Т=Нл* Lобщ/100 , кг (5.11)
мұнда Нл - автобусқа кететін отын норма шығыны, ескі автобустар
Нл=17л, ( Mersedes) Нл=15 л деп қабылдадық.
Формулаға сан мәнін орнына қойып, көрсеткіш шамасының мәнін анықтаймыз.
Жобаға дейін Т1=17 ·1765939/100 = 300209,6 кг Жоба бойынша Т2=17 ·973850/100 = 16555,5 кг Отынға кететін шығынның мөлшерін анықтаймыз:
3Т=Т · ЦТ, тг (5.12)
мұнда ЦТ - 1 кг бензиннің бағасы, ЦТ=90-150 тг/кг Мәндерін орындарына қоямыз:
3Т1= 300209,6 · 95 = 28519912 тг
3Т2= 16555,5 · 95 = 1572772 тг
Майлауға және басқа пайдалану материалдарына қажеттілік пен осы материалдарға шығын есебі.
Қозғалтқыштардың жағар майының мөлшерін мына формуламен анықтаймыз( кг):
Rм.д=Нм.д. · Lобщ.г ·ρм.д../100, кг (5.13) мұнда Нм.д. - қозғалтқыш майдың нормалық шығын, 100 км автобус
жүрісіне Нтр=2,4/100л;
ρм.д. - трансмиссиялық майдың тығыздығы, ρм.д. =0,9 г/дм3;
Формулаға сан мәнін қойып, жағар майының мөлшерінің мәнін анықтаймыз( кг):
Rм.д1 =2,4 ·1765939 ·0,9/100 = 38144,3 кг
Rм.д2 =2,4 ·973850 ·0,9/100 = 21035,2 кг
Жағар майға келетін шығыс
3м.д= Rм.д. ·Цм.д., тг (5.14)
мұнда Цм.д. - 1 л жағар майдың бағасы, Цм.д.=250-500 тг
3м.д1 = 38144,3 ·250 = 9536075 тг
3м.д2 = 21035,2 ·250 = 5258800 тг
Көлік құралдарына қажетті трансмиссиялық майдың қажеттілік мөлшерін мына формула бойынша анықтаймыз( кг):
Rтр.м=Нтр · Lобщ.г ·ρтр./100, кг (5.15)
мұнда
|
Нтр
|
- трансмиссиялық майдың нормалық шығын, 100км автобус
жүрісіне Нтр=0,3л ;
|
|
ρтр
|
- трансмиссиялық майдың тығыздығы, ρтр=0,9 г/дм3;
|
|
Lобщ.г
|
- жыл бойынша барлық автобустардың жалпы жүрісі, км
|
Rтр.м=0,3 ·1765939 ·0,9/100 = 4768,0 кг
Rтр.м=0,3 ·973850 ·0,9/100 = 2629,4 кг
Көлік құралдарының трансмиссиялық майларына келетін шығындардың көлемін мына формуламен анықтаймыз:
3тр= Rтр.м ·Цтр, тг (5.16)
мұнда Цтр - 1 л трансмиссиялық майдың бағасы, Цтр=130-300 тг.
3тр1 = 4768,0 ·130 = 619840 тг
3тр1 = 2629,4 ·130 = 341822 тг
Арнайы майдың қажеттілігі, кг
Rсп=Нсп · Lобщ.г ·ρсп/100, кг (5.17)
мұнда
|
Нсп
|
- арнайы майдың нормалық шығын, 100 км автобус жүрісіне
|
|
ρсп
|
Нтр=0,1л;
- арнайы майдың тығыздығы, ρсп=0,9 г/дм3;
|
Rсп1= 0,1 ·1765939 ·0,9/100 = 1589,3 кг
Rсп2= 0,1 ·973850 ·0,9/100 = 876,5 кг
Арнайы майға келетін шығындардың көлемін мына формуламен анықтаймыз:
3сп= Rсп ·Цсп, тг (5.18)
мұнда Цсп - 1 л арнайы майдың бағасы, Цсп=120-220 тг/л.
