|
 1. Диагностика, оның түрлері
|
| бет | 1/4 | | Дата | 10.12.2023 | | өлшемі | 19,86 Kb. | | #44662 |
| ӘПД-1 (1)
1-дәріс. Әлеуметтік-педагогикалық диагностиканың құрылымы, принциптері, бағыттары
1. Диагностика, оның түрлері
2. Әлеуметтік-педагогикалық диагностиканың мәні
3. Әлеуметтік-педагогикалық диагностиканың түрлері мен әдістері
4. Әлеуметтік-педагогикалық диагностика процесінің құрылымы
1. Диагностика, оның түрлері.
Әлеуметтік-педагогикалық қызметтің ерекшелігі кәсіби ақпарат алудың сипаты мен тәсілдерін анықтайды. Әлеуметтік педагог диагностиканың түрлерін қолданып, оларды өз мақсатына бейімдеуі керек. Бұл тұрғыда ол пәнаралық маман және әлеуметтанулық, педагогикалық, психологиялық және ішінара медициналық зерттеу әдістерін білуі керек. Әлеуметтік педагог қызметі жан-жақты болғандықтан, оның функциялары әртүрлі және ғылыми білімнің түрлі салаларына сүйенетіндіктен, жұмыс тәжірибесінде оның кәсіби құзыреттілік аймағын сақтау өте қиын болуы мүмкін. Бұл диагностикалық жұмыстарға да қатысты, диагностиканың түрлерін және оның түрлі кәсіптер саласына қатысты әдістерін ажырату қажет.
Медициналық диагностика – медициналық диагнозды анықтау процесі, яғни пациенттің ауруының сипаты мен мәні туралы қорытынды және қабылданған классификация негізінде оны белгілеу. Әлеуметтік педагогті бұл диагноздар олардың психоәлеуметтік және педагогикалық аспектілері тұрғысынан қызықтырады.
Психологиялық диагностика (психодиагностика) – жеке тұлғаның жеке психологиялық қасиеттерін немесе психологиялық талдауға жататын басқа объектілерді өлшеу (топ, ұйым). Оның мақсаты – психологиялық диагнозды жеке тұлғаның (немесе басқа объектілердің) психологиялық ерекшеліктерінің өзекті жағдайы және олардың одан әрі дамуын болжау туралы қорытынды ретінде анықтау. Әлеуметтік педагог психологиялық диагноз қоймайды, бірақ ол әртүрлі қауіп факторларын анықтамалық психодиагностикалық белгілер ретінде анықтай алады немесе қолдана алады.
Әлеуметтік диагностика – оның әлеуметтік-экономикалық, мәдени-құқықтық, моральдық-психологиялық, медициналық-биологиялық және санитарлық-экологиялық жағдайын сипаттайтын қоғамдағы себеп-салдарлық байланыстар мен қатынастарды анықтау мен зерттеудің кешенді процесі. Оның мақсаты – әлеуметтік диагноз қою, яғни әлеуметтік денсаулық жағдайы туралы ғылыми негізделген қорытынды жасау.
Әлеуметтік диагноз (бағалау) – адамдар мен жағдайлардың мәселелерін, олардың қарым-қатынасын көмекке қажеттілігін дәл анықтау. Бағалау клиенттер мен олардың өмір сүру жағдайлары туралы мәліметтер жинауды, сондай-ақ көмек жоспарын жасау үшін ақпаратты талдауды қамтиды. Ақпарат көздері – эпидемиология, әлеуметтік қызметкер мен клиент арасындағы қатынастарды зерттеу, жеке адамдармен әңгімелесу, отбасылық және топтық сессиялар, өлшеу және бақылау шаралары. Әлеуметтік диагноз қою кезінде бірқатар сұрақтар туындайды.
1. Клиент кім? Оның сипаттамалары мен өмірлік цикл кезеңдері қандай?
2. Клиентті, әлеуметтік ортадағы адамдарды қандай проблемалар мазалайды?
3. Мәселені кім және қашан байқады және оның алдында не болды?
