243
игерілуге тиіс материалды уақыт шеңберіне сыйғызу, топтық және жеке
жұмыстардың болуы арқылы жүзеге асады. [2]
Ильин Е.П. пікірінше, мұғалімнің кәсіби шеберлігінің компоненттері:
-
педагогикаға бағытталу (призвание)
-
білім (эрудиция)
-
іскерлік және кәсіби біліктілік (дидактикалық, ұйымдастырушылық
т.б.)
-
бедел (авторитет)
Шет елдегі түрлі зерттеулердің ішінде Таленнің мұғалімдердің
типологиясына байланысты моделі қызығушылық тудырады.
Педагогикалық қарым-қатынас стилдері
Соңғы кездерде шетелде қарастырылған педагогикалық қарым-қатынас
стилдерінің
ішінде
М.Тален
ұсынған
оқытушылардың
кәсіби
позицияларының типологиясы назар тоқтататындай.
1. «Сократ» моделі.
Мұндай ұстанымдағы оқытушы пікірталас пен пікірсайыстардың
құптаушысы және өз сабақтарында оларды қасақана түрде тудырушы. Оның
сабақ беру әдісінде белгілі жүйе жоқтың қасы, өйткені ол оқу процесінде
әрқашан да біреулермен қақтығыста болады. Оның шәкірттері өз
позицияларын ұдайы нығайта отырып, оларды қорғай біледі.
2. «Топтық пікірталастың жетекшісі» моделі.
Ол оқу-тәрбиелік процестің басты мақсаты үйренушілер арасындағы
келісім мен ынтымақтастыққа жету деп есептейді. Ал өзін шәкірттерінің
арасындағы делдал деп түсінеді, өйткені ол үшін пікірталас нәтижелерінен
гөрі демократиялық ымыра мен бітімгершілік маңызды.
3. «Шебер» моделі.
Бұл ұстаз өз шәкірттеріне үлгі болуды қалайды. Үйренушілердің оның
барлық әрекеттерін тек оқу процесінде ғана емес, сонымен бірге жалпы
өмірге деген тұрғыдан бұлжытпай қайталауы керек.
4. «Генерал» моделі.
244
Қатаң талап қоюшы, қайткенмен де өзінің айтқанын орындатуға
ұмтылады, өйткені өзінің сөзін әрқашанда дұрыс деп бағалайды. Оның
ойынша, студент солдат тәрізді тек бұйрықтарға ғана бағынуы керек.
М.Таленнің айтуы бойынша, оқытушылардың бұл типі педагогикалық
практикада басқаларға қарағанда анағұрлым жиі кездеседі.
5. «Менеджер» моделі.
Студенттік топтың тиімді жұмысынан құралған атмосферамен тікелей
байланысты. Оқытушы студент тарапынан бастама мен өзіндік әрекеттерді
барынша қуаттап отырады. Педагог әрбір студентпен оның шешіп отырған
проблема мағынасын талқылауға, студенттің әрекеттерін бақылап, оларға
әділ баға беруге әзір.
6. «Жаттықтырушы» моделі.
Аудиториядағы қарым-қатынаста оқытушы мен студенттер бір-біріне
жақын екендігін әбден сезінетіндей. Студенттер өздерін құдды бір команда
ойыншылары ретінде сезінетіндей: мұнда жеке тұлғаның еш маңызы жоқ,
өйткені олар тек бірлесіп қана көп шаруаны тындыра алады. Педагог мұнда
ұжымдық ұмтылыстардың ұйытқысы рөлін орындайды. Ол үшін ең басты
мәселе – аяққы нәтиже, табыс, жеңіс.
7. «Жол сілтеуші» немесе «Гид» моделі.
Бұл оқытушының «білмейтіні жер астында», ол – тірі энциклопедия
тәріздес. Оқытушы өте байсалды, қысқа әрі дәл сөйлейді. Барлық сұрақтарға
ол жауапт бере алады, тіпті оған қандай сұрақтардың да қойылатындығын
біледі. Оның міні жоқ сияқты, сол себепті де ол көп жағдайда студенттерге
қызықсыз көрінеді. [4]
Мұғалім мен оқушының өзара іс-қимылы – мұғалімнің кәсіби әлеуетін
жетілдіру жолы мәселесін қарастырған себебіміз – мамандырылған
мектептерде мұғалімнің жеке оқушымен жұмысы негізгі үдеріс.