кг):
3сп1= 1589,3 ·120 = 190716 тг
3сп2= 876,5 ·120 = 105180 тг
Консистент майдың қажеттілік мөлшері мына формуламен анықталады(
Rк.см=Нк.см · Lобщ.г · ρк.см/100, кг (5.19)
мұнда Нк.см - консистенті майдың нормалық шығын, 100 км автобус жүрісіне Нк.см=0,2 л;
ρк.см - консистенті майдың тығыздығы, ρк.см=0,9 г/дм 3;
Rк.см1=0,2 ·1765939 ·0,9/100 = 3178,7 кг
Rк.см2=0,2 ·973850 ·0,9/100 = 1752,9 кг
Консистенті майға келетін шығындардың көлемін мына формуламен анықтаймыз:
3к.см= Rк.см · Цк.см, тг (5.20)
мұнда Цк.см - 1 л консистенті майдың бағасы, Цк.см=120-400 тг
3к.см1= 3178,7 ·120 = 381444 тг
3к.см2= 1752,9 ·120 = 210348 тг
Бір тізімдік автобусқа әр түрлі пайдалану материалдарына келетін шығыс
Зп.м.=Асп*1500, тг (5.21)
мұнда Асп - автобустардың орта тізімдік саны.
Зп.м.1 = 35 · 1500 = 52500 тг
Зп.м.1 = 17 · 1500 = 25500 тг
Жағар-жағар майлар және басқа пайдалану материалдарына кететін барлық шығындардың жиынтығын олардың қосындысымен анықтаймыз:
Зсм=ЗТ+ Зм.д.+Зтр+Зсп+Зк.см+Зп.м, тг (5.22) З см1= 28519912+9536075+619840 +190716 +381444 +52500 =39300487 тг
Зсм1= 1572772+5258800+341822 +105180 +210348 +25500 = 7514422 тг
Автомобиль дөңгелектерінің қажетті санының есебі
Nш=Lобш ·nш ·Kп.ш/Lш.н, (5.23)
Мұнда nш - бір автобустағы дөңгелек саны;
Kп.ш - дөңгелектердің артық жүрісін есепке алатын
коэффициент, Kп.ш= 0,9%;
Lш.н - дөңгелектердің аммортизациялық жүрісінің нормасы, км
Nш1= 6 ·1765939 ·0,9/70000 = 136 дана
Nш2= 6 ·973850 ·0,9/70000 = 75 дана
Автобус дөңгелектеріне шығыс
Зш= Nш ·Цш, тг (5.24)
мұнда Цш - автобус дөңгелектерінің бағасы, Цш=20000-36000 тг.
