1. ПАСПОРТ (негізгі сипаттамалары)
Атауы
|
Қостанай облысының аумағын дамытудың 2016-2020 жылдарға арналған бағдарламасы
|
Әзірлеу үшін негіздеме
|
«Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылғы 18 шілдедегі № 827 Жарлығы.
«Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығы.
«Қазақстан Республикасындағы мемлекеттiк жоспарлау жүйесiнiң одан әрi жұмыс iстеуiнiң кейбiр мәселелерi туралы» Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығы.
«Елдің аймақтық-кеңістік дамыту Болжамды схемасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2011 жылғы 21 шілдегі № 118 Жарлығы.
«Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 1 тамыздағы № 874 Жарлығы.
|
Өңірдің негізгі сипаттамалары
|
Қостанай облысы Қазақстанның солтүстігінде орналасқан, 1936 жылы құрылған. Облыс Қазақстан Республикасының төрт (Ақтөбе, Ақмола, Қарағанды және Солтүстік Қазақстан) және Ресей Федерациясының 3 облысымен (Орынбор, Челябі, Қорған) шектеседі.
Облыс орталығы – Қостанай қаласы, 1879 жылы іргесі қаланған, Тобыл өзенінің жағасында орналасқан. «Өсу нүктелері»: Қостанай қаласы- облыстың облыстық орталығы, урбанизациялық орталығы, Солтүстік макроаймағының демеу қаланың бірі және моноқалалар: Арқалық, Жітіқара, Лисаковск және Рудный. Облыс құрамына 4 қала, 16 аудан, 155 ауылдық аймақтар, 8 кенттер (5 ауылдық және 3 қалалық), 81 дербестік селолар және ауылдар кіреді.
Облыс аумағында жүзден астам ұлт және ұлыстар тұрады. 2016 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша облыс халқы 883,64 мың адамды, олардың ішінде: қазақтар – 39,7%, орыстар – 41,7%, украиндер – 8,6%, немістер – 3,2%, басқа ұлттар – 6,9% құрайды. Халықтың тығыздығы - бір шаршы километрге 4,5 адам. Ең тығыз мекендегендер – Қостанай, Рудный, Лисаков қалалары, ең аз – облыстың оңтүстік аудандары, оларда халықтың тығыздығы 1 шаршы км-ге 0,5-0,8 адамды құрайды.
|
Бағыттар
|
Экономика
Әлеуметтік сала
Қоғамдық қауіпсіздік
Инфрақұрылым
Экология және жер ресурстары
Мемлекеттік қызметтер
|
Бағдарламаның мақсаттары
|
1. Өңірлік деңгейде экономикалық саясатты іске асыруды қамтамасыз ету.
2. Бәсекеге қабілетті өндірістердің өсуін қамтамасыз ететін, индустриалды кешеннің дамуы.
3. Өңдеуші өнеркәсібінің басым секторларында еңбек өнімділігін ұлғаю.
4. Тұтынушыларды сапалы электржабдықтау, энергияның жаңғырмалы көздерімен қамтамасыз ету, энергияның дәстүрлі көздерді көмір мен газ түрінде ауыстыру.
5. Ауыл шаруашылық кешені субъектілерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін жағдайларды жасау. Тұрақты эпизоотиялық жағдайдың негізінде облыстық ветеринарлық-санитарлық қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
6. Бизнес-ортаны жақсарту.
7. Бөлшек тауар айналымның жыл сайынғы өсу қарқындарын қамтамасыз ету.
8. ҚР аймақтарымен ынтымақтастықтың дамуы.
9. Инвестициялық климатты жақсарту және саланың инновациялық дамытуы.
10. Экономикалық өсу орталықтарын дамыту.
11. Білім сапасын, қол жетімділігін жақсарту және балалардың заңды мүдделерді қорғау мен құқықтарды сақтау тиімділігін арттыру.
12. Жастарды тиімді жұмыспен қамтамасыз ету.
13. Әдеттегі жастағы жастарды техникалық және кәсіби біліммен қамтамасыз ету және бітірушілерді жұмысқа орналастыру.
14. Халық өмірінің ұзақтығының өсуі үшін жағдайлар жасау және уақытылы мен сапалы медициналық көмек көрсету.
15. Азаматтарды әлеуметтік қорғаудың тиімді жүйесін қалыптастыру.
16. Облыс кәсіпорындарында еңбек заңнамасын сақтау.
17. Шетелдік жұмысшы күші құрамын шектеу мен реттеу.
18. Еңбекке қабілетті тұрмысы нашар тұрғындарды тиімді жұмыспен қамтамасыз етуге қол жеткізу.
19. Арнайы әлеуметтік қызметтерге мұқтаждарды толығымен қамтуды қамтамасыз ету.
20. Облыс халқының мәдени құндылықтарға шығу мүмкіндігін кеңейту.
21. Халықты белсенді спортпен айналысуға тарту.
22. Бәсекеге қабілетті туристтік индустрия құру.
23. Қазақстан халықтың бірлік фактор ретінде толеранттылық тілдік жағдай жасау.
24. Халықтың бірлігін мен мемлекеттілігін нығайту, аймақтық деңгейінде саяси ішіндегі тиянықтылығын қамтамасыз ету.
25. Халықтың тіршілік қауіпсіздігін жоғарылату.
26. Аумақтың баспанасын төтенше жағдайлардан жоғарылату.