Оқушыларды жалпы білім беретін пәндер бойынша пән олимпиадасы,
ғылыми жобалар сайысына дайындау мәселесінде жеке жұмыс іске асады.
Екі субъектінің бірлескен жұмысы ғана нәтиже беретіні сөзсіз. Егер бұл
245
үрдістің басында мұғалім беделі жоғары болса, ортасында тең, ал соңына
қарай оқушы арқылы мұғалімнің кәсіби әлеуетінің артуына әкеледі.
Қорытындылай келе, мұғалім мен оқушы іс-әрекетінің нәтижелілігіне
тоқталамыз:
1.
үдеріске қатысушының әрқайсысы белгілі бір рухани-материалды
нәтижеге қол жеткізе алса;
2.
жеке адамның құндылықтар жүйесі қайта түрлендіріледі (бұрын
осылай ойладым, енді ойымды өзгертемін...
Әдебиеттер тізімі:
1.
Бабанский Ю.К. Избранные педагогические труды. –М.: Педагогика, 1989.
- 560 с.
2.
Оразбаева К.О. Жаһандану жағдайында болашақ мұғалімдердің кәсіби
құзіреттілігін қалыптастыру. Философия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін
дайындаkған диссертация. Алматы, 2016. - 163 б.
3.
Ильин Е.П. Психология для педагогов. – П.: СПб.: Питер, 2012. – 640 с.
4.
Әлімов А. Интербелсенді әдістерді жоғары оқу орындарында қолдану. –
Алматы. 2009. – 263 б.
ЗАМАНАУИ САБАҚ – АДАМИ КАПИТАЛДЫ ДАМЫТУДЫҢ
БАСТЫ ҚҰРАЛЫ
(«БІЛІМ ИННОВАЦИЯ ЛИЦЕЙЛЕРІНІҢ» ТӘЖІРИБЕСІНЕН).
Нұрхаева Ардақ
Қазақстан тарихы пәнінің мұғалімі
Павлодар қаласы «Дарынды ер балаларға
арналған «Білім Инновация лицейі» ММ
246
Резюме
В этом году Президент страны своим Посланием объявил о начале
Третьей модернизации Казахстана. Он определил, что начатые требования
должны сопроваждаться опережающей модернизацией общественного
сознания. Он поручил поднять уровень образования нашей страны до
мирового уровня, чтобы войти в тридцатку развитых государств мира.
С периода открытия казахско-турецких лицеев в стране в этих лицеях
преподавание предметов естественно-математического направления ведутся
на английском языке. Передовые опыты международного образования в
течение двадцати лет применяется казахско-турецкими лицеями республики.
Summary
This year the president of country with the message declared about the third
modernization of Kazakhstan. He defined that initial demands must be
accompanied with advance modernization of social consciersness. He offered to
level-up the education of our country to worldwide standart, in order to be entered
in thirty developed country of the world. Since the opening of kazakh-turkish
schools, the natural sciences and mathematical sciences are teached in English. The
advance experiences of international education during 20 years are upholded by
kazakh-turkish schools of country
Әлем өзгерген сайын білім саласындағы халықаралық стандартта
өзгеріп отыратыны сөзсіз. Елбасымыз Тәуелсіздік алғаннан бері білім беру
саласына басты назар аударып келеді.Білім беру ұйымдарына білім жүйесін
әлемдік білім деңгейіне көтеру, экономикасы озық елдердің оқыту әдістерін
өз еліміздің білім саласына пайдалану,оқытудың жаңа әдістерін қолдану
сияқты маңызды, жаңаша міндеттер жүктеді. Әрине, шетелдердің озық
тәжірибесін үйренуде тура солардағыдай көшіріп алмай ,ұлттық менталитет
Достарыңызбен бөлісу: |
