Бағдарламасы Ақтөбе, 2015 Мазмұны Өнеркәсіп 11 Агроөнеркәсіптік кешен 18

Білім беру

Бүгінгі күні облыста контингенті 43796 бала 530 мектепке дейінгі мекеме (2014 ж. – 522 МБ, балалар - 42682, 2013 ж. – 516 МБ, балалар -40377), соның ішінде 262 балалар бақшасы (2014 ж. – 254 б/б, балалар – 32344, 2013 ж. – 245 б/б, балалар - 30482) және 268 шағын орталықтар (2014 ж. – 268 б/б, балалар – 10338, 2013 ж. – 271 б/б, балалар – 9895) қызмет етеді (27-кесте).

Бұрынғысынша өзекті проблемалардың бірі мектепке дейінгі ұйымдарға кезектілік болып қалып отыр. Қазіргі сәтте мектепке дейінгі ұйымдардың кезектілігі 36 722 баланы құрайды, оның ішінде Ақтөбе қаласында - 29 000 бала (жалпы кезектіліктен 79%) (28-кесте).

Осы проблеманы шешу үшін білім беру басқармасы Ақтөбе қаласы әкімдігімен бірге қажетті шаралар қабылдауда.

Мектепке дейінгі білім беруді дамыту және оның сапасын көтеру кадр саясатына тікелей тәуелді.

Бүгінгі күні мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында 3292 падагог қызметкер жұмыс істейді, бұл қарастырылатын кезеңдегі өсу туралы куәландырады (2014 ж. – 3245 педагог, 2013 ж. – 3065 педагог) (29-кесте).

Педагог кадрлармен қамтамасыз ету жұмысында біраз оң өгерістермен қатар проблемалар да бар.

Ырғыз (34,7%), Ойыл (31,9 %), Хромтау (39,5%) аудандарының балабақшаларында арнайы кәсіптік (мектепке дейінгі) білімі бар педагогтардың сапалық құрамы төмен.

Біліктілік санаты жоқ тәрбиешілердің ең көбі Әйтекеби ауданы (78,0%), Қарғалы ауданы (59,8%), Мартөк ауданы (57,3%), Хромтау ауданы (57,2%), Мұғалжар ауданы (55,6%), Қобда ауданы (52,5%) балабақшаларында жұмыс істейді.

Мектепге дейінгі білім берудегі өзекті проблемалардың бірі шағын орталықтарды педагог кадрлармен қамтамасыз ету проблемасы болып қала береді. Мысалы, шағын орталықтарда жұмыс істейтін 472 педагогтың тек 136 тәрбиешісінің кәсіби (мектепге дейінгі) білімі бар, бұл 28,8%-ы құрайды. Байғаны ауданының шағын орталықтарында мектепке дейінгі білімі бар бір де бір педагог жоқ.

Шағын орталықтардың 472 тәрбиешісінің ішінде педагогтардың бар-жоғы 28,8%-ның біліктілік санаты бар.

Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында білікті кадрларға өткір мұқтаждық болғанына қарамастан, білім бөлімдері кадрлар қажеттілігіне өтінімдер бермейді. Мысалы, аудандық (қалалық) білім бөлімдері берген өтінімдер бойынша 2014 жылы МДҰ-да кадрларға мұқтаждық 16 педагогты ғана құрайды.

Мектепке дейінгі ұйымдарда білікті кадрлар тапшылығы, ең алдымен, балабақшалар мен шағын орталықтар желісінің артуына байланысты.

Ақтөбе облысында қазіргі уақытта 119383 оқушы контингентімен 425 мемлекеттік жалпы білім беретін мектеп бар, олардың ішінде қалалық жерде – 88, ауылдық жерде - 337, кешкі мектептерде – 3 бірлік– 293 оқушы, мемлекеттік емес мектептер – 6, 809 оқушымен, арнайы түзету ұйымдары – 4.

2014 жылы 2080 орындық 5 жалпы білім беру мектебі іске қосылды, олардың ішінде үш ауысымдық оқуды жеңілдеду үшін 1920 орындық 3 мектеп, апаттық жағдайдағы мектептердің орнына 160 орындық 2 мектеп.