27. Аумақтың осы замандағы ақпаратты және телекоммуникациялық инфрақұрылымын ұйымдастыру.
28. Облыс халықты қолайлы тұрғын үйлермен қамтамасыз ету.
29. Мүгедектерді әлеуметтік, көлік инфрақұрылымның объектілеріне шығу мүмкіндігін қамтамасыз ету.
30. Дамыған көлік инфрақұрылымын құру есебінен аумақтың экономикалық потенциалын және халықтың әл-ауқатын жоғарылату
31. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық жүйесінің тиімділігін жаңарту мен жоғарылату. Тұтынушыларды сапалы коммуналдық қызметтермен қамтамасыз ету.
32. Өңірдік экожүйесін сақтау және қалпына келтіру бойынша жағдайлар жасау.
33. Ауыл шаруашылығы жерлердің ұтымды және тиімді пайдаланудың қамтамасыз ету.
34. Тұрғындарға мемлекеттік қызмет көрсету сапасын жоғарылату.
|
Нысаналы индикаторлар
|
1.Жалпы өңірлік өнімінің нақты көлем индексі.
2. Жан басына шаққанда жалпы өңірлік өнімі.
3. Жергілікті бюджетке салық және салық емес түсімдердің өсу қарқыны.
4. Әзірленген құжаттамаларға оң қорытындылары алған мемлекеттік-жеке әріптестік жобалардың санын көбейту және олар бойынша конкурсты жариялау.
5. Өңдеу өнеркәсібі өнімдерін шығарудың нақты көлем индексі.
6. Өңірдің экспорт жалпы көлемінде шикізат емес тауарлар көлемінің экспорттау үлесі.
7. Жеңіл өнеркәсіп өнімдері өндірісінің НКИ.
8. Резина және пластмасстық бұйымдар өндірісінің НКИ.
9. Басқа металлды емес минералды өнімдер өндірісінің НКИ.
10. Металлургиялық өнеркәсіптің НКИ.
11. Машинажасау өнімдері өндірісінің НКИ.
12. Өңдеуші өнеркәсіптегі еңбек өнімділігі.
13. Машина жасау саласындағы еңбек өнімділігі.
14. Металлургиялық саласындағы еңбек өнімділігі.
15. Жеңіл өнеркәсіптегі еңбек өнімділігі.
16. Құрылыс индустрия саласындағы еңбек өнімділігі.
17. Өндірілген электр энергиясының жалпы көлемінде энергияның жаңғырмалы көздерінің өндірілген электр энергиясының үлесі.
18. Ауыл шаруашылықтың негізгі капиталға салынған инвестициялардың нақты көлемінің индексі.
19. Азық-түлік өндірісінің негізгі капиталға салынған инвестициялардың нақты көлемінің индексі.
20. Ұйымдасқан шаруашылығында ірі қара мал мен ұсақ қара мал басының үлесі.
21. Тұқымды өзгерісіне қатысатын ірі қара мал мен ұсақ қара малдың үлесі.
22. Мерзімді бұзуымен берілген субсидиялар үлесін төмендету.
23. Халықаралық стандарт бойынша сертификатталған ветеринарлық препараттарды пайдалана отырып, жануарлардың аса қауіпті ауруларын диагностикалық зерттеу.
24. Халықаралық стандарт бойынша сертификатталған иммунопрофилактикалық ветеринарлық препараттармен жануарлардың аса қауіпті ауруларына қарсы иммунититтеу.
25. Тіркелгендерді жалпы санынан шағын мен орта кәсіпкерліктің әрекеттегі субъектілердің үлесі.
26. Бөлшекті сауданың нақты көлемі индексі.
27. 2000 ш.м. кем емес алаңымен сауда объектілер санын ұлғаюы («Бөлшекті сауда» қызметтің түрдегі).
28. Басқа аймақтарға тиелген өндірілген өнімнің көлемі (50 астам адам санымен өнеркәсіптік кәсіпорындары бойынша).
29. Резиденттерден сатып алынған тауарлардың жалпы көлемінен басқа аймақтарында сатып алынған тауарлардың үлес салмағы (көтерме кәсіпорындары бойынша, 50 адамнан астам санымен).
30.2015 жылға жан басына шаққанда негізгі капиталға салынған инвестициялардың өсу қарқыны.
31. Негізгі капиталға салынған инвестициялардың жалпы көлемінде сыртқы инвестициялардың үлесі.
32. 2015 жылға қарағанда шикізат емес сектордың негізгі капиталға салынған инвестициялардың өсуі ( мемлекеттік бюджеттен алынған инвестицияларды қоспағанда).
33. Әрекеттегі кәсіпорындардың санынан инновациялық-белсенді кәсіпорындардың үлесі.
34. Жалпы өңірлік өнімнің жалпы көлемінде инновациялық өнімінің үлесінің ұлғаюы.
35. Тірек АЕМ, оның ішінде іргелес аумақтарда орналасқан тірек АЕМ халық санының өсуі.
36. Жұмыс істейтін үш кезекті және апатты мектептердің саны.
37. Желінің мемлекеттік нормативіне сәйкес жалпы орта білім ұйымдардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету.
38. Жаратылыстану-математика және қоғамдық-гуманитарлық пәндері бойынша білім бағдарламаларын ойдағыдай (үздік/жақсы) игерген оқушылардың үлесі.
39. Шектелген мүмкіндігі бар балалардың жалпы санынан балаларды инклюзивтік біліммен қамтуы
40.3-6 жастағы балалардың мектепке дейінгі тәрбие және оқытумен толығымен қамтуы.
