Cабаќтыњ таќырыбы: Топтау сан есім 6-сынып

Төртеу түгел болса,төбедегі келеді.

а) Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау.

Үйге берілген тапсырманы тексеремін.Кеспе қағаздарды үлестіріп,жауап талап етемін.

1.Сан есім дегеніміз не?

2.Сан есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

3.Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді?

4.Дара сан есім дегеніміз не?

5.Күрделі сан есім дегеніміз не?

6.Есептік сан есім дегеніміз не?

7.Реттік сан есім қандай сұраққа жауап береді?
б) Жаңа сабақты түсіндіру:

Топтау сан есімдер заттың санын жекелеп емес,топтап көрсетеді де,нешеден? Қаншадан? деген сұрақтарға жауап береді. Топтау сан есімдер дара сан есімдер мен қосарланған сан есімдерге шығыс есептік жалғауы жалғану арқылы жасалады.Мысалы: екіден,жүзден,қырық-елуден,он-оннан,бес-алтыдан,үшеу-үшеуден т.б. Сөйтіп топтау сан есімдер дара түрде де(бестен,оннан т.б.) күрделі түрде де(жиырма бестен т.б.) қосарланған түрде де(укі-екіден,он-он бестен т.б.) қолданылады.

Мысалы: Білекті бірді жығады

Білімді мыңды жығады
Білімді бекіту: 1. Топтау сан есім дегеніміз не?

2: Қандай сұрақтарға жауап береді?

3.Есептік сан есімнен қандай айырмашылығы бар?

4.Жинақтық сан есімнің айырмашылығы неде?

5.Сан есім сөйлемде қандай қызмет атқарады?
Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

Бағалау:Үй тапсырмасын орындап келгеніне және жаңа сабаққа ынталы қатысып отырғандарын бағалаймын.
Үйге тапсырма:174-жаттығу.Сөйлемдерді жазып, сан есімдерді мағыналық түрлеріне,жасалу жолына қарай ажыратып жазып келуге беремін.

6 - сынып Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Бөлшектік сан есім.
Сабақтың мақсаты: а) Оқушыларға ұлттық тіліміздің өркендеп оянуына ана тілімізді сүюге, ана тілін аяққа баспай мәртебесін биік ұстау жөнінде түсіндіру, соған дәріптеу..

ә) Оқушылардың бойына әдептілік, инабаттылық ,қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.

б) Сабақ барысында оқушыларды сауатты, ұқыпты жазуға дағдыландыру
Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, іздену

Сабақтың көрнекілігі: плакат,кеспе қағаздар

Халықтық педагогика элементтерін қолдану: Өтініш біреу, ой тоқсан

Пәнаралық байланыс: математика, әдебиет

Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушылармен амандасу,түгелдеу оқу құралдарын тексеру,сыныптың тазалығына назар аудару.
ә) Үй тапсырмасын пысықтау.
Үйге берілген жаттығуды текеремін.
1.Сан есім дегеніміз не? 2.Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді?

3.Дара сан есім дегеніміз не? 4. Күрделі сан есім дегеніміз не?

5.Есептік сан есім дегеніміз не? 6.Топтау сан есім қандай сұраққа жауап береді?

7.Жинақтық сан есім қандай жұрнақтар арқылы жалғанады?

8.Болжалдық сан есім қандай жолдармен жасалады?
б) Жаңа сабақты түсіндіру.
Бөлшектік сан есімдер заттың бөлшектік санын білдіреді.Бөлшектік сан есімдер,жай бөлшек және ондық бөлшек болып екі түрде қолданылады.Жай бөлшек сандар екі есептік сан есімнің бөлімі шығыс я ілік септікте алымы тәуелдік тұлғада жұмсалады,кейде тәуелдік жалғауы түсіріліп те айтылады.Мысалы: екіден бірін ал, үштің бірі, онның екісі немесе оннан екі т.б. Сол сияқты бөлшектік сан есімдер есептік сан есімге жарты,жарым,ширек сөздері тіркесіп келіп те жасалады. Мысалы: екі жарым,үш ширек.Ондық бөлшектік сан есімнің бөлімі ондық,жүздік, мыңдық сияқты болып жасалады.Мысалы:екі бүтін үш ондық немесе екі бүтін оннан үш ( 12,3 ) бес бүтін төрт жүздік немесе бес бүтін жүзден төрт (15,04)
Кітаппен жұмыс: 176-жаттығу, Цифрмен берілген бөлшектік сан есімдерді сөзбен жазады.

