Дошыбеков айдын багдатович

75 
 
9 – кестенің  жалғасы 
 
1 
2 
3 
Жалпы бағыттылық 
Жекелей тұтынушылар 
мен олардың топтарының 
сұраныстары мен 
талаптарын  тауарларды 
ұсыну мен ауыстыру 
арқылы қанағаттандыруға 
арналған  
Клиенттер тарапынан сенімді 
нығайтуға, қызметтердің сезілу 
деңгейін арттыруға, оның 
маңыздылығын айқындап көрсетуге, 
оны қолдану кезінде  тұтынушы 
көретін пайдасын айқындап көрсетуге 
арналған. 
Тұтынушының 
бәсекеге бел бууы 
Жоғары емес 
Жоғары, 
қызметтер 
қасиетінің 
тұрақсыздығымен, 
Нақты еместігімен байланысты  
Жеке ұсынысты 
бағалау немесе 
бәсекелес 
ұсыныстарға тікелей 
салыстыру жүргізу  
Мүмкін 
Қызметтерді өндіру мен тұтыну 
үдерістерінің үздіксіздігімен 
байланыста болуына байланысты 
мүмкін емес 
Клиенттердің 
маркетингті іс-
шараларға сенімі  
Жеңіл қалыптасады 
Қиын қалыптасады 
Жарнаманың 
коммуникация 
маркетингі ретіндегі 
рөлі  
Жоғары. Өнімді  нарыққа 
шығарарда басты рөл 
атқарады 
Орташа. Жарнаманың рөлі шамалы 
ғана болуы мүмкін, өйткені қызмет 
көрсетуді сатып алу кезінде ең 
алдымен өз тәжіриебсіне және 
өндіруші туралы сенімді ақпаратқа 
сүйенеді. 
PR коммуникация 
маркетингінің 
құралы ретінде   
Тұтынушыларда оң 
имидж қалыптастыруға 
арналған  
Іс-шараларға жұмсалатын бюджеттің 
аздығына байланысты PR компания 
туралы оң пікір туындататын 
жағдайлар жасауға ықпал етеді 
Алдыңғы сату 
тәжірибесі 
Қызмет маркетингіне 
қарағанда мәні аздау  
Біршама маңызды, өйткені клиенттер 
сенімінің нәтижелі көрсеткіші болып 
табылады.  
Нарықтық үдерістің 
дамуы 
Жоғары емес 
Жоғары.  Қызметтің  тұтынылуы  мен 
ұсынылуы біруақытта  жүргізіледі.  
 
Сонымен  кез-келген  тауардың  маркетингін  оның  өндірушілері  мен 
тұтынушыларының  тұтынушы  сұраныстарын  қанағаттандыру  тұрғысынан 
арақатысын  зерттеу  қажет.  Сонымен,  өндіруші  қаншалықты  өзіне  қорлар  мен 
операцияларды  қабылдаса,  соншалықты  маркетингтің  сапалы  құрамы  басым 
болып, виртуалды коммуникациялар мәнінің өзектілігі төмендейді. 
О.Н.  Степанованың  көпжылдық  еңбегінің  арқасында  дене  шынықтыру 
жүйесіндегі  маркетинг  қағидаттары  мен  дене  шынықтыру-спорт  ұйымдардың 
маркетингтік қызметтерін басқаруға анықтама берілген. 

76 
 
1. Маркетингтің басты, негіздемелі қағидаты – тұтынушының дербестілігі 
қағидаты. 
 Икемділік  пен  бейімделу  қағидатының  мәні  –  дене  шынықтыру-спорт 
ұйымының сыртқы және ішкі орта факторларын максималды қолдану кезінде, 
нарықтық  қызметтің  критерийлерінің,  әдістері  мен  құралдарының  осы 
факторларға бейімделуін зерттейді.  
2 Вариативтілік  пен  оңтайлылық  қағидаты  жоспарланған  мақсатқа  аз 
шығын  жұмсай  отырып,  көбірек  әлеуметтік-педагогикалық  тиімділігін  алуда 
бір  маркетингтік  мәселенің  үштен  кем  емес  баламалы  нұсқаларын  (ең 
жақсысын) шешу кезінде қолданылады. 
3  Жағдайлы  басқару  қағидаты  –  шешімдерді  тек  қана  берілген  мерзім 
ішінде емес, жаңа мәселелердің пайда болуымен олардың шешілу нұсқаларын, 
жағдайын өзгерістерін шешуде қабылдайды. Сонымен, дене шынықтыру және 
спорт  саласындағы  маркетингтік  қызметті  мазмұны  бір  жағынан,  өндірісті, 
кадрлық,  құндылықты  өндірулік  және  коммуникациялық  саясат,  екінші 
жағынан  –  бірқатар  ерекшеліктері  бар  классикалық  мәселелерді  шешумен 
байланысты.  
6-суретте  біз  өзіміз  жасаған  дене  шынықтыру  және  спорт  саласы 
маркетингінің моделін ұсынып отырмыз [234]. 
 Моделді  жасау  кезінде  біз  ең  алдымен  келесі  мәселелерді  жетекшілікке 
алдық:  
 
әлеуметтік  тапсырысты  ДШжС  саласындағы    біліктілік  талаптарының 
жүзеге  асырылуын;  
 
«Дене  шынықтыру  және  спорт»  мамандығы  бойынша  білім  берудің 
мемлекеттік жалпыға міндетті стандарт  мазмұнын; 
 