41.Нашақорлықты және тәртіпті ауруларды алдын ала емдеу бойынша бағдарламаларды іске асырайтын жалпы білім беретін мекемелердің үлесі.
42.15-28 жастағы жастардың жалпы санындағы NEET үлесі.
43.14-29 жастағы халықтың мемлекеттік жастар саясидағы іске асыруымен қанағаттанушылықтың деңгейі.
44.Мемлекеттік тапсырысы бойынша оқыған және оқуды бітірген соң бірінші жылы техникалық және кәсіби білімінің оқу орындарында жұмысқа орналастырылған бітірушілердің үлесі.
45.Жастардың (14-24 әдеттегі жастағы) техникалық және кәсіби біліммен қамтудың үлесі.
46.100 мың тірі туылған балаға шаққанда аналардың қайтысын төмендету.
47.1000 мың тірі туылған балаға шаққанда балалардың қайтысын төмендету.
48.100 мың адамдарға шаққанда қатерлі жаңадан пайда болудан қайтысын төмендету.
49.15-49 жастағы адамдардың иммунодефицит вирустың көп таралғандығы, 0,2-0,6% шегінде.
50.Жұмыссыздық деңгейі.
51.Әйел жұмыссыздық деңгейі.
52.Жастар жұмыссыздық деңгейі.
53.Көмек алу үшін жұмыспен қамтылуына келген жұмысқа орналастырылған мүгедектердің саны.
54.Жұмысқа орналастыру мәселесі бойынша келген адамдардың санынан жұмысқа орналастырылғандардың үлесі.
55.Көмек алу үшін келген адмадардан санынан тұрақты жұмысқа орналастырылғандардың үлесі.
56.Өндірістік травматизмнің деңгейі (1000 жұмысшыларға шаққанда төтенше жағдайлар жиілік коэффициенті).
57.Еңбек заңнаманың жоялған бұзушылықтардың үлес салмағы, анықталған бұзушылықтардың жалпы санына %).
58.Жұмысшылардың тізімдік саны жалпы құрамында,тартылған шетелдік жұмысшылардың үлесі.
59.Атаулы әлеуметтік көмек алатын адамдардың санынан еңбекке қабілетті адамдардың үлесі.
60. Кедейлік дәрежесінен төмен табысы бар шамадағы тұрғындардың үлесі.
61. Арнайы әлеуметтік қызметтерімен қамтылған адамдардың үлес салмағы (алу мақсатында мұқтаждардың жалпы санында)
62. Жеке сектордың субъектілермен берілетін арнайы әлеуметтік қызметтерімен қамтылған адамдардың үлесі (оның ішінде үкімет емес ұйымдарымен).
63.1000 адамдарға шаққанда мәдениет ұйымдарына қатысатын орта саны.
64.Дене шынықтырумен және спортпен айналысатын азаматтардың қамтуы.
65. Балалар мен жасөспірімдердің жалпы санынан спорт клубтарында, мектептерінде дене шынықтырумен және спортпен айналысатын 7-18 жастағы балалар мен жасөспірімдердің қамтуы.
66.Өткен жылмен салыстырғанда ішкі туризм бойынша (резиденттер) орналастыру орындармен қызмет алынған келушілердің санын ұлғаю.
67.Өткен жылмен салыстырғанда келу туризм бойынша (резиденттер емес) орналастыру орындармен қызмет алынған келушілердің санын ұлғаю.
68.Өткен жылмен салыстырғанда ұсынылған төсек-тәулік санын ұлғаю.
69. Мемлекеттік тілді білетін ересек халықтың үлесі.
70. Ағылшын тілді білетін ересек халықтың үлесі.
71.Үш тілді меңгеретін ересек халықтың үлесі (мемлекеттік, орыс, ағылшын).
72.Мемлекеттік саясат пен елдің даму Стратегиясын қолдау деңгейі.
73.Этникааралық қатынастардың саласында мемлекеттік саясатты оң бағалайтын халықтың үлесі.
74.Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың шегінде ҮЕҰ қызметтерді оң бағалайтын халықтың үлесі.
75. Ақпараттық-насихаттық іс-шараларды өткізудің қорытындылары бойынша мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттар мен бағдарламалық құжаттар туралы халықтың хабардарлықтың деңгейі.
76. Көшелерде жасалған қылмыстардың үлес салмағы.
77. Кәмелетке толмағандармен жасалған қылмыстардың үлес салмағы.
78. Бұрын жасағандармен жасалған қылмыстардың үлес салмағы
79. Жол-көлік оқиғаларда қаза тапқандардың санын төмендеуі.
80. Есірткі қылмыстардың жалпы санынан есірткілерді сатып алуымен байланысты қылмыс үлесін төмендету.
81.Жалпы қылмыстық тіркелген қылмыстардың санынан есірткі қылмыстар үлесін төмендету.
82. Есірткі заңды бұзу үшін әкімшілік жауапкершілікке тартатын адамдар санын ұлғаюы.
83. Төтенше жағдайларға қарсылықтың инфрақұрылым қамтамасыз етудің деңгейі.
84.100 тұрғындарға шаққанда телефон жүйенің белгіленген желілердің тығыздығы.
85.Интернет пайдаланушылардың үлесі.
86.Халықтың цифрлы сауаттылықтың деңгейі.
87.Құрылыс жұмыстарының нақты көлемі индексі.