76,02, т.б.

ә) Оқушыларға ұлттық тіліміздің өркендеп оянуына, ана тілімізді сүюге, ана тілін аяққа баспай мәртебесін биік ұстау жөнінде түсіндіру,соған дәріптеу.

б) Оқушыладың бойына әдептілік, инабаттылық, қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.
Сабақтың түрі : Аралас сабақ

Сабақтың әдісі : сұрақ-жауап,ойын түрінде

Сабақтың көрнекілігі: плакат,кеспе қағаздар

Халықтық педагогика элементтерін қолдану : мақал-мәтелдер, нақыл сөздер

Пәнаралық байланыс : әдебиет

Сабақтың барысы :

а) Ұйымдастыру кезеңі

:

Оқушылармен амандасу, түгелдеу,оқу құралдарын тексеру,сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Екі топ алдын ала бірнеше сұрақ әзірлеп, қима қағаздарға жазып, аударып тізіп қояды. Бір топтан қыз екінші топтан жігіт шығып,қыз жігіт жағынан,жігіт қыз жақтан сұрақ алып, тез арада жауап беруі шарт. Ұпай саны есептелініп отырады.

ә) 12 түйе,10 жылқы,9сиыр,5 тоқты ( шешуі не? )

ә) Жігіттің неше жұрты бар? Атап бер.

ә) Қазақтың ұлттық ойын түрлерін ата.

ә) Қыз тәрбиесіне байланысты қандай мақал-мәтел білесің? ( 14-5 мақал айту керек)

«Алғырлар» тобы құрамында сан есімі бар мақал,

«Тапқырлар» тобы құрамында сан есімі бар жұмбақтар айтып жарысады.

1. Жеті жұрттың тілін біл,

Жеті түрлі білім біл.
1. Бес ін,бес іннің аузы бір ін ( бес саусақты қолғап )
2. Ұлға отыз үйден тыю,

Қызға қырық үйден тыю.

Білімді мыңды жығар.

Маған артық кемі жоқ. ( оң қол мен сол қол )

Бір шалдың төрт ұлы болыпты.Бірде шал сол ұлдарын жинапты.(ертегіден) деген сөйлемдерде сол сөзі төрт деген сан есімнің орнына қолданылған: төрт ұлын жинапты.

Кімді айтса ,сол келер (мәтел) деген сөйлемде сол сөзі кім дегеннің орнына жұмсалған да, кім дегеннің өзі адам ұғымы атауының орнына қолданылған.

Сөйтіп есімдіктер, есім сөздердің ( зат есім,сын есім, сан есімнің ) атын да, белгісін де, санын да атамай, тек соларды нұсқап, меңзеп көрсетеді де,солардың орнына қолданылады. Сондықтан да кейде есімдіктерді орынбасар сөздер деп те атайды.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

Белгілі бір заттық ұғыммен байланысты қолданылатын есімдіктің түрі жіктеу есімдігі деп аталады.

Жіктеу есімдіктері мен,сен, сіз,ол, біз,(біздер),сендер,сіздер, олар.Жіктеу есімдіктерінің үш жағы және жекеше, көпше түрі бар.

Олар мынадай:

1: мен біз,біздер

2. сен (анайы) сендер (анайы)

Сіз (сыпайы) сіздер (сыпайы)

3. ол олар

Бірінші жақ- айтушы,сөйлеуші жақ, Екінші жақ –тыңдаушы жақ.Бұлар –адмға байланысты атаулар,сордықтан кім? деген сұраққа жауап береді.

Үшінші жақ бөгде жақ.Ол адамға,адамнан басқа да затқабайланысты бола береді. Сондықтан кім? немесе не?деген сұраққа жауап береді.мыс: Бір ағашта екі алма,мен(кім?) де алмаймын, сен(кім?)де алма.
Кітаппен жұиыс: 193-жаттығу. Сөйлемдерді жазып,жіктеу есімдіктерін табады.
Екеуара жұмыс: Екі оқушыға шағын мәтінді беріп,жіктеу есімдіктерін теріп жазып,қай септікте тұрғанын көрсетеді.
Білімді бекіту: 1.Есімдік дегеніміз не?