Жобаға дейін Зш1 = 136 ·20000 = 2720000 тг Жоба бойынша Зш2 = 75 ·20000 = 1500000 тг
Қозғалмалы құрамның техникалық қызметі мен ағымды жөндеуіне кететін шығындар
Әлеуметтік сақтандыруға бөлуменен техникалық қызмет көрсету мен ағымды қызметтегі жөндеу жұмысшыларының негізгі және қосымша еңбек ақысы шығынның есебі
Зз.п.=Нз.п. ·Lобщ/103, тг (5.25)
мұнда Нз.п - жөндеу жұмысшыларының еңбек ақысы бойынша ТҚ мен АЖ-ге шығындар нормасы, тг/1000 км
Зз.п.1 = 120 ·1765939/1000 = 211912,7 тг
Зз.п.2 = 120 · 973850/1000 = 116862 тг
Ағымды жөндеу үшін қосалқы бөлшектерге шығыстар
Зз.ч.=Нз.ч. ·Lобщ/103, тг (5.26)
мұнда Нз.ч - ағымды жөндеу үшін қосалқы бөлшектерге кететін шығыс нормасы, тг/1000 км
Зз.ч.1 = 310 ·1765939/1000 = 547441,1 тг
Зз.ч.2 = 310 ·973850/1000 = 301893,5 тг
ТҚ мен АЖ үшін материалдарға шығыстар
Зм=Нм ·Lобщ/103, тг (5.27)
мұнда Нм - ТҚ мен АЖ үшін материалдарға шығыстар нормасы, тг/1000 км
Зм = 350 ·1765939/1000 = 618078,6 тг
Зм = 350 ·973850/1000 = 340847,5 тг
Қозғалмалы құрамның ТҚ мен АЖ кететін жалпы шығыстар ЗТоиТР = Зз.п.+ Зз.ч.+ Зм, тг (5.28) ЗТоиТР = 211912,7 +547441,1 + 618078,6 = 1377432 тг
ЗТоиТР = 116862 + 301893,5 + 340847,5 = 759603 тг
Қозғалмалы құрамның амортизациясы
Ав=Нав · Са.б ·Асп/100, тг (5.29)
мұнда Нав - амортизациялық бөлінулер нормасы, Нав=11%; Са.б - автобустың баланстық құны, ескі автобус Са.б=
2500000тг. жаңа 6250000 тг
Ав1 = 0,11 ·2500000 ·35 = 9625000 тг
Ав2 = 0,11 ·3250000 ·17 = 6077500 тг
5.1-кесте
Тұрақты және ауспалы шығындарды есептеу
№
|
Шығындар құрамы
|
Шығындар суммасы, тг
|
Жобаға дейін
|
Жоба бойынша
|
Тұрақты шартты шығындар
|
1
|
Жүргізушілер еңбек ақысы
|
33390735
|
16383150
|
2
|
Кондукторлар еңбек ақыс
|
14310315
|
16217607
|
|
Барлығы
|
47701050
|
32600757
|
Ауыспалы шығындар
|
1
|
Отынға кететін шығын
|
28519912
|
1572772
|
2
|
Майлау және басқа да пайдалану материалдар
шығындары
|
39300487
|
7514422
|
3
|
Автобус дөңгелектерін қалпына
келтіру шығыстар
|
2720000
|
1500000
|
4
|
ТҚ мен АЖ шығындары
|
1377432
|
759603
|
5
|
Қозғалмалы құрамның
|
9625000
|
6077500
|
|
амортизациясы
|
|
|
|
Барлығы
|
81542831
|
17424297
|
|
Жалпы шығындар
|
129243881
|
50025054
|
Жүргізушілердің еңбек пен еңбек ақы бойынша жоспары Линиядағы жұмыс уақыты кезіндегі жүргізушілердің еңбек ақысы
ЗПв=АЧр ·Тчв, тг (5.30)
мұнда АЧр - автобустың жұмыс уақыты;
Тчв - сағаттық тариф.
ЗПв1 = 159003,5 ·210 = 33390735 тг
ЗПв1 = 77226,7 ·210 = 16217607 тг
Кондукторлардың еңбек ақы фондысының есебі. Линиядағы жұмыс уақыты ішіндегі кондукторлардың уақыт бойынша еңбек ақысы.
ЗПк=АЧр ·Тчк (5.31)
ЗПк1= 159003,5 · 90 = 14310315 тг
ЗПк1= 77226,7 · 90 = 6950403 тг
Автобусты пайдалануға және 10 жол*км-дің өзіндік құны.
S=10 ·Зi/Рi (5.32)
мұнда Рi - жылдық жолаушы айналым, жолау.км.
-жобаға дейін
S = 10 · 129243881 / 12890436 = 100,3 тг
-жоба бойынша
S = 10 · 50025054 / 14960652 = 33,4 тг
Жобаның техникалық- экономикалық көрсеткіштері
Автобустарды пайдаланудан түсетін кіріс мөлшерін анықтайық.