88.Пайдаланымға енгізілген тұрғын үйлердің жалпы алаңы.
89.Әлеуметтік көлік инфрақұрылымның паспорттандырылған объектілердің жалпы санынан мүгедектер үшін қолжетімділікпен қамтылған әлеуметтік инфрақұрылымның объектілердің үлесі.
90.Жақсы және қанағаттандырарлық жағдайдағы жергілікті маңызы бар автокөлік жолдарының үлесі.
91.Жолаушы автокөлігі қатынасымен қамтылмаған елді мекендердің үлесі.
92.Күрделі жөндеу талап ететін кондоминиум объектілердің үлесін төмендету.
93.Қалаларда орталықтандырылған сумен жабдықтау және су тартуға қол жеткізу.
94.Ауыл шаруашылық елді мекендердің орталықтандырылған сумен жабдықтау және су тартуға қол жеткізу.
95.Жалпы ұзақтығынан жаңғыртылған желілердің үлесі: жылумен жабдықтау, газбен жабдықтау, электрмен жабдықтау.
96. Жаңғыртылған желілердің ұзақтығы.
97. Нормативтік ластайтын заттардың көлемі: атмосфераны ластайтын заттардың шығарындысы, ағын суларды су объектілеріне түсіру.
98.Экологиялық талаптарына және санитарлық ережелеріне сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтардың үлесі.
99.Қатты тұрмыстық қалдықтарды пайдалану үлесі.
100. Облыстың, республика маңызы бар қаланың, астананың халқын қалдықтарды тасымалдау және жинау қызметтерімен қамту.
101.Өртеуге альтернативтік жолмен медициналық қалдықтарды қайта өндіру үлесі.
102. Су шаруашылықтың негізгі капиталына инвестициялардың НКИ (су шаруашы-лық объектілер) және гидроме-лиоративтік жүйелер мен жабдық.
103. Орман шаруашылықтың негізгі капиталына инвестициялардың НКИ.
104. Плантация орман шаруашылығының негізгі қапиталына мемлекеттік емес инвестициялардың НКИ.
105. Жануарлар әлемін қайта өндірістің негізгі қапиталына мемлекеттік емес инвестициялардың НКИ.
106. Мемлекеттік орман қордың орманмен жабылған жерлердің алаңы.
107. Жергілікті атқарушы органдарда табылатын мемлекеттік орман қорының аумағында бір орман өрттің орта алаңы.
108. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің ауыл шаруашылығы айналымына енгізілген жерлердің үлесін ұлғайту
109. Жыртатын жерлердің құрамында егіс айналымы (дала егіс айналымы).
110. Жаратыңды жайылым жерлердің құрамында жайылым ауысуының үлесі (жемшөптік айналымы).
111. Мемлекеттік қызмет көрсететін халықтың мемлекеттік қызметтер сапасымен қанағаттану деңгейін арттыру.
|
Қажетті ресуртар
|
Қаржыландыру көздері: республикалық және жергілікті бюджет, жеке қаражат, заем қаражаттары
Жоспарланатын қаржыландыру көлемдері:
2016 жылы – 65794,981 млн. тенге, оның ішінде РБ-18765,6176 млн.теңге, ЖБ-29706,2171 млн. теңге
2017 жылы – 159312,801 млн. теңге, оның ішінде РБ-15390,5396 млн.теңге, ЖБ-27639,3044 млн. теңге
2018 жылы – 133060,2262 млн. теңге, оның ішінде РБ-13072,2102 млн.теңге, ЖБ-27367,015 млн. теңге
2019 жылы – 107900,034 млн. теңге, оның ішінде РБ-12752,094 млн.теңге, ЖБ-7632,3174 млн.теңге
2020 жылы – 19622,185 млн.теңге, оның ішінде РБ-12672,075 млн.теңге, ЖБ-6933,1794 млн.теңге
|
* жергілікті бюджеттің шығыстары тиісті жылдарғы арналған бюджетті бекіту кезінде өзгеру мүмкін
2. АҒЫМДАҒЫ АХУАЛДЫ ТАЛДАУ
Географиялық орналасуы
Қостанай облысы Қазақстанның солтүстігінде орналасқан, 1936 жылы құрылған. Облыс Қазақстан Республикасының төрт (Ақтөбе, Қарағанды, Ақмола және Солтүстік Қазақстан) және Ресей Федерациясының үш облысымен (Орынбор, Челябі, Қорған) шектеседі. Облыс орталығы – Қостанай қаласы, 1879 жылы қаланған, Тобыл өзенінің жағасында орналасқан.
Жер бедері. Облыс аумағы негізінен жазық бедерімен сипатталады. Солтүстік бөлігін Батыс-Сібір ойпатының оңтүстік-шығыс түкпірі, оның оңтүстігінде Торғай үстірті, батысын Орал үстірті, ал оңтүстік-батысын Сарыарқа тау ұшығы алып жатыр.
Климаты шұғыл континенттік және өте қуаң. Қысы ұзақ, аяз, өте желді және қатты боран, жазы ыстық және құрғақ болып келеді. Жылдық жауын-шашын мөлшері облыстың солтүстігінде 250-300 мм және оңтүстігінде 240-280 мм шамасында. Вегетациялық кезеңі солтүстігінде 150-175 тәулік, оңтүстігінде 180 тәулік.