2. Есімдік мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

3. Жіктеу есімдігі дегеніміз не?
Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.
Бағалау: Оқушылардың білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма: 195-жаттығу. Көшіріп жазып,жіктеу есімдіктерінің астын сызып, қай жақта, қай септікте тұрғанын айтуға беремін.

6 - сынып Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Сан есімнің емлесі
Сабақтың мақсаты:

а) Күрделі сан есімнің жазылуы; әр сыңары бөлек ,цифрмен жазылғанда дефистің қойылу мәселелерін түсіндіру.

ә) Сөйлеу тілін, сөз мағынасын түсініп,шапшаң ой қорыта алуға, көркем ұқыпты жаза білуге дағдыландыру

б) Оқушылардың шығармашылықпен жұмыс істеуіне ықпал ету, щған құрметпен қарай алатын көзқарасқа тәрбиелеу.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Сан есімді қалай меңгергенін білу үшін бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Сан есім дегеніміз не? 2.Сан есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

3.Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді? 4. Есептік сан есім дегеніміз не?

5. Реттік сан есім дегеніміз не? 6.Жинақтық сан есім қандай сұраққа жауап береді?
б) Жаңа сабақты түсіндіру:

1) Күрделісан есімнің әр сыңары бөлек жазылады. Мыс: жүзбір, жиырма бесінші.

2) Цифрмен таңбаланатын дара және күрделі сан есімдерге жалғанатын жалғаулар дефис арқылы жазылады.мыс: Ол 25-ке толды.

3) Реттік сан есімдер араб цифрымен берілсе,-ыншы, - інші, - нші, -ншы, жұрнағының орнына дефис ( - ) жазылады да, рим цифрымен берілсе, дефис қойылмайды.мыс: 5-сынып,23-қаңтар, ІІІ том т.б.

Күн;жыл аттарымен тіркеліп келген сан есімдер араб цифрымен берілмесе де,дефис қойылмайды. Мыс:2010 жыл, 7 қазан.

4) Екі,алты, жеті деген сандарға болжалдық сан есімнің -ау, -еу жұрнағы жалғанғанда түбірдің соңындағы қысаң ы, і дыбыстары түсіп қалады.мыс: екі-екеу, алты- алтау.

5) Болжалдық сан есімдер цифрмен жазылғанда, оларға жалғанатын қосымшалар дефис арқылы жазылады.мыс: 100-деген, 1000-даған.
кітаппен жұмыс: 178-жаттығу. Өлең жолдарын оқып, септеліп тұрған сан есімдерді мағыналық жағынан ажыратып, оларды қай септікте тұрғанын айтады.
Бүкіл оқушылармен жұмыс:Мына сан есімдерді қатыстырып сөйлем құрайды.

Екі-екіден, бес-бестен,он-жиырмадан, отызға жуық,0, 5, оныншы, жетеу.

2.Рим цифрымен берілген сан есімнен кейін реттік сан қалай жазылады?

Оқушылармен амандасу, түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу

Сілтеу есімдіктері мегзеу,нұсқау,көрсету мағыналарын білдіреді.Сілтеу есімдіктеріне бұл,сол,ол,осы,осынау,сонау,анау,ана,мына, мынау,әне,міне деген сөздер жатады.

Әдетте сілтеу есімдіктері сілтеу,мегзеу орнына жұмсалып,қай?деген сұраққа жауап беріп, анықтауыш қызметін атқарып тұрады.

Мысалы: Самғай бер асқардан асқарға мынау қырандай. Бұл ұрыста біз жеңеміз.
Кітаппен жұмыс: 196- жаттығу. Мәтіннен,жіктеу, сілтеу есімдіктерін тауып береді.
Бүкіл оқушылармен жұмыс: Оқушыларға кез-келген тақырыпқа мәтін жазғызамын.Мәтіннің ішінде сілтеу,жіктеу есімдігі болу керек.
Екеуара жұмыс:Екі оқушыға сөйлемдер беріп, фонетикалық талдау жүргіземін
Білімді бекіту: 1.Сілтеу есімдігі дегеніміз не?

2.Жіктеу есімдігі дегеніміз не?

3.Есімдік дегеніміз не?

