Қазақстан Республикасындағы кәмелетке толмағандар істері жөніндегі
мамандандырылған ауданаралық соттардың дамуы
31
бар
119
. Осыған орай академия қазіргі барлық
судьяларға бірдей біліктілікті арттыру мақсатында
міндетті курстар өткізеді. Ең аз дегенде 5 жылда
бір рет
120
. Қолда бар мәліметке жүгінсек, аталмыш
курс-тар екі аптаға созылады. Судьялардың 50%-
ы осы дайындықты ең аз дегенде үш жылда бір рет
өтеді екен
121
. 2009-2011 жж. аралығында он бес курс
өткізілген, төрт күрс 2012 жылы және үш курс 2013
жылы өткізілген. Осы курстың ішінде шамалы уақыт,
шамамен екі сағаттан төрт сағатқа дейін балалар
құқығына арналған және келесідей тақырыптарды
қамтиды: отбасы мен кәмелетке толмағандарға қарсы
қылмыс; кәмелетке толмағандар қатысумен бола-
тын қылмыс; кәмелетке толмағандардың қылмыстық
жауапкершілігі; неке және отбасы туралы заңнаманың
ережелерін жүзеге асыру; халықаралық асырап алу ту-
ралы істер
122
. Алайда қазіргі судьяларға арналған оқу
бағдарламасы мен оқу жоспарында бала құқықтарына
қатысты бөлім қарастырылмаған. Әйтсе де КТМАС-та
жұмыс жасайтын судьялардың саны жыл сайын ар-
тып келеді және академия мамандандырылған оқу
курсының 2015 жылы өтетінін хабарлады
123
.
Интернет-сауалнамаға қатысқан КТМАС судьялары-
ның (93,5%) көбісі қосымша мамандандырылған
дайындық олар үшін пайдалы деп есептейді. Жау-
ап беруші КТМАС судьяларының көбісі, сол сияқты,
кәмелетке толмағандардың қатысуымен бола-
тын істерді қарауда әлемдік оңтайлы тәжірибені
119
Академия, хат, КБҚО-ға жолданды 9 шілде 2014 жыл.
120
Академиямен топтық сұхбат, Астана, 9 шілде 2014 жыл.
121
Академиямен топтық сұхбат, Астана, 9 шілде 2014 жыл.
122
Академиямен топтық сұхбат, Астана, 9 шілде 2014 жыл; ақпарат
Академия тарапынан ЮНИСЕФ-ке жолданды, КБҚО-ға берілді,
26 тамыз 2014 жыл. Академия, хат КБҚО-ға жолданды, 9 шілде
2014 жыл.
123
Академиямен топтық сұхбат, Астана, 9 шілде 2014 жыл.
оқыту бойынша семинар және біліктілікті артты-
ру курстарының қажет екенін айтты. Кесте 10-да
КТМАС судьяларының олардың өз міндеттерін жақсы
атқаруда қажет ететін оқу түрлері туралы мәліметтер
берілген.
Академия ҚР Жоғарғы Сотымен бірге КТМАС судья-
ларына арналған міндетті мамандандырылған семи-
нар ұйымдастыру идеясына оңтайлы қарап, келесідей
сұрақтарды қарастыруды жөн көрді: істер бойын-
ша шешімдерді шығару үдерісі, жаза тағайындауға
қатысты шешімдер қабылдау және жазаны таңдау
124
.
124
Академиямен топтық сұхбат, Астана, 9 шілде 2014 жыл.
КТМАС судьяларының өздеріне қажет оқуға қатысты жауаптары
(Қайнар көзі: интернет-сауалнама)
Кесте 10.
қаж
ет
ті оқыту
мазмұны
32
Қазақстан Республикасындағы кәмелетке толмағандар істері жөніндегі
мамандандырылған ауданаралық соттардың дамуы
•
ҚР Президенті жанындағы мемлекеттік басқару академиясына кәмелетке толмағандар істерімен жұмыс жа-
сау бойынша міндетті дайындық курсын әзірлеу барысында қолдау көрсету ұсынылады. Бұл курсты КТМАС-тың
барлық судьялары кәмелетке толмағандар істерімен жұмыс жасау алдында өтуі көзделген.
•
ҚР Президенті жанындағы мемлекеттік басқару академиясына үздіксіз кәсіби білім беру жүйесі аясында
кәмелетке толмағандар істерімен жұмыс жасау бойынша қысқа әрі мамандандырылған біліктілікті арттыру
курстарын әзірлеу барысында қолдау көрсету. Бұл курсты КТМАС-тың барлық судьяларының ең аз дегенде
жылына бір рет өтуі көзделген.
КТМАС СУДЬЯЛАРЫНА
ҚАТЫСТЫ ҰСЫНЫСТАР
5.2. ПРОКУРОРЛАР МЕН ҚОРҒАУШЫЛАР
КТМАС-тың қызмет етуі тек қана судьяларға бай-
ланысты емес, сонымен қатар прокурорлар мен
қорғаушыларға да байланысты. Мамандандырылған
құқықтық кеңестер (ювеналды құқықтық кеңестер)
Астана, Алматы және Қарағанды қалалары мен
кейбір облыстарда құрылған, бірақ облыстардың
барлығында емес (мысалы, Маңғыстау облысы)
125
.
Алайда мамандандырылған құқықтық кеңестер беру
мекемелеріне қарамастан, Қазақстан занамасына
сәйкес, КТМАС-та істерге тартылған қорғаушылардан
кәмелетке толмағандардың істері бойынша жұмыс
125
Шымкенттегі «Сана Сезім» ҮЕҰ да құқықтық қызмет көрсетеді,
әйтсе де зерттеу нәтижесінен бұл ҮЕҰ қоғамдық бастамаларда
осы қызметті көрсететіні белгісіз.
жасауға қатысты қандай да бір мамандандырылған
дайындық немесе біліктілік КТМАС-пен жұмыс жасау
алдында және жұмыс барысында талап етілмейді
126
.
Шынымен де сауалнамаға қатысқан қорғаушылардың
басым бөлігі КТМАС-пен жұмыс жасаудың ал-
дында және/немесе өткен жыл ішінде ешқандай
мамандандырылған дайындықтан өтпегендерін айт-
ты
127
. Бұл дегеніміз арнайы құқықтық кеңестер жаңа
126
Жекелеген сұхбат, ювеналды құқықтық кеңестің өкілі, Алматы
қалалық қорғаушылар алқасы, Алматы қ., 10 шілде 2014 ж.; же-
келеген сұхбат, ювеналды құқықтық кеңестің өкілі, Қарағанды
облыстық қорғаушылар алқасы, 22 қыркүйек 2014 ж.
127
Жекелеген сұхбат, қорғаушы 1, Ақтау қ., 25 қыркүйек 2014 жыл;
жекелеген сұхбат, қорғаушы 2, Ақтау қ., 26 қыркүйек 2014 жыл;
жекелеген сұхбат, қорғаушы 3, Ақтау қ., 26 қыркүйек 2014 жыл;
жекелеген сұхбат, қорғаушы 1, Алматы қ., 1 қазан 2014 жыл; же-
