37
ПӘНІҢ МАЗМҰНЫ
1 МОДУЛЬ. ПСИХОЛОГИЯҒА КІРІСПЕ
1.1 Заманауи психология пәні, міндеттері мен әдістері
Психологияның ғылым ретіндегі анықтамасы, оның ғылымдар жүйесіндегі орны.
Психология пәні, міндеттері мен қағидаттары. Психология пәні туралы түсініктердің негізгі
даму кезеңдері. Психологиядағы негізгі бағыттар. Психологиялық зерттеулерді
ұйымдастыру. Психология әдістері.
1.2 Филогенездегі психика мен сананың дамуы
Объективті шындықтың бейнесі ретінде психика туралы жалпы түсінік. Жануарлар
әрекеті мен психикасының даму деңгейлері мен кезеңдері: талдағышты психиканың
қарапайым кезеңдері; перцептивті психика кезеңдері; зияткерлікті әрекет. Адам санасының
дамуы мен пайда болуы. Сана құрылымы. Бейсаналық күй.
2 МОДУЛЬ. ІС-ӘРЕКЕТ ЖӘНЕ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС
2.1 Іс-әрекет
Іс-әрекет туралы жалпы түсінік. Іс-әрекеттің негізгі түрлері: ойын, оқу, еңбек. Дағды,
ептілік, әдет және олардың ерекшеліктері.
Іс-әрекеттің психологиялық құрылымы. Іс-әрекеттің мақсаты мен уәждері. Әрекет адам
іс-әрекетінің бірлігі ретінде. Әрекет адамзат іс-әрекетінің бірлігі ретінде. Оның мақсатқа
бағыттылы. Ішкі, ақыл-ой әрекеті. Мақсат құру үдерісі. Әрекетті орындау түрлері
(операциялар).
Әрекеттерді операцияға айландыру.
Ақыл-ой операциялары.
2 .2 Қарым-қатынас
Қарым-қатынас мазмұны, түрлері және механизмдері. Қарым-қатынас үдерістерінің
негізгі жақтары: коммуникативтік, интерактивтік, перцептивтік. Қарым-қатынас қызметі.
Қарым-қатынастағы қиыншылықтар мен кедергілер. Деструктивті қарым-қатынас түсінігі.
Табысты қарым-қатынас факторлары.
3 МОДУЛЬ. ТҰЛҒА
3.1 Психологиядағы тұлға түсінігі
Тұлға туралы жалпы түсінік. «Тұлға» ұғымының мазмұны және анықтамасы.
«Индивид», «субъект», «тұлға» және «жеке даралылық» түсініктердің арақатынасы. Тұлға
құрылымы: бағыттылық, уәждем (түрткі), қабілет, темперамент, мінез. Тұлғаның
психологиялық теориялары.
3.2
Тұлғаның даралық -типологиялық ерекшеліктері
Темперамент және оның негізгі қасиеттері. Темперамент типтері. Жоғары жүйке жүйе
іс-әрекетінің негізгі типтері мен темпераменттің арақатынасы. Мінез туралы жалпы түсінік.
Мінез құрылымы. Мінез типтері. Қабілеттердің жалпы сипаттамасы. Қабілеттердің даму
деңгейі. Адамзат қабілеттерінің табиғаты.
4 МОДУЛЬ. ПСИХИКАЛЫҚ ҮДЕРІСТЕР
4.1 Түйсік пен қабылдау
Түйсік туралы түсінік. Түйсіктің анотомиялық-физиологиялық механизмдері. Түйсік
түрлері: интероцептивтік, проприоцептивтік, экстероцептивтік. Түйсік қасиеттері.
Сезімталдық және оның өлшемдері. Түйсік табалдырықтары туралы түсінік.
Қабылдау психикалық үдеріс және перцептивті әрекет жүйесі ретінде. Қабылдау
қасиеттері: заттылығы, тұтастығы, тұрақтылығы, маңыздылығы, құрылымдығық,
таңдамалылығы. Кеңістікті, уақытты, қозғалысты қабылдау. Қабылдау қиялы.
4.2
Ойлау, қиял және сөйлеу
Ойлау - таным іс-әрекетінің жоғары деңгкйі ретінде.Ойлау түрлері: көрнекі-әрекеттік,
көрнекі-бейнелік, сөздік-логикалық. Ойлау операциялары. Ойлау түрлері.
38
Қиялды адамға тән өзгеше психикалық үдеріс ретінде түсіну. Қиялдың түрлері.
Қиялдану жолдары: агглютинация, кестелеу, гиперболизация, қайрау, типизация.