4. Жіктеу есімдігі неше жақта жіктеледі?
Бағалау: Оқушылардың ынтасына қарай білімдері бағаланады
Үйге тапсырма:Үйге «Менің борышым» атты тақырыпта шағын шығарма жазып келуге беремін.

6 - сынып Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: Сан есімнен өткенді қайталау.
Сабақтың мақсаты:

а) Оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету.

ә) Түрлі әдістерді пайдалана отырып балаларды тапқырлық,жылдамдық,есте сақтау қабілеттерін арттыру,сөйлеу тілін жетілдіріп,шешендік өнерге баулу.

б) Сабақ барысында оқушыларды сауаттылыққа баулу

Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Кеспе қағаздар үлестіріп,жауап талап етемін

1. 
   Сан есім дегеніміз не?
   
2. 
   Сан есім құрамына қарай нешеге бөлінеді.?
   
3. 
   Сан есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?
   
4. 
   Есептік сан есім дегеніміз не?
   
5. 
   Реттік сан есім қандай жұрнақтар арқылы жалғанады?
   

Сынып оқушылары « Алғырлар» мен « Тапқырлар» атты екі топқа бөлінеді де, « Қыз бен жігіт» айтысы өткізіледі

Екі топ та алдын ала бірнеше сұрақ әзірлеп,қима қағаздарға жазып,аударып тізіп қояды. Бір топтан қыз, укінші топтан жігіт шығып,Қыз жігіт жағынан,жігіт қыз жағынан сұрақ алып,тез арада жауап беруі шарт. Ұпай саны есептеліп отырады.
Жігіт: а) 2002 жыл – Денсаулықты сақтау жылы болып белгіленді ( қатесі бар ма? )

ә) 12 түйе, 10 жылқы,9 сиыр, 5 тоқты. ( шешуі не? )
Қыз: а) Оң оқыса да, теріс оқыса да бірдей мағынада айтылатын қай сан есім?

ә) Жігіттің неше жұрты бар?
Жігіт: а) Жетіге дейін ғана саналатын қай сан есім?

ә) Қазақтың ұлттық ойын түрлерін ата.
Қыз:: а) Қырықтарда, үш-үштен, екеу, жүзден бір сан сан есімдерін мағынасына қарай ажырат.

ә) Қыз тәрбиесіне байланысты қандай мақал-мәтел білесің?

Қай жақтың жауабы кешіксе, сол жақтың қызы немесе жігіті жеңіледі.

Білімді бекіту: сабақтың соңынан « Бәге» ойыны ұйымдастырылады

« Алғырлар» тобы құрамында сан есімі бар мақал, «Тапқырлар» тобы құрамында сан есімі бар жұмбақ айтып жарысады.
Қай топ тосылып қалса,аты бәйгеден қалған болып есептеледі.

Бағалау:Жеңімпаз топ пен оқушылардың білім деңгейін ұпай санымен белгілей отырып,оқушылардың білімі бағаланады.
Үйге тапсырма: Сан есімнің мағыналық түрлеріне мысалдар жазып,құрамына қарай талдап келу.

6 - сынып Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Сұрау есімдігі
Сабақтың мақсаты :

а) Сұрау есімдіктерінің басқа сөз таптарына қатыстылығын, сұрау есімдіктерінің түрленетіндігін түсіндіру

б) Оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету.

в) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық, қарапайымдылық қасиеттерін қалыптастыру.

Оқушылармен амандасу,түгелшдеу,оқу құралдарын тексеру. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

1.Есімдік дегеніміз не?

2. Есімдік мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

3.Жіктеу есімдігі дегеніміз не?

4.Жіктеу есімдігі неше жақта жіктеледі?

5.Сілтеу есімдігі дегеніміз не?

6.Сілтеу есімдіктерін ата.

Мыныа сөйлемдердің ішінен жіктеу, сілтеу есімдіктерін тап.

1. 
   Ол қайтып оралмады.
   
2. 
   Оның ішінде қарлығаштар да бар еді.
   
3. 
   Ол ұядан он алты балапан ұшырды.
   
4. 
   Анау Абай ағаға жүгінемін.
   
5. 
   Мұнан басқа сөз айтып та үлгерген жоқ.
   
6. 
   Күлтайдың баяғы оқыған ағасы осы ауылға қызметке келді.