2015 жылы мыналарды енгізу жоспарланып отыр:

РБ есебінен 2 білім беру инвестициялық объектінің құрылысы жүргізілуде (Ақтөбе қаласының Жаңақоныс ауданында 600 орындық ОМ және Байғаны ауданында 60 орындық интернатпен 300 орындық ОМ). Мектептің екеуін де ағымдағы жылдың қыркүйек айында іске қосу жоспарланып отыр.

РБ есебінен 6 білім беру объектісінің құрылысы жоспарлануда, олардың ішінде 650 орындық 3 мектеп (Мұғалжар ауданының Ембі қаласында 320 орындық №1 ОМ, Алға ауданы Бесқоспа ауылында 60 орындық Бесқоспа ОМ-ның құрылысы, Ақтөбе қаласының Өрлеу ауданында (Россовхоз) 270 орындық ОМ құрылысы).

ҰҚ-дан апаттық жағдайдағы және үш ауысымды мектептердің санын қысқарту үшін 1 150,0 млн тг сомасына 4 жобаның құрылысы қарастырылды: (2120 орындық 3 ОМ және 320 орындық 1 БМБ) Кірпіш ауданында 320 орындық мектеп құрылысы, Нұр-Ақтөбе ауданында 1200 орындық ОМ құрылысы, Заречный-3 ауданында 600 орындық ОМ құрылысы және Ақтөбе қаласының Қарғалы ауылы маңында 320 орындық балабақша құрылысы.

Осылай, 2015 жылы 1550 орындық 5 мектепті пайдалануға енгізіледі (620 орындық 2 мектеп авариялылық проблемасын, 60 орындық 1 мектеп ескілік проблемасын шешеді, 870 орындық 2 мектеп оқушы орындарының тапшылығына жол бермейді).

2013 жылы 2020 орындық 15 заманауи мектеп пайдалануға енгізілді, олардың 10-ы апаттық мектептердің орнына, 4-уі бейімделген және ескі мектептердің орнына және 1 мектеп 3 ауысымды мектептерді жою үшін.

Қабылданған шаралардың нәтижесінде облыс бойынша апаттық мектептер үлесі 2014 жылдың соңында 0,9%-ға дейін төмендеді.

Пәндік кабинетермен жасақтандырылу 57,3%-ы құрайды. Облыстың барлық мектептері компьютерлендірілген және интернетке қосылған. Сонымен бірге 48 орта білім мекемесі (10%) «e-learning». Электрондық оқыту жүйесіне қосылған.

Мемлекет Басшысының маңызды тапсырмаларының бірі мүмкіндігі шектеулі азаматтарға, әсіресе мүмкіндігі шектеулі балаларға көмек көрсету болып табылады. Облыста 5159 даму мүмкіндігі шектеулі бала бар.

Аталған санаттағы балалар үшін үнемі 2 ПМПК, Оңалту орталығы, жалпы білім беретін мектеп жанындағы 69 логопедтік пункт және 11 психологиялық-педагогикалық түзету кабинеті тұрақты түзету қолдауын көрсетеді. Сонымен бірге 4 арнайы білім беру ұйымы, 2 мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді.

Ақтөбе облысы бойынша оқушылар контингенті 119383 оқушыны құрайды, олардың 76,5% (91290) қазақ тілінде және 23,5% (28093) орыс тілінде білім алады; оның ішінде: қалалық жерде – 67841 (56,8%) және ауылдық жерде – 51542 (43,2%).

Мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандартын игеру деңгейін растайтын, білім сапасының сөзсіз көрсеткіші оқушыларды тәуелсіз сыртқы бағалау болып табылады. Облыс бойынша орташа балл 2015 жылы 82,7 балды құрайды (2014 ж. – 84,0, 2013 ж. – 76,8), бұл республикалық көрсеткіштен 3,3 балға жоғары.

2014 жылы жаратылыстану-математикалық пәндер бойынша оқу бағдарламаларын табысты меңгерген жалпы білім беретін мектептер оқушыларының үлесі – 60,36%. Оның ішінде ұлдар арасында – 57,65%, қыздар арасында – 63,19%. 2013 жылы жаратылыстану-математикалық пәндер бойынша оқу бағдарламаларын табысты (өте жақсы/жақсы) меңгерген оқушылар үлесі 59,0% құрады (2012ж. - 58,8%).

