жұмысына араласуға болмайды. ОШЕ
елдеріндегі коммерциялық емес ұйымдарда құрылтайшылармен түсініспеушілік
аз емес себебі оларда басқарманың басқа мүшелерінен асатын өкілеттіліктер
болуы мүмкін. («Құрылтайшылардың арнайы рөлі»
«Құрылтайшылардың арнайы рөлі»
қараңыз).
Басқарма мүшелері өз өкілеттіліктерінің шеңберін дұрыс түсініп КЕҰ тікелей
билік етуден тартыну үшін ұйым басшысы басқарма төрағасымен тығыз байла-
ныста болу тиісті. (6.5 бөлме).
Құрылтайшының пікірі салмақты болып
саналатыны себебі «үлкендерді тыңдау» немесе
адамның жоғары беделіне байланысты болуы
мүмкін.
Құрылтайшылар өз тарапынан өздері құрған ұйымда
жұмысын қадірлеп сол жұмыспен мəңгі айрылғысы
келмейді. Сол себептен ешкім оларға кетіңіз деген
сөздерді айта алмайды. Дегенмен стартегиялық
болашағы бар КЕҰ заңдарда немесе ұйымның
жарғысында бекітілмеген құрылтайшылардың
жеңілдіктерін бірте бірте күшін жою керектігін
түсінеді. Құрылташының қосатын үлесінің
құндылығына қарамастан қалғандардың барлығына
колданатын ережелерге көлденең шешімдер
қабылдаса ол ұйымның өмірі мен дамуына байқамай
балта шабуы мүмкін. Құрылтайшыны өз əрекетімен
ұйымның дамуына теріс ықпалдан сақтаудың бір
əдісі – басқармада басқалармен тең жағдайда
жұмыс істеуге шақыру (егер ол басқарма мүшесі
болса). Мысалы басқарма шешімдері тек қана
отырыстар барысында қабылданады егер кворум
жиналса жəне өкілеттіліктердің мерзімдерін енгізу
туралы ереже қабылдайды. Ондай мəртебенің
өзгеруі тұралы құрылтайшыны өте абайлап
таныстыру керек əйтпесе үйым өзіне соғыс
жариялағандай жақсылық істегенді білмейтін деп
сізге ойлауы мүмкін
Бұл өзгерістер КЕҰ күшейуіне көмектесетінін,
бұл ережелер барлығына бірдей екендігін
міндетті түрде түсіндіру керек. Кейбір КЕҰ
құрылтайшыларға маңызды, бірақ шешім
қабылдауға көп əсер етпейтін жаңа лауазымдарды
ойлап табуды жөн көреді, мысалы қамқорлық кеңес
төрағасы.
