Бағдарламасын іске асыратын білім беру мекемелерінің оқыту үрдісінде оқу құралы ретінде қолдануға ұсынылады

47 
 
DDR2  SDRAM  -  DDR2  типті  жад  модулдері    DDR-мен  кері 
үйлесімділікке  ие  болмайды.  Олар  240  түйіспелері  бар  басқа  форм-
факторда өндіріледі. 
DDR2  қоректену  кернеуі    DDR-ға  қарағанда  анағұрлым  аз  –  2,5  В 
орнына1,8  В.  Бұл,  айтпақшы,  энергия  тұтынудың  және  жылу  бөлінуін 
азаюына  әкеледі,  ол  бұдан  былай  осы  жадты  ноутбуктар  мен  қуатты 
серверлерде қолдану кезінде маңызды болуы мүмкін.  
Сарапшылардың  айтуынша,  ЖЖҚ  болашағы  DDR2  жадына 
байланысты  болады,  алайда  қазіргі  кезде  оны  пайдалануға  асығудың 
қажеті  бар  ма  –  өз  әлеуетін  ол  кейінірек  –  нарыққа  жылдамырақ 
модулдердің шығуы PentiumIV-тің 1066 МГц шинаға өтуімен көрсетеді. 
RDRAM  (RambusDRAM)  -  Rambus  компаниясы  әзірлеген  өткізу 
қабілеті  жоғары  (бірнеше  жүздеген    Мбайт/с)  жад  жасауға  мүмкіндік 
беретін 
технология. 
Технологияны 
ресми 
Intel 
компаниясы 
қолдағандықтан,  осы  жадтың  болашақ 
компьютерлерде 
негізгі 
болатынының ықтималдығы жоғары. Қазіргі кезде бұл модулдердің бағасы 
қымбат болғандықтан 
2 . 2 - к е с т е  
Динамикалық жадтың сипаттамалары 
Жад түрі 
Модуль 
байланыстар
ының саны 
Жад 
көлемі, 
Мбайт 
Шинаның 
ені, 
бит 
Тактілік 
жиілік 
Өткізу 
қабілеттіліг
і, Мбайт/с 
SIMM EDO 
DRAM 
72 
8...32 
32 
45.50 нс 
320 
DIMM 
SDRAM 
168 
16... 256 
64 
66 МГц 
528 
 
 
 
64 
133 МГц 
1060 
DDR DIMM 
SDRAM 
184 
256... 1024 
64 
100 МГц (х2) 
1600 
 
 
 
64 
266 МГц (х2) 
4400 
DDR2 DIMM 
240 
256.2048 
64 
200 МГц (х2) 
3200 
 
 
 
64 
676 МГц (х2) 
5600 
Rambus 
DRAM 
(PC800) 
184 
1 2 8 . 5 1 2  
1 6  
4 0 0   М Г ц  
( х2 )  
1600 

48 
 
олар    негізінен  жоғары  деңгейлі  видеоның  кіші  жүйелерінде  және  қуатты 
серверлерде қолданылады. 
Әр  түрлі  ЖЖҚ  типтерінің  негізгі  сипаттамалары  2.2-ші  кестеде 
келтірілген. 
Жоғарыда  сипатталған  DIMM  модулдердің  бәрінің  әр  түрлі  форм-
факторларының (түйіспелер саны, қоректену кернеулері және т.б.) әр түрлі 
болатынын  және  бір-бірімен  үйлеспейтінін  тағы  бір  рет  айтқан  жөн. 
Жүйелік тақтаға құжаттамада онда пайдалануы мүмкін жад модулінің типі 
әрқашан  көрсетіледі.  Ал  оны  өндірушінің  сайтында  тіпті  артық  көрінген 
өндіруші-фирмалар мен ЖЖҚ үлгілері көрсетіледі. 
ЖЖҚ  жылдам  әрекет  етуін  анықтайтын  тағы  бір  параметр  –  бұл 
Мбайт/с-пен  өлшенетін,  өткізу  қабілеті.  Ол  жад  микросхемасы  жұмыс 
істейтін тактілік жиілікке тәуелді болады. Жад микросхемаларын жетілдіру 
белгілі  бір  жад  түрінің  (DDRDIMM  жад  модулдері    66  дан  130  МГц-ке 
дейін  болады)  тактілік  жиілігін  арттырумен  де,  жад  (DDR2,  Rambus) 
микросхемаларының жаңа типтерін жасаумен де жүргізіледі. 
Жад  модулдерін  таңбалау  кезінде  оның  көлемінен  бөлек  әдетте  олар 
жұмыс істейтін тактілік жиілік немесе өткізу қабілеттері көрсетіледі. 
Мысалы,  DIMM  256MBPC-133.  Бұның  білдіретіні:  жад  түрі  -  
DIMMSDRAM, жад көлемі — 256 Мбайт, тактілік жиілік — 133 МГц. 
Бұл  модулдің  өткізу  қабілеті  көрсетілмеген,  бірақ  оңай  анықталады: 
тактілік жиілікті шинаның байттағы еніне көбейту керек. Бұл жағдайда 133 
х (64/8) = 1064 Мбайт/с. 
Басқа мысалы: KingstonD
D
RDIMM 512Mb
. Өндіруші  фирма 
-  Kingston.  Жад  түрі  -  DDRDIMMSDRAM.  Модуль  көлемі  —  512  Мбайт. 
Өткізу  қабілеті  3200  Мбайт/с.  Тиімді  тактілік  жиілік  былай  анықталады: 
32000/8 = 400 МГц. 
Жад  микросхемаларының  жылдам  әрекет  етуіне  әсер  ететін  тағы  бір  
фактор – олардың жасырындылығы, яғни, ақпаратты жазу (оқу) процесінің 
әр түрлі сатыларының арасындағы кідіріс. 
CASLatency(tCL)—  бағанда  іріктеу  сигналының  кідірісі.  Әдетте  үш 
мәні қолданылады: 2, 2,5 және 3 (такттер). 
RASActivetoPrechargeDelay  (tRAS)  –  жад  жолдарын  зарядтау  үшін 
кідіріс уақытын береді. Мәндері: 5, 6, 7 немесе 8 тактілер. 
RASPrecharge  (tRP)  -    RAS  сигналымен  зарядтау  уақыты.  Кідіріс 
тактілерінің  санын  жаңарту  сигналының  алдында  динамикалық  жад 
ұяшығын зарядтауға қажетті RAS сигналын орнатқан соң анықтайды. Осы 
мәнді азайту жылдам әрекет етуін арттырады, алайда нақты жад үшін оны 
өте  азайту  деректердің  жойылуына  алып  келуі  мүмкін.  Мәндері:  2,  3 
немесе 4 тактілер. 
RAStoCASDelay (tRCD) —  RAS  және  CAS сигналдарының арасындағы 
кідіріс.  Жад  регенерация  режимінде  болған  кезде  жолдар  мен  бағандарға 
жеке  мекенжайлар  беріледі.  Бұл  параметр  RAS  (rowaddressstrobe) 
сигналынан  CAS  (columnaddressstrobe)  сигналына  ауысу  уақытын  беруге 
мүмкіндік  береді.  Әрине,  мәні  қаншалықты  аз  болса,  есте  сақтау 
жылдамдығы соншалықты жоғары болады. Мәндері: 2,3 немесе 4.  
 