4. Клиенттің толық жұмыс істеуіне кедергі келтіретін негізгі тұлғаішілік, тұлғааралық, топтық және жергілікті стресс факторлары қандай?
5. Клиентке қол жеткізуге болатын қандай мақсаттар көмек көрсетудің бастапқы нүктесі бола алады?
6. Ол жүйеде өз рөлін қаншалықты адекватты қабылдайды?
7. Клиенттің әлеуметтік қызметкерден және басқа адамдардан көмек алуға деген ынтасы қаншалықты күшті?
8. Белгілі бір адам, отбасы, топ немесе әлеуметтік қолдау жүйесі көмек көрсетуде қандай мүмкіндіктерге ие?
9. Клиенттің сипаттамаларының, әлеуметтік жағдайлардың және мәселені шешу барысында мақсаттардың сәйкестігінің өзара байланысы қандай?
10. Клиенттің немесе отбасының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қандай әрекеттер қажет?
Әлеуметтік педагог үшін баланың жағдайын, оның отбасымен және өзіне тиесілі басқа әлеуметтік топтармен қарым-қатынасын түсіну маңызды.
Әлеуметтік жағдайды талдау кезінде ол келесі мәселелерді басшылыққа ала алады.
1. Отбасына немесе басқа әлеуметтік топқа кіретін адамдар арасындағы қарым-қатынасқа қандай мүмкіндіктер мен қандай қиындықтар тән?
2. Отбасы немесе топ мүшелері арасында проблемалар бар ма?
3. Қарым-қатынас түрлері қаншалықты тиімді (тиімсіз)?
4. Ресми және бейресми рөлдердің негізгі мүмкіндіктері қандай және олар қаншалықты тиімді?
5. Клиенттің ортасынан кім шешім қабылдайды және бұл қандай шешімдер?
6. Клиентке қатысты негізгі қайшылықтар қандай және оларды шешу үшін қандай шаралар қолданылады?
7. Отбасы мүшелерінің немесе топтың мінез-құлқын қандай құндылықтар мен нормалар анықтайды және бұл нормалардың орындалуы қалай қамтамасыз етіледі?
8. Үлкен құрылымдардағы отбасы мен топтың қандай әлеуметтік-мәдени байланыстары мен өзара әрекеттесуі жеке тұлғаның және тұтастай жүйенің қалыптасуына әсер етеді.
Педагогикалық диагностика – негізгі функцияларды тиімдірек жүзеге асыру үшін оқыту мен тәрбиелеу процесінде жеке және сараланған тәсілді қамтамасыз ету мақсатында оқушы мен оқушы ұжымының жеке басын зерттеу. Педагогикалық құралдарды қолдана отырып, педагогтер педагогикалық процесте баланың жеке басын зерттейді. Педагогикалық диагностика баланы белгілі бір әлеуметтік нормалармен және стандарттармен салыстыра отырып бағалайды. Сондықтан, кейбір жағдайларда әлеуметтік педагог дайын педагогикалық бағаларды қолдана алмайды, сонымен қатар баланы өзінің жақсы жақтарын көрсету арқылы басқалардың алдында оңалтуға мәжбүр болады.
Әлеуметтік педагог диагностикалық жұмыста белгілі педагогикалық талаптарға сүйене алады: жеке тұлғаны зерттеу кемшіліктерді ашуға емес, жеке тұлғаның резервтерін, оның ашылмаған мүмкіндіктері мен әлеуеттерін іздеуге бағытталуы керек; диагностика ынталандырушы сипатта болуы керек; жеке тұлғаны зерттеу іс-әрекет пен қарым-қатынас процесінде жүзеге асырылуы керек; жеке тұлға оқшауланбай, әлеуметтік қатынастар контекстінде зерттеледі; диагностика деректері адамның өзіне қарсы бағытталмауы керек; жеке тұлға туралы тек бір әдіс негізінде қорытынды жасауға болмайды; баланың дамуындағы жеке басын зерттеп, оның жетістіктерін басқа балалардың жетістіктерімен ғана емес, сонымен бірге өзінің көрсеткіштерімен де салыстыру қажет.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
