Дошыбеков айдын багдатович

73 
 
- Управление 
спортивной 
подготовкой 
высококвалифицированных 
спортсменов, 
занимающихся 
таэквондо 
(Андасова 
Ж.М.: 
дис.на 
соиск.учен.степ.канд.пед.наук:- Алматы, 2008) [227]. 
- Совершенствование  социально-экономических  отношений  в  сфере 
физической  культуры  и  спорта  в  Республике  Казахстан  в  рыночных  условиях 
(Кошаев М.Н.: дис.на соиск.учен.степ.д-ра пед.наук.- Алматы, 2009) [228]. 
- Система  учебных  средств  в  подготовке  менеджеров  активных  видов 
туризма  к  рекламно-информационной  деятельности  (Вуколов  А.В.    дис.на 
соиск.учен.степ.канд.пед.наук.- Алматы, 2010) [229]. 
- Воспитательная 
эффективность 
информационно-коммуникативного 
менеджмента 
спортивных 
соревнований 
( Болдырев 
Б.Н.: 
дис.на 
соиск.учен.степ.канд.пед.наук : Алматы, 2010) [230]. 
Жоғарыда  қарастырылған  ғалымдардың  еңбектеріне  сүйенсек:  Тшанов 
А.Қ. спорттық педагогты  кәсіби-педагогикалық дайындау бүтін педагогикалық 
үдеріс  болып  табылады,  оның  барысында  тұлғаның,  қалыптасуы,  жалпы  және 
кәсіби мәдениетінің дамуы жүреді деген түйін жасайды [226,б.  45]. 
В.И.Лебедева  өз  зерттеуінде  студенттерді  сауықтыру  жұмыстарына 
дайындаудың  тиімділігін  арттырудың  ең  маңызды  факторларын  атап  өтеді, 
оларға: оқуға деген өзіндік маңызды уәждемесі, өзін-өзі білімдендіру мен өзін-
өзі  жетілдіру,  студенттің  сауықтыру  жұмыстарымен  айналысуға  ниеті, 
тұлғалық  қасиееттері,педагогикалық  шеберлігі,  оқыту  үдерісін  ұйымдастыру 
мен оқыту сапасы жатады [25,с.20].  
  И.Ф.  Андрущишин  спортшылардың  психологиялық  –    педагогикалық 
дайындығының  кешенді  жүйесін  ұсынып,  оның  мақсаты,  міндеттерін, 
ұстанымдары  мен  негізгі  мазмұнын,  жүйе  құраушы  факторлар  мен  кешенді 
диагностикасын ұсынған [224,с. 45].  
Отандық  ғалымдар  А.Б.Рахимбаев,  А.К.  Бельгибаевтың  пікірі  бойынша, 
«маркетингте назар салу мен зерттеудің, егер мүмкін болса басқару нысандары 
болып  адамдардың  қажеттіліктері  мен  талаптары,  сұраныстары,  алмасулары, 
нарық  қарастырылады»  (Теория  и  практика  маркетинга.  Оқу  құралы  Алматы, 
2008.-375б.) [231]. 
Дене  шынықтыру  мен  спорт  жүйесін  басқарудың  маркетингтік  тәсілінің 
мәні оның субъектілері үшін ең алдымен – дене шынықтыру және спорт саласы 
бойынша азаматтардың сұраныстары мен талаптары қойылады, тек тұрғындар 
талап  етіп  отырған  дене  шынықтыру-спорт  жұмыс  бағдарламасы  ғана 
жасалынады  және  жүзеге  асырылады,  ал  басшылық  қызметке  маркетинг  
мәселелерін  білетін  мамандар  сайланады.  Маркетинг  сондай-ақ  басқару 
қағидаты  болып  табылады,  өйткені  онда  басқарудың  негізгі  қызметтерін ретті 
жүзеге  асыру  негізі  қаланған,  ол:  дене  шынықтыру-спорт  ұйымдарының 
сыртқы  және  ішкі  сраптамасы.  Бұл  маркетингке  дене  шынықтыру-спорт 
қызметтерінің  сұраныстарын,  ұсыныстарын  және  жүзеге  асырылуын  ең 
алдымен  тұтынушылар  пайдасына,  сондай-ақ,  дене    шынықтыру-спорт 
ұйымдары  мен  қоғамдардың бүтіндей  әлеуметтік  басқарылуының  түрі  ретінде 