Тіл және сөйлеу туралы түсінік. Сөйлеудің анотомиялық-физиологиялық негізі. Сөйлеу
түрлері: сыртқы, ішкі, эгоценрлік. Сөйлеу қызметі. Сөйлеудің қасиеттері: мазмұндығы,
айқындылығы, түсініктілігі, шынайылығы. Сөзді қабылдау.
4.3
Ес және зейін
Ес туралы түсінік. Естің физиологиялық механизмдері. Ес түрлері: ақпаратты сақтау
уақыты бойынша; психикалық белсенділік сипаты бойынша. Ес үдерісінің сипаттамасы: есте
сақтау, тану (ұмыту), қайта жаңғырту. Естің типтері мен жеке даралық ерекшеліктері.
Елестету.
Зейін психикалық іс-әрекеттің таңдамалы бағыттылығы мен шоғырлануы ретінде.
Естің түрлері мен олардың салыстырмалы сипаты: ырықты, ырықсыз, ырықтыдан кейінгі. Ес
қасиеттері және олардың дамуы.
4.4
Эмоционалды-ерікті үдерістер
Эмоция және сезім, олардың айырмашылығы. Эмоция қызметтері. Эмоция түрлері.
Сезім. Жоғары сезімдер. Психикалық күйлер туралы түсінік. Психикалық күйлер құрылымы.
Психикалық күйлер жіктемесі.
Ерік пен адамның ерікті іс-әрекеттері. Ерікті іс-әрекеттердің физиологиялық
механизмдері. Ерік актісінің психологиялық құрылымы.
5 МОДУЛЬ. ЖАСЕРЕКШЕЛІК ПСИХОЛОГИЯСЫНА КІРІСПЕ
5.1 Жасерекшелік психологиясы ғылым ретінде
Жасерекшелік
психологиясының
мақсаты
мен
міндеттері.
Жасерекшелік
психологиясының дамуын айқындайтын факторлар. Психикалық дамудың теориялары:
мәдени-тарихи концепция, биогенетикалық және әлеуметтік-генетикалық концепциялар,
бала дамуының қос факторының конвергенция теориясы, Э.Эриксонның эпигенетикалық
теориясы, Д.Б. Элькониннің психикалық даму концепциясы. Жасерекшелік
психологиясының әдістері.
5.2 Тұлға дамуының психологиялық мәселелері
Даму үдерісінің ерекшеліктері. Тұлға дамуның қозғаушы күштері, шарттары және
себептері. Психикалық дамудың заңдылықтары мен механизмдері. Жасерекшелік
психологиясындағы психикалық даму кезеңділігіне қатысты ықпалдар. Жас түсінігі. Жас
көрсеткіштері. Сензитивтік түсінік. «Қиын» және дағдарыстық кезеңдер.
6 МОДУЛЬ. МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫЛАРДЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
6.1 Кіші мектеп жасындағы психикалық даму
Кіші мектеп жасында дамудың әлеуметтік күйі. Оқу - жетекші іс-әрекет ретінде. Кіші
мектеп жасындағы жаңа құрылым. Жеті жас дағдарысы. Кіші мектеп жасынан жасөспірімдік
кезеңге өту мәселесі. Кіші мектеп жасындағы психикалық даму шарттарының жалпы
сипаттамасы.
6.2 Орта мектеп жасындағы психикалық даму
Жасөспірімдік кезеңдегі дамудың әлеуметтік күйі. Шетелдік және кеңестік
психологиядағы жасөспірімдік кезең дағдарысы. Жасөспірім жастағы физиологиялық және
психологиялық өзгерістер. Жасөспірімдік кезеңдегі жетекші іс-әрекет. «Ерексектік сезім»
жасөспірімдік кезеңнің негізгі психологиялық жаңа құрылымы ретінде. Жасөспірімдік
кезеңдегі құрдастықтың мәні.
6.3 Жоғары сынып жасындағы психикалық даму
Жасөспірім жастағы когнитивтік өзгерістер. Оқу-кәсіби қызмет жетекші іс-әрекет
ретінде. Кәсіби бағыттылық жеткіншектік шақтың жетекші жаңа құрылымы ретінде. Ғылыми
дүниетанымның дамуы. Ғылыми және эстетикалық көзқарастардың, әлеуметтік
нормалардың қалыптасуы. Өзіндік сана сезімнің қалыптасуы. Өзіндік сана және «Мен»
бейнесінің дамуы. Жекіншектік кезеңдегі психологиялық-әлеуметтік даму. Бозбалалар мен
