Бағдарламасы мазмұны паспорт (негізгі сипаттамалары) 2

Бұл металлургиялық өніміне сұраныс төмендеуімен және темір кен шикізатқа бағалардың төмендеуіне байланысты.

Облыстың экспорты 2 сала бойынша орын табады: өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы.

1. Облыстың экспортталатын өнімнің әлемдік бағалар және сыртқы нарықтардан, жаһандық және әлемдік экономика жағдайларынан тәуелділігі.

2. темір рудасы шикізатына бағаның және сұраныстың төмендеуі.

Даму беталысы

1.Өнімді өткізу жаңа нарықтарын іздеу.

Облыс сыртқы саудасындағы жағдайды жақсарту үшін Қытай мен Ресейге темір рудасын экспорттау көлемін ұлғайту бойынша жұмыс жүргізілуде. Асбест экспортын арттыру және мүмкіндіктер мен резервтер бар. Ұн мен астыұ экспорты бойынша өсу қарқыны 2014 жылдың деңгейінде сақталады.

Өнімділік және жалақы

Облыс бойынша бір адамға өнімділік жыл бойы өсуде.

2016 жылы ең жоғары жалақыны тау-кен өнеркәсібі және қазбаларды барлау қызметкерлері алады – 165931, қаржы және сақтандыру қызметінің қызметкерлері – 162194 теңге (1,5 есе артық) алады.

Төмен жалақы тіршілік және тамақтану бойынша қызметтер көрсететін қызметкерлерде - 62787 (орташа облыстық деңгейден 58,1%) ауыл шаруашылығымен айналысатындар – 72310 теңге (орташа облыстық деңгейден 67%) қалыптасты. Салалар бойынша барынша үлкен және аз жалақы арасындағы айырмашылық 2,6 есені құрады.

Демографиялық әлеует

2017 жылдың 1 қаңтарда облыс халқының саны 879,1 мың адамды құрады.

2014-2016 жылдары бойынша облыс халқының саны 0,3-ға, немесе 2,3 мың адамға, оның ішінде ауыл тұрғындарының саны 2,6-ға (10,9 мың адамға) қысқарды, қала тұрғындарының саны 1,9-ға (8,6 мың адамға) өсті.

2014-2016 жылдары облыста туылғандардың саны 510 адамға азайды, қайтыс болу саны 118 адамға азайды. Туудың оң өзгерістері Қостанай, Арқалық қалаларында, сондай-ақ Алтынсарин, Қарасу, Меңдіқара, Наурызым және Федоров аудандарында байқалып отыр.

2012-2015 жылдар кезеңінде халықтың табиғи өсімі 2874 адамнан 3478 адамға артса, 2016 жылы халықтың табиғи өсімі 3050 адамға дейін қысқарды.

Облыс халқының күтілетін саны 2020 жылы 896 мың адам құрайды.

Демографиялық процесс табиғи өсім көрсеткіштерінің серпінімен, сонымен қатар ішкі мен сыртқы көшіп-қонумен байланысты.

Көші-қон

2014-2016 жылдар аралығында облыста көші-қон сальдосы теріс күйде жалғасуда. Кеткен адамдардың саны келген адамдардың санынан бұрынғыдай асып отыр.

2016 жылы облысқа 7722 адам келді, бұл кеткендер санына қарағанда аз.

Қалалық жерге 15300 адам немесе барлық келген адамдардың 58,5-ы қоныс аударды. Көбінесе қалаға ауылдық жерлердің тұрғындары, әсіресе жастар қоныс аударады. Тұрғындардың ауылдық жерлерден қалаға көшуі облыс қалаларында орта және жоғары білім алуына, ауыл шаруашылығы өнеркәсіптерінде жұмыс орындарының болмауы мен төмен жалақы мөлшеріне байланысты болып отыр.

2016 жылы қалалық жерден 15749 адам немесе кеткен адамдардың жалпы санынан 46,5 тұрғылықты жерінен шығып кетті, ауылдық жерден 18143 адам немесе 53,5шығып кетті.

Облыста ішкі көшіп қону басым, тұрғындардың Қазақстан Республикасының шегінде жылжыйды. Мәселен, республикадан тыс жерлерге кеткендердің 4,4 немесе 12,9 жалпы санынан республиканың басқа өңірлеріне 29,5 мың адам кетті немесе 87,1

Басқа елдерден келгендердің 0,7 мың адам немесе 2,5 жалпы санынанРеспубликаның басқа өңірлерінен 25,5 мың адам келді немесе 97,5
2.1.Аумақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайын талдау

2.1.1. Өңіраралық ынтымақтастықты ескере отырып, жалпы өңір экономикасының дамуы

Облыстың жер қойнауында бай пайдалы қазбалардың болуы облысты ірі минералдық-шикізаттық базаға айналдырды.

Темір кені өнімдері, боксит, асбест, машина құрастыру өнімі, ұн, кондитерлік бұйымдар Қостанай облысының өнеркәсіп өндірісінің негізгі өңірлік өнімдері болып табылады.