Су ресурстары. Өзен желісі сирек. Облыс шегінде 310 жуық ұсақ өзендер бар. Неғұрлым ірі өзендер – Тобыл және Торғай. Тобыл өзенінде Жоғары Тобыл, Қаратомар, Аманкелді су бөгеттері орналасқан. Облыста 5 мыңнан астам көл бар. Олардың ішінде ең ірілері Торғай жылғасында орналасқан Құсмұрын, Теңіз, Қойбағар, Ақкөл, Сарыкөл, Алакөл және т.б.
Топырағы. Облыс топырағының құрамы күрделі механикалық, құндылығы жоғары және тұздылығымен ерекшеленетін қара және қоңыр болып келеді. Тың жерлерге байланысты алқабтың көбісі жыртылған. Облыстың жалпы жер аумағы 19600 мың гектарды құрайды. Ауыл шаруашылығы жерлерінің аумағы 18123,4 мың гектарды егістік, оның ішінде 5659,3 мың гектарды құрайды немесе 31,2 %, 12068,0 мың гектарды (67%) жайылымдар алып жатыр.
Өсімдігі. Облыстың солтүстік бөлігінде көбінесе қызыл селеу және әр түрлі шөпті қара топырақ, ақ қайыңды-көктеректі бұталар және қарағайлы ормандар болса (Арақарағай, Аманқарағай); орталық бөлігінде – қызыл селеу және әр түрлі шөпті қоңыр топырақ, Науырызым қарағай көктеректі орманы, оның аумағында аттас қорық орналасқан, оңтүстік бөлігінде топырағы ашық қоңыр, бетегелі-селеу және жусан шөпті болып келеді.
Әкімшілік-аумақтық құрылымы. Облыс құрамына 2016 жылдың 1 қантарына 4 қала, 16 аудан, 155 селолық округ, 8 кент (5 ауылдық және 3 қалалық), 81 тәуелсіз село және ауыл кіреді.
Облыс аумағында жүзден астам ұлт өкілдері және ұлыстар тұрады. 2016 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша облыс тұрғындарының саны 883,64 мың адамды құрады, олардың ішінде: 39,7%-ы – қазақтар, 41,7%-ы – орыстар, 8,6%-ы – украиндар, 3,2%-ы – немістер, 6,9%-ы – басқа ұлт өкілдері. Халықтың тығыздығы – бір шаршы километрге 4,5 адамнан келеді. Қостанай, Рудный, Лисаков қалаларында халық тығыз орналасқан, ал халық тығыздығының төмен деңгейі – облыстың оңтүстік аумақтары, олардың тығыздығы бір шаршы километрге 0,5 адамнан 0,8 адамға дейін келеді.
Қазақстанның дамуында Қостанай облысының алатын орны
Облыстың стратегиялық даму мақсаты қолайлы тұрғылықты орта құру және халықтың өмір сүру сапасын дамыған елдердің деңгейіне жеткізу болып табылады.
Халықтың өмір сүру деңгейінің интегралды көрсеткіші – жан басына шаққандағы жалпы өңірлік өнім 2012-2025 жылдары 1150,7 мың теңгеден 1378,3 мың теңгеге немесе 19,8%-ға ұлғайды.
1-кесте
2012-2015 жылдардағы жалпы өңірлік өнім
Атауы
|
Өлш. бір.
|
2012 ж.
|
2013 ж.
|
2014 ж.
|
2015 ж.
|
ЖӨӨ
|
млрд. теңге
|
1150,7
|
1348,3
|
1394,9
|
1378,3
|
ЖӨӨ НКИ
|
%
|
93,5
|
110,2
|
102,5
|
96,4
|
Жыл басына шаққанда ЖӨӨ
|
мың теңге
|
1308,0
|
1531,5
|
1583,1
|
1561,7
|
Елдің жалпы өңірлік өніміндегі облыстың үлес салмағы 2012-2015 жылдары бойынша 3,7-3,37% құрады.
ЖӨӨ көлемі бойынша облыс 2013 -2015 жылдары Қазақстан өңірлерінің ішінде 12 орынды алып отыр.
Жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша 2013 жылы -10 орынды, 2014 жылдың - 11 орын, 2015 жылы – 10 орында.
2-кесте
Қостанай облысының ЖӨӨ құрылымын талдау
млрд. теңге
Жыл-дар
|
Бар-лығы
|
Ауыл шаруашылығы
|
Өнеркәсіп
|
Құрылыс
|
Сауда
|
Көлік және байланыс
|
Басқа-лары
|
2012
|
1150,7
|
121,5
|
266,5
|
61,3
|
118,8
|
203,4
|
379,2
|
Үл. сал.,%
|
100
|
10,6
|
23,2
|
5,3
|
10,3
|
17,7
|
32,9
|
2013
|
1348,3
|
148,6
|
283,0
|
71,1
|
157,5
|
242,5
|
445,6
|
Үл. сал.,%
|
100
|
11,0
|
21,0
|
5,3
|
11,7
|
18,0
|
33,0
|
2014
|
1394,9
|
161,9
|
344,4
|
79,0
|
177,5
|
157,9
|
474,2
|
Үл. сал.,%
|
100
|
11,6
|
24,7
|
5,7
|
12,7
|
11,3
|
34,0
|
2015
|
1378,3
|
173,6
|
281,0
|
79,5
|
207,5
|
180,8
|
455,9
|
Үл. сал.,%
|
100
|
12,6
|
20,4
|
5,77
|
15,05
|
13,12
|
33,06
|
Облыс ЖӨӨ-нің өзгеруіне көбінесе, үлесіне ЖӨӨ көлемінің 33% келетін ауыл шаруашылығы және өнеркәсіп салаларының дамуы әсер етеді.
