Қазақ тілі мен әдебиеті (оқыту тілі қазақ тілі емес мектептер үшін) Қысқа мерзімді жоспарлар жинағы 8-сынып

 
 
Теңеу
Таудай талап, 
бармақтай бақ
Эпитет
Ерен еңбек
Тұрақты 
тіркестер
Айды 
аспанға 
шығарды
Мақал-
мәтелдер
Бейнет 
түбі -
зейнет
 
 
 
3-тапсырма. Ережені оқып, танысып шық. Берілген анықтамаларға сүйеніп, мысалдар 
келтір.  
 
 
 
 
 
 
4-тапсырма. 
Кестедегі әр бағанды мағынасына жақын тіркеспен толықтыр,  
 
 
 
4-тапсырма. Мағынасын түсіндір. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
             
Айтылым тапсырмасы
 
 
5-тапсырма
. 
Жұпта  «Хикая  пирамидасы»  арқылы  берілген  сурет  бойынша  тұрақты 
тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, әңгіме құрастыр. 
 
Жағдаят. 
Сіздің  компанияңыздың  жұмысы  құлдырауда,  компания  қызметкерлерінің 
жұмысқа  деген  құлшынысы  төмендеді.  Бәсекелес  компаниялардың  сатылымына 
қарағанда,  сіздің  компанияңыздың  тауары  қолданыстан  шығуға  таяу.  Бұл  жағдайда 
жасайтын амал-әрекетіңіз қандай?  
 
Әңгіменің атауы: _____________________________
 
Тұрақты  сөз  тіркесі, 
фразеологиялық
 тіркес  –  екі  немесе  одан  да  көп  сөздердің 
тіркесуінен  жасалып,  бір  ұғымды  білдіретін  бейнелі  сөздер  тобы.  Мысалы;  қол 
ұшын беру – көмектесу. 
Теңеу  – 
затты, нәрсені,  құбылысты немесе заттың, нәрсенің, құбылыстың белгісін, 
қасиетін,  сапасын  көрсететін  көркемдік 
ұғым
.  Теңеу  -дай,  -дей,  -тай,  -тей 
жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. Мысалы: Асқар таудай, дардай. 
Эпитет – 
заттың  не  құбылыстың  айырықша  сипаты  мен  сапасын  анықтап,ерекше 
көріктендіру үшін қолданылатын айқындаулар. Мысалы: алтын қол, тас жүрек. 
 
 
А 
Қажетті тұрақты тіркестер: айы оңынан туып; қабырғаңмен кеңес; атсалысып.  
 
Қажетті  тіркестер:  айы  оңынан  туды;  бейнетің  қатты  болса,  татқаның  тәтті  болар; 
алтын  уақыт;  еңбегі  елену;  алтын  қол;  асқар  таудай;  ащы  дауыс;  еңбегіне  қарай  – 
құрмет, жасына қарай – ізет; жас дауыс; еңбек етпей елге өкпелеме; алтын уақыт. 
 
 
Егін екпей жерге өкпелеме. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
Басталуы
Дамуы
Шиеленіс 
Шарықтау шегі
Шешімі
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Бағалау критерийі  
Тапсырма 
№  
Дескриптор  
Оқушы   
тұрақты  тіркестер  мен 
көркемдегіш 
құралдарды  қолданып, 
ауызша 
мәтіндер 
құрайды 
1  
 
2 
 
3 
4 
 
5 
сұрақтарға жауап береді, мысал келтіреді; 
бос орынға қажетті тұрақты тіркестерді қояды; 
анықтамаларға сүйеніп, мысалдар келтіреді; 
кестені толтырып, мағынасын түсіндіреді; 
сюжет желісін сақтап, әңгіме құрастырады; 
суреттер бойынша тұрақты тіркестер мен 
көркемдегіш құралдарды қолданады. 
 
5.3 Кәсіп – бақыттың шырағы. Еңбек - ырыстың бұлағы 
С.Мұқанов «Саятшы Ораз» (үзінді) 
 
Оқу мақсаттары 
8.3.3.1  прозалық  және  поэзиялық  шығармалардың 
композициялық  құрылымын  анықтау,  кейіпкердің  іс-
әрекетіне  немесе  лирикалық  кейіпкердің  образына  баға 
беру.
 
Сабақ мақсаттары 
С.Мұқанов шығармасынан үзінді тыңдап, тақырыбы мен 
идеясын талдайды.
 
Құндылықтарды дарыту 
өмір бойы оқу, құрмет, азаматтық жауапкершілік.
 
Бастапқы білім 
Еңбек түбі – береке.
 
Тірек сөздер 
Олжа,  құсбегілік, саятшы, мерген.
 
 
 
Сабақтың жүргізілу барысы 
Қажетті сөздер: бірлестік, еңбекақы, кәсіпқой, кәсіпкер, жарнама, серіктес, пайда, сенімді 

 
 
 
                 
Оқылымалды тапсырмалары
  
1-тапсырма. Суреттер арқылы ұсынылатын тақырыпқа болжам көр. Суреттерді әңгімелеп 
бер.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қазақ халқында өнердің қандай түрлері бар? 
 
Аңшылық өнер жайында не айта аласыз? 
 
Қазақтың құсбегілері қандай құстарды қолға үйреткен? 
 
2-тапсырма. Сөздерді мағынасына қарай суреттермен сәйкестендір. 
 
Олжа 
 
Жалшылық 
 
Сырқат 
 
Саятшы, құсбегілік 
 
О 

 
 
Қоржын 
  
Таршылық 
 
Күзен 
 
 
            Оқылым тапсырмасы 
 
3-тапсырма. Әңгімені зейін қойып оқып, төмендегі тапсырмаларды орында. 
С. Мұқанов. Саятшы Ораз (үзінді) 
Ол  жылы  мен  алты  жастамын.  Өмір  бойы  жалшылықта  жүрген  әкем  Мұқан  ауыр 
сырқаттан еңбекке жарамай, ұзатқан қызы Зәуренің ауылына көшіп келді.  
Сол  жылы  кездескен  адамдардың  ішінде,  менің  есімде  тек  қана  сақталған  жалғыз 
адам – саятшы Ораз. Біздің үй Ораз үйінің қасынан салынған.  
Біздің үйде ол жылы жалғыз-ақ сиыр, ал Оразда бір ат, бір сиырдан басқа мал жоқ 
еді. Біздің үйде бес жанбыз, ал Ораздың үйінде төрт адам бар. Ораз сол кезде алпыстарды 
орталаған еді. 
Ораз мерген, құсбегілікпен де айналысады.  
–  Менің малым көп,  – деп қалжыңдайды Ораз. 
–  Қайдағы мал? – деп сұрағандарға: 
–  Көктің құсы, жердің аңы түгелімен менікі, олар барда мен аштан өлмеймін, – дейді 
екен. 
Жазы-қысы құс салатын Ораз әр күні қоржынын толтыра аң әкелмей қоймайды екен. 
Ол  қыстыгүні  күзен,  тышқан,  түлкі,  қасқыр  сияқты  аңдарды  да  көп  аулаған.  Ораз  алып 
келген аңдарын ауыл тұрғындарына үлестіріп береді.  
О