49 
 
Бұл  мәндердің  комбинациясы  модульдің  уақыттығы  деп  аталады. 
Негізінде, осы модуль үшін оңтайлы уақытты өндірушісі анықтайды және 
таңбалауда  көрсетіледі.  Бұған  қоса, 
БИОС 
модуль  жүйелік  тақтаға 
орнатылғанда  автоматты  түрде  оқиды.  Дегенмен,  танымал  өндіруші-
фирмалардың  жақсы  жадының  модульдері  жады  өнімділігін  жақсарту 
үшін  белгілі  бір  шектерде  уақытты  азайтуға  мүмкіндік  береді.  Бұл 
параметрлерді  тікелей 
БИОС
-тан  немесе  арнайы  бағдарламаларды 
пайдалану арқылы өзгертуге болады. 
 
Компьютердің  қалыпты  жұмыс  істеуі  үшін  қажетті  ЖЖҚ  көлемі 
туралы  мәселе  оңай  емес.  Бір  жағынан,  минималды  конфигурацияға 
қойылатын бағдарламалық қамтамасыздандыру талаптары бар. Әдетте бұл 
жадыға қатысты талаптары 32 Мбайт көлеммен шектеледі. Басқа жағынан, 
іс  жүзінде  көптеген  қосымшалармен  жұмыс  істеудің  ыңғайлы  көлемі 
айтарлықтай үлкен көлемді талап етеді.  
ЖСҚ көлемі 128 МБ – көптеген деңгейдегі, оған қоса графикалық және 
ойын  бағдарламаларының  қалыпты  жұмысын  қамтамасыз  ету  кезіндегі 
бастапқы  деңгейлі  жүйелерге  арналған  қолданыстағы  стандарт  (егер 
компьютердің  басқа  компоненттерінің  жұмысы  қамтамасыз  етілсе). 
Алайда, Windows NT/2000/XP пайдалану, үлкен құжаттарды өңдеу кезінде, 
әсіресе  графикалық  орталарда,  мәселелер  туындауы  мүмкін.  256  Мбайт 
жадының  көлемі  барлық  қосымшалармен  сенімді  және  ыңғайлы  жұмыс 
үшін  жеткілікті  болады.  Орта  сыйымдылықтағы  серверлер  мен 
графикалық  және  дизайнерлік  қосымшалармен  жұмыс  істеу  үшін  256 
Мбайт  жады  қажет:  PageMaker  және  CorelDraw-дегі  беттеу,  AutoCad-де 
жұмыс істеу және т.б.
 
Жадтың  модульдері  орнату  нұсқаулығындағы  сипаттамаға  сәйкес 
жүйелік тақтаға тиісті кеңейту слоттарына орнатылады (2.18-сурет).
 
С ы р т қ ы   с а қ т а у   қ ұ р ы л ғ ы л а р ы
.  Дербес  компьютер  әдетте 
қатты  магниттік  дискілерге  арналған  жинақтауышпен  (HDD 
—  Hard 
Disc Drive,  немесе ҚМДЖ
) және иілгіш дискілер үшін бір жетекпен (
FDD 
— Floppy Disc Drive
) жабдықталады. Қатты диск немесе винчестер негізгі 
деректер  қоймасы  болып  табылады  –  ол  барлық  бағдарламалар  мен 
деректерді  амалдық  жүйеден  пайдаланушы  жасаған  файлдарға  сақтайды. 
Әдетте  дискілер  жүйелік  блокта  орнатылады,  сыртқы  дискілер  әлдеқайда 
аз кездеседі.