Бағдарламасы қостанай, 2016 жыл мазмұНЫ

Облыста 16 ауылдық несиелік серіктестіктер құрылған, жарғылық капиталы 1051,1 млн. теңге құрайды, қатысушылар саны – 592. АНС қызметін бастаған күннен бастап 26708,0 млн. теңге кредиттік қаражат, оның ішінде 2014 жылы 2393,2 млн. теңге сомасына 212 кредит берілді.

Кредиттер айналым қаражаттар алу үшін беріледі, жылдық сыйақы мөлшерлемесі 8-9 құрайды.

Өсімдік шаруашылығы

Жалпы республикалық астық жинауда Қостанай облысы үшінші орынды алады. 2012-2015 жылдары астық өнімі жылына 3,8 млн. тоннадан артық болды. 2012 жылға қарағанда 2015 жылы 85,5-дан артық астық өндірілді.

Облыстың егін шаруашылығын дамытуда астық өндірісі басым болып табылады, ол өсімдік шаруашылығы жалпы өнімінің 76 алады.

2012 жылы облыстың негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының егістік алаңы 4345,1 мың гектар құрады, 2015 жылмен салыстырғанда 326,3 мың гектарға азайды және 4018,8 мың га құрады. Барлық егістік алаңы 5148,2 мың га құрады, 2015 жылы 60,1 мың гектарға азайды және 5088, мың га құрады.

мың центнер

Өндірісті әртараптандыру мақсатында майлы дақылдар алаңдары ұлғайтылды, олар 335,3 мың га алқапта орналастырылды, бұл 2012 жылдан 115,6 мың га артық.

Мал азығы дақылдарының алаңдары ұлғайды, олардың алаңы 2015 жылы 393,3 мың га құрады, бұл 2012 жылғы деңгейінен 95,0 мың га артық, жарма дақылдар алаңы 1,9 мың гектарға ұлғайды және 14,6 мың га құрады, дәнді бұршақ дақылдарының алаңы 37,9 мың гектарға азайды және 29,2 мың га құрады.

2012 жылмен салыстырғанда 2015 жылы картоп алаңы 1,0 гектарға азайды, көкөністер 2012 жылғы деңгейде қалды -2,3 мың га, бақша алаңы 440,4 га ұлғайды. Картоп 9,5 мың га, көкөністер – 2,3 га, бақша – 0,9 га отырғызылды.

2015 жылы егісітікке 552,5 мың тонна тұқым немесе қажеттіліктің 100-ы дайындалды. Сұрыпты алмастыру және оны жаңарту мақсатында облыстың ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері элиталық-тұқым шаруашылықтарында 11,6 мың тонна элиталық тұқым сатып алды.

2015 жылы тұқым шаруашылығын дамытуға республикалық бюджеттен 103,8 млн. тенге субсидия бөлінді.

2016 жылы ауыл шаруашылығы дақылдарының алаңы 5140,6 мың га құрады (2015 жылдан 0,1-ға артық), соның ішінде дәнді дақылдар-4219,1 мың га (2015 жылдан 2,2-ға артық), майлы дақылдар-269,1 мың га (19,9-ға аз).

Техникалық жағынан жаңарту

2015 жылдың 1 қаңтарында облыста 25249 трактор, 11550 астық жинайтын комбайн, 25664 тұқым сепкіш, 73274 тырма, 210 тұқым тазартушылар, 3857 культиватор, 765 жоғары өндіруші егістік кешендері мен басқа ауыл шаруашылығы техникалары болды.

2014 жылы «ҚазАгроФинанс» АҚ арқылы лизингке облыстың ауыл шаруашылығы кәсіпорындары 6064,9 млн. теңге сомасына 91 трактор, 14 егістік кешен, 124 комбайн, 2 тұқым сепкіш және басқа 140 техника мен жабдық сатып алды, 1.09.2016 ж. жағдай бойынша 3 725,6 млн теңге сомасына – 68 астық жинайтын комбайн, 62 трактор, 5 тұқым сепкіш, 75 техника мен жабдық сатып алды.