3-кесте
Өңір салаларының жалпы республикалық өндіріс көлеміндегі
үлес салмағы
млрд. теңге
Жыл-дар
|
Бар-лығы
|
Ауыл шаруашылығы
|
Өнеркәсіп
|
Құрылыс
|
Сауда
|
Көлік және байланыс
|
Басқа-лары
|
2012
|
|
|
|
|
|
|
|
ҚР
|
31015,2
|
1330,0
|
9343,7
|
1915,7
|
4624,8
|
2294,1
|
11506,9
|
Облыс
|
1150,7
|
121,5
|
266,5
|
61,3
|
118,8
|
203,4
|
379,2
|
Үл.
сал, %
|
3,7
|
9,1
|
2,9
|
3,2
|
2,5
|
8,9
|
3,3
|
2013
|
|
|
|
|
|
|
|
ҚР
|
35999,0
|
1621,2
|
9986,0
|
2145,2
|
5416,0
|
2736,5
|
14094,1
|
Облыс
|
1348,3
|
148,6
|
283,0
|
71,1
|
157,5
|
242,5
|
445,6
|
Үл.
сал, %
|
3,7
|
9,2
|
2,8
|
3,3
|
2,9
|
8,8
|
3,2
|
2014
|
|
|
|
|
|
|
|
ҚР
|
39675,8
|
1717,8
|
10818,1
|
2358,0
|
6332,7
|
3144,6
|
15304,6
|
Облыс
|
1394,9
|
161,9
|
344,4
|
79,0
|
177,5
|
157,9
|
474,2
|
Үл.
сал, %
|
3,5
|
9,4
|
3,1
|
3,4
|
2,8
|
5,0
|
3,1
|
2015
|
|
|
|
|
|
|
|
ҚР
|
40884,1
|
1925,9
|
10167,0
|
2447,7
|
6994,0
|
3520,5
|
15829
|
Облыс
|
1378,3
|
173,6
|
281,0
|
79,5
|
207,5
|
180,8
|
455,9
|
Үл.
сал, %
|
3,4
|
9,0
|
2,8
|
3,2
|
3,0
|
5,1
|
2,9
|
Облыс Республикалық ЖІӨ-де ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі бойынша айтарлықтай үлесті алады және елдің өңірлері арасында жоғары көрсеткішке ие.
Ағымдағы және әлеуетті проблемалары
Әлемдік бағалар мен сұраныстың, оның ішінде металл мен астыққа ықпал етуі себебінен тау-кен саласының кәсіпорындарының өнім шығару мәселесі неғұрлым өзекті болып тұр.
Даму беталысы
ЖӨӨ құрылымындағы нақты сектор (өнеркәсіп және ауылшаруашылық) үлесін өсіру мақсатында экономика салаларында бірқатар шаралар қабылданады. Өнеркәсіпте Индустриализациялау Картасы бойынша істегі және іске қосылатын кәсіпорындарың өндірістік қуаттарды арттыру есебінен өңдеу саласындағы өндіріс көлемдерін ұлғайту, өңіраралық сауданы дамыту жоспарланып отыр. Ауылшаруашылығында өсімдік шаруашылығы көлемдерін өсіру жерлердің диверсификациясы, ауылшаруашылық дақылдарын алдыңғы қатарлы әдістер мен жаңа технологиялар қолдану арқылы өңдеу есебі арқылы жоспарланып отыр. Мал шаруашылығында – өндіріс секторында мал басы санының ұлғаюы және негізгі өнім(ет, сүт, жұмыртқа) өндірісін ұлғайту есебінен.
Инновациялар мен инвестициялар
Қостанай облысының индустриализациялау картасына жалпы инвестициясының көлемі 473,8 млрд.теңге және 10 мың жұмыс орнын ашатын, 97 жоба кіреді, оның ішінде: 33 жоба индустрия саласында және 64 жоба агроөнеркәсіптік кешенде.
2010-2014 жылдары115,8 млрд.теңге сомасына 77 объект пайдалануға енгізілді, 4753 жаңа жұмыс орны ашылды, оның ішінде: индустрия саласында жалпы сомасы 73,2 млрд.теңге 22 объект, 2710 жұмыс орны ашылды; АӨК саласында жалпы сомасы 42,6 млрд.теңге 55 объект, 2043 жұмыс орны ашылды.
Индустриализациялау картасын іске асыру шеңберінде өңірде жаңа өндірістер ашылды: 4 автожинағыш өндіріс, комбайндарды жинау бойынша зауыт, ауыл шаруашылығы техникасын өткізу және қызмет көрсету бойынша сауда-сервистік орталығы, полиэтиленді құбырларды шығару бойынша 2 зауыт, жаңа жабдықты қолданатын 3 етті қайта өңдейтін кешен, итальяндық технология бойынша макарон цехі, компьютерлік технологиясымен басқарылатын 6 сүт-тауар фермасы, 9 бордақылау алаңы, жаңа жабдықпен жабдықталған 8 диірмен, 4 май зауыты, асфальт араластырғыш орнатқыштарын шығару бойынша зауыт, тез дайын болатын лапша өндірісі, картон және жұмысртқаларға арналған науа өндірісі, суландыру жүйесі, 5 құс фабрикасы, 3 көкөніс қоймасы, сүтті қайта өңдеу бойынша 2 цех, жартылай спирттелген төпті қайта өңдеу бойынша зауыт, 2 метал прокаты зауыты, руда дайындайтын кешен, жинақталған темір бетон өндірісі, полиэтилендік қаптама және таңбаланған қатты карамель өндірісі бойынша 2 цех, ұсақ даналы бетон бұйымдарының зауыты, кірпіш зауыты, 4 астық кептіргіш және қойма, биогаз орнатқышы, әкті ұсақтау және қаптау желісі, автомобиль шиналарын қайта өңдеу және қайта қалпына келтіру бойынша зауыт, үй құрылысы комбинаты, шақпатас зауыты және алкогольсіз сусындар шығару желісі.
