Әдетте статикалық есеп жобалау тәжірибесінде бар қысқартуларды
ескеруді қарастырады. Бірақ, есептік сұлбаны өте нақты қабылдау
ұсынылады ,мысалы іргетастың бұрылуы және шөгуі, ғимараттың кеңістік
жұмысын және т.б. ескеру.
Ішкі күштер ЭВМ қолдана отыра құрылыс механика әдістері мен
есептік бағдарламалар бойынша анықталады. Барлық есептеулер түрлері,
кейін тексеруге ыңғайлы болу үшін сұлбалармен дәлелденуі қажет, ал
олардың қорытындылары кесте түрінде берілуі керек:
г) құрылымдық есептерді жүргізудің негізгі мақсаты элементтер
қимасын таңдау, олардың беріктігін, тұрақтылығын,қатаңдығын анықтау.
Құрылымдық есептер сызбалармен бекітілуі тиіс;
д) құрылымдық принциптерін сипаттау. Конструкциялардың жеке
түйіндеріне,жинақтау жіктеріне және бөлшектерге эскиздер берілуі қажет.
Содан кейін қабылданған негізгі салмақ көтеретін конструциялардың
нұсқаларына жобалау жүргізіледі.
Негізгі салмақ көтергіш конструкциялардың және жалғастырушы
элементтерінің жалпы кескіндері, сонымен қатар олардың проекциялары
сызылады.Кескіндерінің масштабы - 1:50; 1:75; 1:100 ғимараттардың
өлшемдеріне тәуелді. Түйіндер сызылады, міндетті түрде екі-үш
проекцияда, 1:10, 1615,1:20 - масштабта. Түйіндерді таңдауы сосын
жобалауы және сызуы бөлім бойынша кеңесшінің келісімімен жүргізіледі.
Ғимараттар мен имараттарды есептеу және жобалау оқыту
бағдарламасы бойынша оқитындарға ұсынылады - екі элементті есептеу
және құрылымдау, ал өндірістік және азаматтық құрылыс технологиясы
оқыту бағдарламасы бойынша оқитындарға жоба ғылыми жетекшісі
келісімімен - екі элементті есептеп, бір элементтің конструкциясының
құрылымдауы ұсынылады.
4.2.2 Конструкциялар материалын ескере есептік тарау мазмұны
Конструкцияларды жобалау дипломдық жобалаудың негізгі
бөлімдерінің бірі болып табылады және мына құрамдардан тұрады:
1) айрықша үнемді үйлестірілген жүктемелер мен ықпалдар
бойынша конструкциялар мен олардың элементтеріндегі күштерді анықтау.
2) материалдардың физикалық-механикалық қасиеттерін ескере
әрекет ететін күштер бойынша қималар таңдау.
3) құрылымдық шешімдер.
А. Конструкциялардың статикалық есептері
Конструкциялардың элементтеріндегі күштерді анықтау үшін қажет:
а) жүктемелерді құрастыру және сыртқы ықпал етуін айқындауды
жүргізу (температура, тірек шөгуі, агрессивті орта және т.б.)
б) есептік сызба құрастыру;
12
в) құрылыстық механика әдісімен барлық жүктер түріне
конструкциялар есебін жүргізу.
Тұрақты және уақытша жүктемелер классификациялары,олардың
сипаттамалары және мүмкін болатын байланыстарды ҚНжЕ «Жүктемелер
және әсерлер» бойынша қабылдайды. Жүктемелерді анықтау кесте түрінде
жүргізуі тиіс. Жүктемелерді таңдау инженерлік бөлімнің маңызды тарау
болып табылады, сонымен қатар конструкциялар жұмысының сенімділігін
анықтайды.
Жобаланатын конструкцияларды айрықша қолайсыз үлестірудегі
тұрақты және уақытша жүктемелерді есептеу қажет (негізгі және ерекше
үйлесімдер).
Көліктегі ғимараттарды жобалау кезінде беріктікті, қатаңдықты,
жалпы тұрақтылықты, сонымен қатар ғимараттың кеңістікті
өзгермеушілігін қамтамасыз ететін нақты құрылымдық сызбалар
қабылдауды қажет етеді.
Құрылымдық сызбаларда орнату қажет:
а) жеке конструкциялар типтерін (жазықтықты, кеңістікті, тұтас,
кереге көзді, ілініп тұратын);
б) конструкциялар қималарының және олардың элементтерінің
негізгі өлшемдері мен пішіндері;
в) түйіндік түйістіру тәсілі есептік сызбамен үйлестірілген. Есептік
сызба құрылымдық қабылданған сызба бойынша алынады. Сонымен қатар
барлық жағдайларда есептік және құрылымдық сұлбалардың сәйкестік
шешімі табылуы қажет.