Ауылшаруашылығы тауар өндірушілеріне қолдау көрсету мақсатында ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне суаруға арналған суларды жеткізу жөніндегі қызметтердің құнын төлеу үшін 2016 жылға республикалық бюджеттен 1350 мың теңге (2015 жылы – 1262 мың теңге) берілді.

Қостанай облысы – Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің 6,0 беретін, дамыған мал шаруашылығы бар өңір болып табылады. Мал шаруашылығының табысты дамуы көбінесе оның жемшөп базасының мықтылығымен айқындалады. Облыс егіншілік пен тамақ өнеркәсібі қалдықтарының арқасында табиғи азықтық жайылымдары мен азықтық базаларының аса бай ресурстарына ие.

Мал саны мен мал шаруашылығының негізгі өнімдері бойынша облыс өңірлер арасында жетекші орындардың бірін алып отыр. өңірде мал шаруашылығының негізгі өндірушілері – халық шаруашылығы – 70,2, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары – 25,4, шаруа (фермерлік) қожалықтары – 4,4 болып табылады.

Облыстың мал шаруашылығында ет-сүт мал шаруашылығы (ірі қара мал басы), шошқа шаруашылығы мен құс шаруашылығы, сонымен қатар жылқы өсіру саласы дамыған.

2016 жылдың қорытындысы бойынша барлық деңгейдегі мал басының күтілетін саны 454,5 мың бас (өсуі 8,0%), оның ішінде сиыр 198,4 мың бас (өсуі 4,1%), қой және ешкі 420,2 мың бас (өсуі 0,8%), шошқа 166,8 мың бас (өсуі 1,0%), жылқы 104,5 мың бас (өсуі 5,5%), құс 4 млн. 464 мың бас (өсуі 1,5%).

Бұл етті тірі салмақта өндіру көлемін 93,2 мың тоннаға немесе өткен жылғы деңгейімен салыстырғанда 100,9%, сүт – 377,6 мың тонна (100,5%), жұмыртқа 650,5 млн. данаға (108,6%) дейін жеткізу үшін мүмкіндік береді.

ІҚМ ұрғашы басын сатып алу бойынша «Сыбаға» бағдарламасын іске асыру есебінен мал шаруашылығы өнімдері өндірісінің көлемдері өсуінің жоғары қарқыны өндірістік секторында қол жеткізіледі (ет бойынша -107,2%, сүт – 105,5%, жұмыртқа – 101,5%).

1.09.2016 ж. жағдайы бойынша Агроөнеркәсіптік кешен субъектілерімен «ҚазАгро ҰБХ» АҚ (2011-2016 жж.) қаржы институттар арқылы қарызға алған қаражаттыр есебінен 22,6 мың бас сатып алынды (тапсырмадан 87,0%).

2012-2015 жылдары бойынша шетелден 13,4 мың бас асыл тұқымды ІҚМ толы, оның ішінде 9,5 мың бас (100%) етті тұқым. 2016 жылы 1300 бас сатып алу көзделген.

Бұның барлығы ІҚМ тұқымды басының санын 80 мың басқа дейін жеткізуге немесе барлық ІҚМ басын 21%-ға ұлғайтуға (2015 жылы 75 мың бас немесе 17,4%) мүмкіндік береді.

