келесі шағын мақсат негізделініп құрылады [20].
Оқушылар әртүрлі деңгейдегі оқу материалдарын, жеке басының қабілетіне қарай,
біртіндеп қабылдайды. Стандарт мазмұны: бірінші – «міндетті, оқушылық»; екінші –
«алгоритмдік»;
үшінші
–
«эвристикалық»;
Стандарттан
тыс,
тӛртінші
–
«шығармашылық» деңгей олимпиадалық тапсырмалар мен факультатив сабақтарының
тапсырмаларын және ғылыми жобалар мазмұнын қамтиды.
М.М.Жанпейісова, К.Жақсылықова, З.Бейсенбаеваның модульдік технологиясы
оқушылардың оқу мотивациясын күшейтіп, шығармашылық ізденістерге жетелейді, бұл
технология жеке оқушының білім сапасын анықтауға бағытталады. Оқушыға берілетін
білімді алдын-ала модульге бӛліп алып, үйрету ӛзінің тиімді нәтижесін береді [21], [22].
Педагогикалық технологиялар оқушыларға нәтижелі білім беруге бағытталған тиімді
құрал болуымен қатар, мұғалімді де сапалы қызметке, нақты нәтижеге жетелейтін
механизм болып табылады. Әр сабақты белгілі бір технологияға сүйене отырып ӛткізу
мұғалімнен ізденісті қажет етеді. Бұл технологиялардың барлығы да қазіргі таңда
қолданысқа еніп, нәтижесін кӛрсетіп жүр.
Білімнің сапасын кӛтерудің қазіргі таңда жолдары кӛп. Ең бастысы білімді де білікті,
ұшқыр ойлы шығармашылық қабілеті мол ұстаздың шәкіртімен бірлесе еңбек етуі талап
етіледі. Педагогикалық технология педагогикалық шеберлікпен ӛзара қарым-қатынаста
болады. Педагогикалық технологияны ӛте жақсы меңгеру дегеніміздің ӛзі – шеберлік. Бір
ғана технологияны қолданған мұғалімдердің нәтижесінің әртүрлі болуы оны іске асыру
ерекшеліктеріне, педагогикалық шеберліктері мен кәсіби іскерлігіне байланысты.
Сонымен, білім беру технологиялары сабақтың сапасын арттыруға, дара тұлғаны
дамытуға және түпкі нәтижеге жетуге ықпал етеді.
Пайдаланылған әдебиеттер:
17. Смирнов С.А. Технология как средств обучения второго поколения. –
Москва, 2005
18. Бітібаева Қ .Әдебиетті оқытудың инновациялық технологиясы. -Ӛскемен,
2002
19. Оразбаева Ф.Ш. Тілдік қатынас негіздері: Оқулық, - Алматы: 2005.- 147 б
№ 24- 28 Дәріс тақырыбы: Проблемалық оқыту
Жоспары:
1.
Проблемалық оқыту технологиясы.
2.
Сын тұрғысынан ойлау.
3. С.Н.Лысенкованың оза оқыту технологиясы
Проблемалық оқыту технологиясы. Орыс дидактиктері М.А.Данилов пен
В.П.Есипов проблемалық оқытуда оқушыға дайын материалды бермей, шығармашылық
тапсырмалар арқылы олардың ӛзіндік ойларын жетілдіру керек деп санайды [23].
М.И.Махмутов проблемалық оқытуды үш түрлі классификацияға бӛледі:
Оқу материалдарындағы ережелер мен заңдылықтарды шешуге, анықтауға
бағытталған ғылыми шығармашылық; практикалық мәселелерді шешуге, алған білімді
жаңа жағдаятта пайдаланып, оны шешуге және ӛздігінен құрауға бағытталған
практикалық шығармашылық; ойын ойнау, ән айту, сурет салу, т.б. арқылы ӛзінің
шығармашылық қабілетін дамытуға бағытталған кӛркемдік шығармашылық [24].
Проблемалық оқыту оқушының репродуктивті, продуктивті және шығармашылық
қызметін жетілдіруді кӛздейді. Проблемалық оқыту шартты түрде тӛрт деңгейден тұрады.