Есептік сызбаларда қабылдануы тиіс:
а) есептік аралықтар;
б) барлық элементтер ұзындығы және олардың жеке участкесіндегі
әр түрлі момент инерциялары және қима аудандары;
в) есептеулер үшін қабылданатын бір-бірімен үйлескен түйін
элементтері және жүйелерді бекіту сипаты (толық немесе серпімді
қысу,тоспалы).
Әр есептік сызба шартты болып табылатындықтан, есептеу кезінде
көп дәрежеде нақты конструкциялар жұмысына сәйкес келетін және
жүйелі түрде есепті қысқартуға мүмкіндік беретін сызбаны таңдау тиіс.
Конструкциялардың есептеуі құрылыс механика әдісімен жүргізіледі.
Қиын жүйелі статикалық есептеу кезінде жұмыстың еңбексыйымдылығын
орналастыру мақсатында есептік сызбаларды айқындау мүмкіндіктері
жүргізу ұсынылады, сонымен қатар жақындалған есептік әдістер,
монограммалар, міндетті түрде әдебиеттер қайнар көздеріне нұсқауланған
кестелер.
Б. Элементтер қимасын таңдау және құрылымдық шешім
принциптері
13
Құрылыс конструкциялар элементтерінің қимасын және
құрылымдық шешімдерін таңдау, рационалды пішіндерін және қима
өлшемдерін, физикалық-механикалық қасиетін және кернеулі-
деформациялық жағдайын ескере қима бойынша материалдарды
үйлестіріп орналастыру. Сонымен қатар жергілікті беріктік және
тұрақтылыққа кепілдік беретін конструкция элементтерінің күшке және
әсерлер есептеуде ескерілмеген талаптарының орындалуы.
Күштік ықпалдарға конструкциялар есептеулері ҚНжЕ талаптарына
сай қатаң түрде және шекті жағдайлардың 2 тобы бойынша қолданылатын
нұсқаулармен жүргізіледі :
1) пайдалануға жарасымдығы бойынша;
2) нормальды түрде пайдалануға жарасымдығы бойынша.
Құрылымдық шешімдерді қабылдағанда ескерілуі тиіс:
1) конструкцияларды пайдалану шарттары;
2) кең құрастырмалы конструкцияларды пайдалану қажеттілігі;
3) материалдардың тиімді шығындауының және максималды
еңбексыйымдылығын төмендеудің талаптарын сақтау.
В. Темірбетон конструкциялары
Жобада қарастырылған темірбетон және бетон конструкциялардың
есебі 2 топты шекті жағдай бойынша жүргізілуі тиіс:
а) көтеру қабілеті бойынша – беріктікке тексеруімен қажет жағдайда
конструкциялардың пішіндерінің төзімділікке тұрақтылығы,
конструкциялар үшін ықпалда болған бірнеше рет қайталанатын
қозғалмалы немесе жүретін жүктемелерге;
б) деформациялар бойынша – конструкциялар үшін олардың
пайдалануын шектеуі мүмкіндігінің көлемін орналастыру;
в) жарықшаның пайда болуы немесе ашылуы бойынша, олардың
ашылуы норма бойынша жіберілмесе немесе шектеулі болса.
Конструкциялардың есебін барлық дайындау кезеңдерінде жүргізу
қажет. Жасау және пайдалану кезінде шекті жағдайлардың бірінің
жетуімен қауіп тууы мүмкін. Конструкциялардың түрі мен
тағайындалуына тәуелді анықталған болып сол немесе басқа есептік шекті
жағдай болуы мүмкін, бірақ,барлық жағдайда бірінші шекті жағдайдың
болуы туындамауы тиіс. Сондықтан кейбір конструкциялар үшін
нормативтік есеп екінші шекті жағдай бойынша жүргізілмейді, өйткені
шекті жағдай бойынша есеп барлық конструкциялар үшін міндетті болып
табылады.
Статикалық анықталмаған темірбетонды конструкциялар
элементтеріне әсер ететін күштерді серпімсіз деформацияны ескере
анықтау керек, сонымен қатар шөгуіне және жылжығыштығына әсер ететін
температуралық және ылғалды әсерлерді ескерген жөн.
14
Достарыңызбен бөлісу: | 