Асыл тұқымды мал шаруашылығы

2016 жылдың 1 қаңтарында асыл тұқымды малдарды мемлекеттік тіркеу мәліметтері бойынша барлық санаттағы шаруашылықтарда асыл тұқымды мал басының болуы мынадай түрлер бойынша:

- ІҚМ - 75526 бас, оның ішінде сиыр 30644 бас (01.01.2014 жылға – 70028 және 28980 бас, өсім 1,8%, тиісінше 4,3% құрады). Жалпы мал басынан асыл тұқымды ІҚМ басының үлесі 2015 жылы 2012-2015 жылдары бойынша17,9% (2015 ж. – 17,2%, 2013ж. – 17,9%, 2012 ж. – 16,0%) құрады;

- жылқы 1191 бас (2015 жылы – 971, 2012 жылы – 542). Асыл тұқымды жылқы санының өсуі орташа 2012-2015 жылдары бойынша 22,7% құрады (2015 жылы-18,2%);

- шошқа 2257 бас (2015 жылы – 1600, 2012 жылы – 1442 бас), төрт жыл бойынша 41%-ға ұлғайды (2014 жылы-0,2%);

- құс 676744 бас (2015 жылы–565946, 2012 жылы – 187022 бас), төрт жыл бойынша 19,6%-ға ұлғайды (2014 жылы-9,4%).

2015 жылы малдың қайта өндірісінде биотехнологиядағы ғылымның озат жетістіктері негізінде алынған мүлде жаңа асыл тұқымдық материалды (ұрық трансплантациясы мен біржыныстық тұқым) қолдану жөнінде жұмыс жалғастырылуда.

Облыста 180 мал басын қолдан ұрықтандыру пункттері қызмет етеді (2012 -126 пункт), соның ішінде жеке секторда – 132. Барлығы 19,3 мың ұрғашы мал басы ұрықтандырылды (өткен мерзімммен салыстырғанда 12%-ға төмен), соның ішінде ауыл шаруашылық кәсіпорындарында – 14,1 мың бас, үй шаруашылықтарында – 6,5 мың бас. Қолдан ұрықтандырумен қамту облыс бойынша 10,1% құрайды.

Мал шаруашылығын әрі қарай дамыту мақсатында облыста малды ұстау мен бағу технологияларын жетілдіру жөнінде мақсатты жұмыс жалғасуда. 6 репродуктор-шаруашылығын, 8 семірту алаңын, 2 сүт-тауарлық фермасын, 2 құс фабрикасын салу бойынша ивестициялық жобалар іске асырылды.

Облыс мал шаруашылығының дамуына көлемі 2014 жылы 1540,3 млн. теңге құраған (2013 жылы-1452,9 млн теңге) «Мал шаруашылығы өнімінің сапасы мен өнімділігін арттыру» бағдарламасы бойынша қаржы қаражатын бөлу едәуір ықпал етіп отыр.

«Мал шаруашылығының өнімділігін және сапасын арттыру» бағдарламасы бойынша ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне 2014 жылы 2009,0 млн.теңге төленді.

2015 жылы «Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды, мал шаруашылығының өнімділігін және сапасын арттыруды субсидиялау» бағдарламасы бойынша 4608,3 млн.теңге бөлінді.

2016 жылы азық дақылдарының алаңы 640, мың га құрады, бұл 2012 жылдан 12,3ға артық.

2015 жылы 1618,6 мың тонна шөп, 112,6 мың тонна пішендеме, 1234,7 мың тонна сабан, 122,9 мың тонна сүрлем, 468 мың тонна азықтық жем-шөп дайындалды, бұл өткен жылдардағы жем-шөпті ескергенде, қыста малды қорада ұстау кезеңінде қамтамасыз етті.

Ауыл шаруашылық өндірісін мамандандыру

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылық министрлігінің 2014 жылғы 23 мамырдағы бұйрығымен табиғи-климаттық жағдайларын, өткізу нарықтардың бар болуын және аймақтардың даму әлеуетін ескере отырып, нақты ауыл шаруашылық өнім түрлерін өндіру үшін ауылшаруашылық жерлерін тиімді пайдалану үшін аймақтардың мамандану ұсынысты Схемасы бекітілді.

Облыста 300-ден астам кәсіпорын ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеумен айналысады.

19-кесте

2012-2014 жж Қостанай облысының қайта өңдеу кәсіпорындары