Облыс бойынша негізгі орта білім бітірушілерін (9-сынып) жұмыспен қамту - 10814 түлек, 10-сыныпқа өткендер – 6647 (61,5%), ТжКБ ұйымдарына түскендер – 4081 (37,7%), жұмысқа орналастырылды – 9 (0,08%), жұмысқа орналастырылмады – 10 (0,09%), оқытуға жатпайды – 39 (0,4%).

Соңғы үш жылда 11 сыныптың түлектерін жұмысқа орналастыру 30 кестеде көрсетілген.

Облыста мүмкіндігі шектеулі балаларды арнайы білім беру бағдарламаларымен қамту 2014 жылдың соңына 72,4%-ы қамтиды (2012ж.-65,2%, 2013ж.-71,5%). 3 жылда психолог-педагогикалық түзету кабинеттерінің саны 5 бірлікке артты (2012ж.-6 ППТК, 2013ж.-10 ППТК, 2014ж.-11 ППТК) (31-кесте).

Облыста жыл сайын жетім балалар мен ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балалар саны қысқаруда және 2012 жылы 1738 баланы, 2013 жылы 1567 баланы, 2014 жылы 1435 баланы құрайды. 3 жыл ішінде облыс бойынша контингент 303 балаға дейін төмендеді, 2015 жылғы 1 шілдеде балалар контингенті 1342 құрады.

Жетім балалар мен ата-ананың қамқорлығынсыз қалған балаларды оқыту мен тәрбиелеу Алға облыстық балалар үйінде, Қобды, Темір, Хромтау аудандарындағы отбасы типтес балалар үйлерінде, облыстық Жасөспірімдер үйінде, сондай-ақ арнайы білім беру ұйымдарында жүзеге асырылады. 2015 жылғы 1 шілдеде жоғарыда аталған ұйымдардағы балалар контингенті 297 баланы құрады (2012 жылы балалар контингенті 435-ді, 2013 жылы-374, 2014 жылғы - 303 құрады).

Ата-анасының қамқорлығысыз қалған балаларды орналастырудың ең жақсы нысандарының бірі бала асырау болып табылады, себебі бала өзі үшін ауыстыратын жанұя емес, нағыз жанұяны табады, сонымен бірге асырап алушылар мен асырап алынғанның арасында тек жақын туыстық қарым-қатынас қана емес, сол сияқты оны заңды түрде бекіту орын алады. Асырап алуға берілген балалр саны 2012 жылы 152 баланы, 2013 жылы 225 баланы, 2014 жылы 159 баланы, ал 2015 жылдың бірінші жартыжалдығында 62 баланы құрады.

1347 баланың, 273-інің бекітілген баспанасы бар, 1074 бала тұрғын үй алуға кезекке қойылған. 2015 жылғы 1 жарты жылдықта 24 адам тұрғын үй алды (2012-2014 жж. 112 пәтер алды).

Тәрбиеленушілерге "Тұрғынүйқұрылысбанкінде" шоттар ашу үшін қолданыстағы шоттарды толтыру үшін 12 тәрбиеленушіге 1 миллион теңгеге және 17 тәрбиеленушіге 100 мың теңгеге сертификаттар табыс етілді. Соңғы 3 жылда облыс әкімінің қолдауымен Жасөспірімдер үйі тәрбиеленушілерінің «Тұрғынүйқұрылысбанкіндегі» жеке шоттары 43,0 млн. теңгеге толықтырылды.

Техникалық және кәсіптік біліммен қамту 19,3% құрады. (ҚР- 16,2%) (2012ж. -24,4% 2011ж. -24,2%).

2014 жылы облыста мемлекеттік тапсырыстың жаңа моделі құрылды, мұнда техникалық және кәсіби білім беретін оқу орындарының басшылары және шағын, орта және ірі бизнестің 573 кәсіпорнымен әлеуметтік серіктестермен бірге кадрларға болжамды қажеттілік қаралды, ол техникалық және кәсіби білім беру мәселелері жөніндегі әлеуметтік серіктестердің Үйлестіру кеңесінің отырысында қаралды.

Мемлекеттік тапсырыс кадрлар даярлаудың мынадай бағыттары бойынша бөлінген: техникалық және технологиялық - 56,1%, ауыл шаруашылығы - 19,8%, медициналық мамандықтар - 7,3%, білім беру - 6,0%, экономика және сервис - 4,8%, кен өндіруші өнеркәсіп - 4,2 %, өнер -1,8 %.

Мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде колледждерде 12,2 мың адам оқиды, бұл жалпы контингенттің 37%-н құрайды. Студенттерді жұмысқа орналастыру 2014 жылы - 77,0% (2011 ж. - 84%, 2012 ж. - 86,0%, 2013 ж. - 88,0%).

2013-2014 оқу жылында ТжКБ оқу орындары 7245 студент шығарды, олардың 5553-і немесе 77% жұмысқа орналасты және өздігінен жұмыспен қамтылған (ЖООғ-на, колледждерге түсті, ҚР ҚК-де қызмет өткереді, бала күтімі бойынша демалыста) - 6368 адам немесе 87,9%.

Түлектерді жұмысқа орналастырудан облыс республика бойынша алғашқы бестікке кіреді.

Мамандар даярлау сапасы көрсеткіштерінің бірі кәсіптік даярланғандығы деңгейін бағалау болып табылады.

2014 жылы кәсіптік даярлау сапасын тәуелсіз бағалау 86,2% түлектің талап етілген біліктілік деңгейін растады, 2013 жылы бұл көрсеткіш 89% құрады (2011 ж.-45%, 2012ж.- 67,0%). 2015 жылы - 91% түлек бірінші рет өткізгенде-ақ сертификатталды.

Қазақстан Республикасының Президентi Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2050» стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру мақсатында облыста дуалды оқыту табысты енгізілуде.

Облыстың 6 жетекші колледжінде (Ақтөбе қаласы - Ақтөбе политехникалық колледжі, Ақтөбе көлік, коммуникация және жаңа технологиялар колледжі, Ақтөбе құрылыс және бизнес колледжі, Ақтөбе техникалық колледжі, Ақтөбе ауылшаруашылығы колледжі. Хромтау ауданында Хромтау тау-кен техникалық колледжі) ауылшаруашылығы, көлік, металлургия, машина жасау, мұнайгаз, химия және кен өңдеуші салалар үшін кадрлар даярлауда дуалды оқыту элеменеттері енгізілді.

Дуалды жүйені енгізу 2014 жылғы деректер бойынша кадрлар даярлауға 39 кәсіпорынды тартуға мүмкіндік берді. 25-тен артық мамандық бойынша өндірісте 60% тәжірибеден өтумен түбегейлі жаңа сызба бойынша кадрлар даярлау жүргізілді. Осылайша, кәсіпорын оқу орындарымен өзара тиімді серіктестік негізінде заманауи талаптар бойынша оқытылған мамандарды алады.

2015-2016 оқу жылдарында облыс колледждерінің 50 %-на дуалды оқыту жүйесін енгізу жоспарланып отыр.

Студенттер практикасын ұйымдастыру мен өткізу, қайта даярлау. біліктілікті арттыру және оқытушылар мен өндірістік оқыту шеберлерін машықтандыру, техникалық және кәсіптік оқу орындарының түлектерін жұмысқа орналастыру жұмысын одан әрі жетілдіру мақсатында Ақтөбе облысынің кәсіпкерлері палатасы мен Ақтөбе облысы білім басқармасы арасында техникалық және кәсіби білім беру саласында ынтымақтастық туралы келісім жасалды.

Перспективалық жобаларды, білім беру бағдарламаларында өзара іс-қимылды, студенттер және оқытушылар алмасу, сондай-ақ инновациялық саладағы ынтымақтастықты іске асыру үшін Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Атырау және Маңғыстау облыстарының білім басқармалары арасында техникалық және кәсіби білім беру саласындағы ынтымақтастық туралы меморандум жасалды.

Техникалық және кәсіби білім беру жүйісінде кадрлар даярлауды 2454 адам жүзеге асырады, оның ішінде 72 %-ы мемлекеттік колледждерде жұмыс істейді.

Бүгінгі күні педагогтың қызметті 3 ғылым докторы, 28 ғылым кандидаты және түрлі бағыттағы 132 магистр жүзеге асырады. 1155 адам біліктілікті арттыру курстарынан өтті, олардың 64-і Институционалды даму бағдарламасы шеңберінде (Германия- 12 адам, Беларусь - 21 адам, Ресей - 25 адам, Ұлыбритания- 2 адам, Австрия- 2 адам), кәсіпорындар базасында 85 шебер және арнайы пәндердің оқытушылары машықтанудан өтті.