Оның ішінде іске асырылды:
2012 жылы жалпы сомасы 20,8 млрд.теңге 20 инвестициялық жоба (1298 жұмыс орны ашылды), оның ішінде: Қостанай қаласында сериялық автомобиль шығару ұйымы; Қостанай қаласында қуаттылығы жылына 80 дана асфальт араластырғыш орнатқыштарын шығару зауыты; ESSIL КЗС-740 өздігінен жүретін астық жинағыш комбайн және басқа да ауылшаруашылық техникасын өндіру және т.б.;
2013 жылы жалпы сомасы 39 017,4 млн.теңге 11 инвестициялық жоба, 844 жаңа жұмыс орны құрылды, оның ішінде 2 жоба Мемлекет басшысының қатысуымен жалпыұлттық Телекөпір өткізу барысында ашылды: ұсақ сұрыпты илемдік орнақ өндіру зауыты; кузовтарын шанақтарын дәнекерлеуді және бояуды қоса алғанда CКD әдісімен NOMAD моделінің Ssang Yong автомобилін шығару;
2014 жылы жалпы сомасы 1485 млрд.теңге 8 инвестициялық жоба, 455 жұмыс орны ашылды, оның ішінде: шағын торапты жинайтын әдіспен Toyota Fortuner маркалы автомобиль өндірісі; үй құрылысы комбинатын салу; тәжірибелі-өнеркәсіптік кен қазу және дайын Доре және басқа да қорытпасын алатын руданы қайта өңдеу.
Сыртқы экономикалық қызмет
Республика көлемі бойынша Қостанай облысының үлесі 2,4% құрады. (Республика сыртқы сауда айналымы – 75,62 млрд. АҚШ доллар).
4-кесте
Жылдар
|
Сыртқы сауда айналымы
|
Экспорт
|
Импорт
|
млн. АҚШ доллары
|
өткен жылға қарағанда%
|
млн. АҚШ доллары
|
өткен жылға қарағанда%
|
млн. АҚШ доллары
|
өткен жылға қарағанда%
|
2013
|
3691,4
|
80
|
2287,8
|
69
|
1403,6
|
108,0
|
2014
|
3037,2
|
82,3
|
1682,3
|
73,5
|
1354,9
|
96,5
|
2015
|
1884,9
|
62,1
|
937,6
|
55,7
|
947,8
|
69,95
|
Өңірлік экспорт
2015 жылы Қостанай облысының өнімі әлемнің 40 елдеріне экспорттады.
Кеден одағының елдері облыс экспортта 51,5% алады. 2015 жылы Кеден одағы елдерінің үлесі 2014 жылмен салыстырғанда 1,4%-ға төмендеді.
ТМД елдерінің үлесі 17,4%-ды құрады. Тауарлар Өзбекістанға, Тәджікістанға, Әзірбайжанға экспортталады. Басқа елдерінің үлесі – 31,1%.
Басқа елдер арасында Ауғаныстан (13,8%), Қытай 3,8%), Иран (2,6%), және басқа елдер едәуір үлес алады.
5-кесте
Қазақстан Республикасының жалпы экспорт көлемінде
Қостанай облысының үлесі
млн. АҚШ долл.
Экспорт
|
2013 ж.
|
2014 ж.
|
2015ж.
|
Қазақстан Республикасының экспорты
|
82500
|
78200
|
45996
|
Облыс экспорты
|
2287,8
|
1682,3
|
937,6
|
Қазақстан Республикасының жалпы экспорт көлемінде Қостанай облысының үлесі, %
|
2,8
|
2,1
|
2
|
2013 жылдан 2015 жылдың 1 жарты жылдығына дейін облыстың экспорт көлемдерінің төмендеуі байқалады.
Бұл металлургиялық өніміне сұраныс төмендеуімен және темір кен шикізатқа бағалардың төмендеуімен байланысты.
Саласы бойынша өңірлік экспорт құрылымын талдау
Облыстың экспорты 2 сала бойынша орын табады: өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы.
Облыс экспортының көлемі тауарлардың халықаралық тарығындағы ахуалға байланысты. Темір кені өнімінің экспорты 2012 жылы барынша көп болды – 21830 мың тонна, дегенмен ақшалай түрде ол 2362,1 млн. АҚШ долл. құрады, бұл 2011 жылғыдан аз (2731,3 млн. АҚШ долл.). 2012 жылы бидай экспорты айтарлықтай көп болды – 293 млн. АҚШ долл. 1381,6 мың тонна, бұл облыстың экспортталған тауарлары бағасының төмендегені туралы куәландырады.