Өнеркәсіп өнімінің республикалық көлемінде облысқа теміркенді жентек, боксит, асбесттің 100% келеді.

Облыста тау-кен, өңдеу өнеркәсіптері және электр энергиясын, газ және су өндіру мен бөлу жөнінде кәсіпорындар қызмет етеді. Қазіргі көп салалы өндірісті комбинаттар, зауыттар, заманға сай шағын кәсіпорындар қамтиды.

Облыс аумағында жұмыскерлерінің саны 45 мың адамнан астам 600 жуық кәсіпорын өнеркәсіп өнімдерін өндірумен айналысады.

9-кесте

2016 жылы өнеркәсіп өнімдерін өндіру бойынша облыс Республика бойынша13 орында (елдің өнеркәсіп құрылымында үлес салмағы – 3,2%).

Өңдеу өнеркәсібінде өнімдердің жаңа түрлерін игеру («Доре» ертіндісі, автомобильдер, бидай және жем-шөп жинайтын комбайндар, құрамында алтыны бар руда қазу және қайта өңдеу, шойын және болат құймалары және т.б.) өнеркәсіп құрылымына айтарлықтай әсер етті.

2016 жылы электрмен жабдықтау, газ, бу және ауа желдеткішінің үлесі 6,4%; сумен жабдықтау, кәріз жүйесі, қалдықтарды жинауды және бөлуді бақылау үлесі 1,6% құрады.

Тау-кен өндірісі облыс экономикасының жалпы жағдайын айқындайды және облыстың өнеркәсіп өндірісінің құрылымында маңызды үлесін қамтамасыз етеді, тау-кен өнеркәсібінің өнімдері облыс экспортының басты бабы және валюталық түсімдердің негізгі көзі.

Қазақстанның тау-кен саласының ірі кәсіпорны – «ССКӨБ» АҚ. «ССКӨБ» АҚ өнімдерінің негізгі тұтынушылары Магнитогор металлургиялық комбинаты, «Миталл Стил Теміртау» АҚ және Қытай кәсіпорындары болып табылады.

2025 жылға «ССКӨБ» АҚ-да «Рудный қаласында металданған өнім өндіру бойынша зауыт құрылысы» - ірі инвестициялық жобаны іске асыру жоспарлануда, құрамында кемінде 90% темірі бар өнім өндіру болжамдалып отыр.

«Өркен» ЖШС Лисаков филиалы темір кені концентратын өндіру бойынша ірі кәсіпорын. Кәсіпорында «Темір кенін бөліп алу, шығару және байыту» инвестициялық жобасы іске асырылды. Бұл технологияны енгізу фосфор құрамын 0,7%-дан 0,2%-ға төмендетуге жол ашады, темір кені концентратындағы темірдің құрамын 49%-дан 60%-ға арттырады.

«Қазақстан алюминийі» АҚ филиалы Торғай және Краснооктябрь бокситтік кен басқармалары – Павлодар алюминий зауытын шикізатпен қамтамасыз ететін, боксит өндіру бойынша ірі кәсіпорындар болып табылады.

Жітіқара қаласындағы «Қостанай минералдары» АҚ – Қазақстандағы жалғыз асбест комбинаты, оның негізгі қызметінің түрі – хризотил-асбест кендерін өндіру мен байыту және олардың негізінде тауарлық асбест өндіру. Комбинат өнімдері әлемдік асбест нарығымен қатар ТМД елдерінің нарықтарында тұрақты сұранысқа ие.

Облыста алтын, мыс, титан, никель, көмір, қорғасын-цинк кендерінің пайдалы кен орындары барланды.

Сонымен қатар облыс отқа төзімді балшық, құрылыстық тас, құрылыстық құм сияқты металл емес пайдалы қазбаларға да бай.

Облыстың өнеркәсібін дамытудың негізгі мақсаты шикізат бағынан кетіп, өңдеу өнеркәсібі саласының үлесін ұлғайту болып табылады.

Облыстың өңдеу өнеркәсібінің негізін мынадай кіші салалар құрайды: тамақ өнімдерін өндіру, оның ішінде сусындар (59,3%), машина жасау (13,2%), металлургиялық өнеркәсіп (18,4%), басқа металл емес минералды өнімдерді өндіру (3,5%), резина және пластмасс бұйымдарын өндіру (1,9%), жеңіл өнеркәсіп (1,2%), машина және жабдықтан басқа металл емес өнімдер өндіру (0,8), жиһаз жасау (0,4%), қағаз өнеркәсібі және қағаз өндірісі (0,2%).

Өнімдердің жаңа түрлері – «Доре» ертіндісі, жеңіл автомобильдер, астық жинайтын комбайндар және басқалары өнеркәсіп құрылымына және облыс өндірісінің көлемдеріне айтарлықтай әсер етті.

Азық-түлік өнімдерін және сусындар өндіру айтарлықтай үлес салмақты алады – 59,3%, облыстың өңдеу өнеркәсібі құрамында және 2016 жылы 186,7 млрд. теңгені құрады, бұл 2014 жылдан 39,3% артық және 2015 жылмен салыстырғанда 40,3%-ға артық.