Бірінші деңгей мұғалімнің айтқан материалын тыңдап, берілген тапсырмаларды
орындауды қамтиды. Екінші деңгейде алған білімін жаңа жағдайда мұғалімінің кӛмегімен,
жартылай ӛзі орындауы арқылы іске асырады. Тӛртінші деңгейде оқулық бойынша
берілген тапсырманы ӛздігінен іздене отырып, орындайды. Тӛртінші деңгейде
шығармашылық тапсырмалар орындай отырып, ӛзі талдау жасайды.
Оқушының алдына проблемалық жағдаят қою арқылы материалды меңгерту –
проблемалық оқытудың басты шарты. Проблемалық жағдаят оқушының ойлау қабілетін
жетілдіреді, ӛздігінен шешім қабылдауға жетелейді. Проблемалық оқытуды қолдану үшін
мұғалім тақырып бойынша оқушының білім деңгейін және олардың шығармашылық
қабілетін ескеруі тиіс. Іріктеліп алынған сұрақтар оқушының жауап беруін талап
ететіндей, салыстыру мен талдаудан тұратындай болуы қажет.
Проблемалық оқыту оқушылардыңі ғылыми таным нәтижелерін, білімдер жүйесін
ғана меңгеріп қоймай, сонымен бірге бұл нәтижелерге жету жолын ӛздігінен табуға
жетелеп, оқушының таным дербестігін қалыптастырады. Проблемалық оқыту ойлау
операциялары (талдау, қорытындылау т.б.) арқылы жүзеге асатындықтан, оқушының
ойлау қабілетін дамытып, ӛзіне деген сенімділігін қалыптастыруға игі әсер етеді.
Проблемалық оқыту оқушының білетіні мен білмейтінінің арасындағы қайшылыққа
құрылып, ол мәселелерді шешуге деген проблемалық жағдаят туғызады. Осымен
байланысты оқушының ізденушілік қабілеті дамиды. Проблемалық оқыту оқушының
ерекшеліктерін ескере отырып, оның алдына шешілуі тиіс мәселелерді қояды.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы ойлау стратегияларын пайдалану
арқылы жүзеге асатындықтан оқушыны тыңдай білуге, бір-бірінің пікірін бағалауға, ӛз
ойларын анық жеткізуге дағдыландырып, оларды ӛз бетімен жұмыс істеуге итермелейді.
1978 жылы Канадада Виндзор қаласында сын тұрғысынан ойлауға арналған Бірінші
Халықаралық симпозиум ӛткізілді. Симпозиум сын тұрғысынан ойлау мен формалды емес
логиканың ӛзара байланысын анықтауға бағытталды. Формальді емес логиканы
сипаттайтын пікірталаста айтылатын идеялардың шындығына назар аудару; аргументті
диалектикалық үдеріс ретінде зерттеуге құлшыныс; формальді логиканың аргументтерді
бағалау және қалыптастыру дағдыларының кӛзі ретінде жеткіліксіз болатындығы;
мәселені шешуді кеңейтуге деген қызығушылықтың артуы тәрізді белгілер тӛңірегінде сӛз
қозғалды.
«Сын тұрғысынан ойлау» американдық кӛптеген ғалымдардың алдыңғы қатарлы
идеялары негізінде құрылған жоба болып саналады. Жобаны жүйеге келтірген АҚШ
ғалымдары Джинни Стилл, Куртис Мередит, Чарльз Темпл.
Бұл жоба атақты ғалым зерттеушілер Ж.Пиаже мен Л.С.Выготскийдің даму
теорияларын басшылыққа алады. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту жобасының мақсаты
барлық жастағы оқушыларға кез келген құбылыс пен заттарға, әрекет пен мазмұнға сыни
тұрғыдан қарап, кӛптеген пікірдің ішінен біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға
үйрету болып табылады.
Қазақстанда сын тұрғысынан ойлауды дамыту жобасы 90-шы жылдардан
бастап белгілі бола бастағаны мәлім. «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды
дамыту» жобасы – RWCT ағылшынша Readinq and Writinq for Critical Thinkinq, яғни
орысша аударғанда «Развитие критического мышления через чтение и письмо» деп
аталады. Бұл жоба біздің елімізге Джордж Соростың ашық қоғам институты, «Сорос-
Қазақстан» қоры арқылы келіп, біртіндеп қолданыла бастады.