6-кесте
Экспорттың негізгі топтары
Жылдар
|
Экспорт, барлығы
|
оның ішінде
|
т/кені өнімі
|
асбест
|
бидай
|
ұн
|
2013 ж
|
|
|
|
|
|
мың тонна
|
|
15242
|
168,2
|
748,4
|
504
|
млн. АҚШ долл.
|
2287,8
|
1499
|
64,8
|
193,1
|
173,4
|
2014 ж
|
|
|
|
|
|
мың тонна
|
|
13640,1
|
167
|
666,9
|
545,9
|
млн. АҚШ долл.
|
1682,3
|
1024
|
63,6
|
156,8
|
186,7
|
2015 ж.
|
|
8300,1
|
168,1
|
604,4
|
555
|
мың тонна
|
937,6
|
395,9
|
65
|
111,7
|
163,4
|
млн. АҚШ долл.
|
|
8300,1
|
168,1
|
604,4
|
555
|
2013 жыл бойынша облыстың сыртқы сауда айналымында барлық негізгі тауарлық топтарында экспорттың төмендеуі байқалды: тау-кен өнеркәсібі өнімдеріне әлемдік бағалардың және сұраныстың төмендеуіне, сонымен қатар темір-кен өнімдері, асбест, астық, ұн сияқты дәнді дақылдардың егін өнімінің төмен болуымен байланысты.
2015 жылы 2013-2014 жылдармен салыстырғанда мынадай тауарлардың негізгі топтары бойынша: темір рудасы өнімі, астық экспорты төмендеді.
Ағымдағы және әлеуетті проблемалар
1. Облыстың экспортталатын өнімнің әлемдік бағалар және сыртқы нарықтардан, жаһандық және әлемдік экономика жағдайларынан тәуелділігі.
2. темір рудасы шикізатына бағаның және сұраныстың төмендеуі.
Даму беталысы
1.Өнімді өткізу жаңа нарықтарын іздеу.
Облыс сыртқы саудасындағы жағдайды жақсарту үшін Қытай мен Ресейге темір рудасын экспорттау көлемін ұлғайту бойынша жұмыс жүргізілуде. Асбест экспортын арттыру және мүмкіндіктер мен резервтер бар. Ұн мен астыұ экспорты бойынша өсу қарқыны 2014 жылдың деңгейінде сақталады.
Өнімділік және жалақы
Облыс бойынша бір адамға өнімділік жыл бойы өсуде.
2015 жылы ең жоғары еңбек өніміділігі өнеркәсіп, көлік және байланыс салаларында: 4642,6 мың теңге, 6921 мың теңге тиісінше шықты.
7-кесте
Қостанай облысы бойынша секторалдық үстеме құны,
жұмыспен қамту және еңбек өнімділігі
|
2013 ж
|
2014 ж
|
2015 ж
|
ҚҚС, млн. теңге
|
Жұмыспен қамту,
мың адам
|
Өнім ділік,
мың теңге
|
ҚҚС, млн. теңге
|
Жұмыспен қамту,
мың адам
|
Өнім ділік,
мың теңге
|
ҚҚС, млн. теңге
|
Жұмыспен қамту,
мың адам
|
Өнім ділік,
мың теңге
|
Барлығы
|
1354477,4
|
503,7
|
2689,1
|
1398676,5
|
493,9
|
2831,9
|
1454467,1
|
494,5
|
2941,3
|
Ауыл шаруашылығы
|
148565,5
|
189,4
|
784,4
|
161884,6
|
182,6
|
886,6
|
238258,8
|
177,5
|
1342,3
|
Өнеркәсіп
|
283002,1
|
61,5
|
4601,7
|
344448,7
|
62,1
|
5546,7
|
291089,6
|
62,7
|
4642,6
|
Құрылыс
|
71129,1
|
17,0
|
4184,1
|
79001,7
|
18,9
|
4180
|
77726,4
|
20,5
|
3791,5
|
Сауда
|
157536,2
|
88,3
|
1784,1
|
177474,8
|
75,2
|
2360,0
|
176648,9
|
80,3
|
2199,9
|
Көлік пен байланыс
|
257400,2
|
25,8
|
9976,8
|
173967,9
|
25,2
|
6903,5
|
182714,3
|
26,4
|
6921
|
Басқа қызметтер
|
436844,3
|
121,7
|
3589,5
|
461898,8
|
129,9
|
3555,8
|
488029,1
|
127,1
|
3839,7
|
Орташа айлық атаулы жалақы облыс бойынша жыл сайын өсуде, 2012 жылмен салыстырғанда 2015 жылы 2012 жылмен салыстырғанда 22,1%-ға өсіп, 93560 теңгені құрады. 2014 жылмен салыстырғанда 2%-ға өсті.
Ең жоғары жалақыны тау-кен өнеркәсібі және қазбаларды барлау қызметкерлері алады – 147351 теңге (облыс бойынша орташа есеппен 1,6 есе артық), қаржы және сақтандыру қызметінің қызметкерлері – 144680 теңге (1,5 есе артық) алады.
Төмен жалақы тіршілік және тамақтану бойынша қызметтер көрсететін қызметкерлерде -54360 (орташа облыстық деңгейден 58,1%) өнер, ойын-сауық және демалыс салаларында жұмыс істейтін қызметкерлерде – 55914 теңге (орташа облыстық деңгейден 59,8%) қалыптасты. Салалар бойынша барынша үлкен және аз жалақы арасындағы айырмашылық 2,7 есені құрады.
Достарыңызбен бөлісу: |