«Дене шынықтыру және спорт» мамандығы бойынша оқу жоспарын. 
Біз жасаған модель тұтастықпен сипатталады, өйткені барлық көрсетілген 
бөлімдер  өзара  байланысты,  нақты  мәні  бар  және  соңғы  нәтижеге  –  модель 
тәжірибелік іс-әрекеттердің ұйымдастырушы құралы болып табылатындықтан; 
модель  ашықтығымен  айқындалады,  өйткені  модель  жоо  дене  шынықтыру 
болашақ педагогының кәсіби жүйесінің контексіне енгізілген.   
Қазіргі студенттің  – болашақ маманның бейнесінің моделі жаппай санада 
бекітіліп,  оның  қоғаммен  қабылдануына  белгі  қалдырады.  Жұртшылықтың 
санасында  студент  -  болашақ  бакалаврдың  қалыптасқан  имиджіне-  көбінесе 
жоғары оқу орындарына талапкерлерді тарту үдерісі, келешегі бар жобалардың 
жүзеге  асуы,  сондай-ақ  жоғары  оқу  орнының  білім  кеңістігіндегі  нәтижелілігі 
әсер  етеді.  Тәртіпаралық,  ықпалдастық амалдың  қалыптасуы  және  әлеуметтік-
педагогикалық  аренамен ретінде  имиджге  сүйене отырып,  қажетті  әдістемелік 
негізін құру гуманитарлық ғылымның елеулі жетістігі болды. 
 

77 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қоғамның әлеуметтік тапсырысы – ДШжС 
саласы бойынша заманауи маманға қойылатын 
біліктілік талаптар 
 
5В010800 –«Дене шынықтыру және спорт» 
мамандығы бойынша мемлекеттік білім берудің 
жалпыға міндетті стандарты 
 
Мақс
атт
ы бө
л
ім
 
Мазм
ұнд
ы бө
л
ім
 
Ұ
йым
дастыр
у–
 ә
ді
стем
ел
ік 
бөл
ім
 
Н
әтиж
елі
-крит
ер
и
ялы
 
бө
л
ім
   
Мақсаты: дене шынықтыру және спорт саласындағы болашақ мамандардың бойында маркетинг 
бойынша теориялық білімдерді, сондай-ақ, дене шынықтыру-спорт жұмысын ғылыми негізде жүзеге 
асыруға қажетті маркетингтік қызметтің тәжірибелік біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастыру 
Міндеттері: болашақ дене шынықтыру маманына қажетті арнайы білімдер мен 
біліктіліктер жүйесін қалыптастыру; 
- дене шынықтыру және спорт маркетингінің заманауи жетістіктерін меңгеру; 
- маркетингтің нарыққа дене шынықтыру-спорт қызметін жасап шығаруындағы рөлін 
түсіну; спорт маркетингі кешені, қызметтері, мақсаттары мен қағидаттары туралы түсінік 
қалыптастыру; сыртқы және ішкі факторлардың дене шынықтыру-спорт пішінді 
маркетингтік ортаға әсерін бағалау. 
Әдіснамалық негіздері: Жүйелі тәсіл, тұтастық тәсіл, құзыреттілік тәсіл, акмеологиялық тәсіл, іс-
әрекеттік тәсіл, синергетикалық тәсіл  
Қағидалары: вариативтілік және оңтайлылық қағидасы, жағдияттық басқару қағидасы, икемділік 
пен бейімделулік қағидасы  
 
 
Әдістер: үйретудің моделді әдісі (іскер ойын түрінде) (В.В.Гузеев), case study әдісі (нақты 
жағдайларды талдау),  жобалау әдісі, ойын технологиялары, ақпараттық -коммуникациялық 
технологиялар (АКТ) 
Мазмұны:  «Дене  шынықтыру-сауықтыру  қызметінің  маркетингі»  кешенді  бағдарламасы: 
«Қазақстандағы  және  шетелдердегі  дене  шынықтыру-сауықтыру  қызметі  маркетингінің  негіздері» 
элективті курсы, студенттердің өзіндік даму деңгейін арттыру бойынша психологиялық тренингтер, 
жаттығулар, танысу, қарым-қатынас пен көшбасшылыққа арналған ойындар 
Түрлері: Дәрістер, теориялық-әдістемелік семинарлар, ғылыми-тәжірибелік конференциялар, 
фестивальдер, кеңес беру, психотренингтер, шеберлік-сыныптары, іскерлік ойындар, жобаларды 
қорғау, пікірталастар, тәжірибелік жағдайларды талдау және т.б.  
Маркетингті мақсаттарға қол жеткізу құралы: маманның имиджі, жарнама 
 
 
Компоненттер мен көрсеткіштері:   
 
Уәждемелік 
ккомпонент 
 
Танымдық компонент 
Іс-әрекеттік компонент 
 
Болжамды  құралдар:  Авторлық  сауалнама,  Н.В  Кандаурова  бойынша  сауалнама,    Қарым-
қатынастылық,  коммуникативтілік  бағаламасы  (Ряховский  тесті).;  Кеттелдің  тұлғалық  қасиеттер 
бойынша сұраунамасы, Өзіндік даму деңгейінің болжамы  (Л.Н.Бережнов), тестері  
 
Деңгейлері: жоғары, орта, төмен 
Нәтиже:  жеке  тұлғаның  дене  бітімін    жетілуі  мен  салауатты  өмір  салтын  ұстануына  ықпал  ететін 
дене шынықтыру-спорттық ұйымдардың стратегиясы мен тактикасын меңгеруін көрсететін жүйе. 
 
Сурет 6 ‒  Дене шынықтыру-сауықтыру қызметі саласындағы 
маркетинг бойынша болашақ дене шынықтыру және спорт мамандарын 
даярлаудың моделі 
 
76