74 
 
анықтама  беруге  мүмкіндік  жасайды.  Өзінің  заманауи  түсінігі  мен  мазмұны 
бойынша  маркетинг  дене  шынықтыру  жүйесінде  қоғамның  маңызды  жалпы 
мәдени  және  рухани  тіршілігінің,  әлеуметтік-мәдени  жаңа  енгізілімдерінің 
мықты бірлескен технологиясын құрайды. Бұл жеке тұлғаның жалпы және дене 
шынықтыру  мәдениеті  сараптамасы  тұрғысынан  маркетинг  басталады  да, 
олардың  қалыптасуымен  аяқталады.  Бұдан  басқа,  тіршілік  салтын  зерттеуден 
басталып,  маркетинг  тұрғындармен    дене  шынықтыру-спорттық  жұмыс 
бағдарламасын 
жүзеге 
асыра 
отырып 
тіршіліктің 
нақты 
мәнерін 
қалыптастырады.    Сонымен  маркетинг  дене  бітімін  жетілдірумен,  салауатты 
өмір  салтымен,  дене  жаттығуларымен  және  спортпен  жүйелі  түрде 
шұғылдануымен 
айқындалатын 
жеке 
тұлғаның 
дене 
мәдениетінің 
қалыптастырылуы  мен  дамуының  басты  факторы  болып  табылады. 
Маркетингтің  басты  міндеті  –  тұтынушының  дербестігіне  зиянын  тигізбей, 
оның сатып алу қабілетін сондай етіп қалыптастыруы қажет, ол тұрақты, дене 
шынықтыру  және  спорт  қызметін  ұстанушы,  маркетинг  пен  оның 
мүмкіндіктерін біршама тиімді қолданатындай болуы керек. 
Жалпы  алғанда,  дене  шынықтыру  жүйесіндегі  маркетинг  адамның  жеке 
тұлғаның  дене  мәдениетін  қалыптастыру  мен  дамыту  жолымен  жүзеге 
асырылатын,  салауатты  өмір  салтын  ұстануымен,  жүйелі  түрде  дене 
жаттығуларымен  және  спортпен  шұғылдануымен  айқындалатын  басты 
қоғамдық жетістігінің құндылығына белсенді талпынысына арналған. 
Дене  шынықтыру  жүйесіндегі  маркетинг  маркетингтің  теориясы 
контексінде  ашық  түрде,  әлеуметтік-этикалық  және  коммерциялық  емес  жүйе 
ретінде  қарастырылуы  қажет,  бұл  өз  кезегінде  оны  тұрғындарды  дене 
шынықтыру  жүйесінің  тек  қана  коммерциялық  емес,  мемлекеттік  және 
қоғамдық бөлімдерін басқаруына мүмкіндік береді. 
Соңғы  уақытта  Е.М.  Жих,  А.П.  Панкрухин,  В.А.  Соловьев  [232],  В.Е. 
Хруцкий,  И.В.  Корнеева,  Е.Э.  Автухова  [233]  және  т.б.  зерттеушілер 
маркетингке  көбірек  көңіл  бөле  бастады.  Ары  қарай  біз  қызмет  көрсету 
маркетингінің  өнім  маркетингінен  ерекшеліктерін  қарастыруды  ұсынамыз  ( 
кесте 9). 
 
Кесте  9  ‒  Қызмет  көрсету  маркетингінің  өнім  маркетингінен  ерекшеліктері  
(О.В. Круглова бойынша) 
Өлшемдері 
Өнім маркетингі 
Қызмет көрсету маркетингі 
1 
2 
3 
Тарихы 
Қызмет көрсету 
маркетингінен бұрын 
пайда болды 
Өнім маркетингінің артынан пайда  
болды  
Маркетинг 
құралдарын іс-
жүзінде  қолдану 
Кеңінен, материалдық 
өндірістің барлық 
салаларында дерлік. 
Көптеген 
қызмет 
көрсету 
компаниялары 
маркетингті 
енгізу 
бойынша кейіндеп қалып отыр немесе 
оның  құралдарын  іс-жүзінде  аса 
қолданбай отыр.