Қала автобус желілері үшін теңгедегі кірісті жолаушылар тасымалының жылдық көлемі – мен бір жүріске деген тариф арқылы есептейміз.
D=Q · Tп, тг (5.28)
мұнда Q жолаушылардың жылдық тасымал көлемі;
Tn=30/40
тенге
жүріс тарифы.
Жобаға дейін D1 = 3222609 · 40 = 128904360 тг Жоба бойынша D2 = 3740163 ·30 = 112204890 тг
10 жол-км үшін маршруттағы кірістік ставка
d=10· D/P, тг (5.29)
мұнда D - маршруттағы кіріс, тенге;
P - жылдық жолаушы айналымы, жолау-км;
Жобаға дейін d1= 10 ·128904360 /12890436 = 100 тг Жоба бойынша d2= 10 ·112204890 /14960652 = 75 тг
Республикалық маңыздағы жолдарды салу мен күтуге бөлінулер.
Qд = 0,02 ·D, тг (5.30)
Жобаға дейін Qд2=0,02 ·128904360 = 2578087 тг Жоба бойынша Qд1=0,02 ·112204890 = 2244098 тг
Маршруттағы автобустарды пайдаланудан пайда, қаржылық нәтиже
П= D – Рэк – Qд, тг (5.31)
мұнда Рэк – жалпы шығыс
Жобаға дейін П1= 128904360 -129243881- 2578087 = -2917608 тг
Жоба бойынша П2= 112204890 -50025054 - 2244098 = 59935738тг
Енгізген шаралардан келетін жылдық экономикалық тиімділік, тенге
Э=∆П=П2-П1, тг (5.32)
Э=∆П=59935738 - (-2917608) = 62853 346 тг
Жаңа автобустарды сатып алу шығындарын немесе қосымша күрделі қаражаттың көлемін мына формуламен анықтаймыз:
Ав= Са.б · Асп , тг (5.33)
мұнда Са.б - автобустың баланстық құны, ескі автобус Са.б= 2500000тг. жаңа 6250000 тг
∆Ав = 3250000 ·17 = 55250000 тг
Күрделі қаражатты қайтару мерзімін мына формуламен анықтаймыз: Qок = ∆Ав/ Э = 55250,0/62853,3 = 0,9 жыл
Жобаның техникалық-экономикалық көрсеткіштері 5.2-кестеде келтірілген.
5.2-кесте
Техникалық-экономикалық көрсеткіштер
№
|
Көрсеткіштер
|
Белгілену
|
Шыққан мәліметтер
|
Жобаға
дейін
|
Жоба
бойынша
|
1
|
Желінің ұзындығы, км
|
Lм
|
20,8
|
20,8
|
2
|
Аралық аялдамалар саны
|
n
|
33
|
33
|
3
|
Автобустың жолаушылар
сыйымдылығы, жол
|
qвм
|
11
|
23
|
4
|
Рейс саны
|
np
|
7
|
8
|
5
|
Автобустар саны
|
АМ
|
35
|
17
|
6
|
Желідегі автобустардың рейс
уақыты, минут
|
tо
|
118,2
|
99,7
|
7
|
Бір автобустың күндізгі өнімділігі,
жолаушы
|
Ua
|
280,3
|
669,8
|
8
|
Жолаушы километрдегі өнімділік,
жолаушы·км
|
Wa
|
1121,2
|
2679,2
|
9
|
Жылдық жолаушылар тасымалының
жалпы көлемі, жолаушы
|
Q
|
3222609
|
3740163
|
10
|
Жылдық жолаушы өнімділігі,
жолау.км
|
Р
|
12890436
|
14960652
|
11
|
Шалпы шығыстар, тенге
|
Зi
|
129243881
|
50025054
|
12
|
Автобусты пайдаланудың(10 жол
км-дің) өзіндік құны, тенге
|
S
|
100,3
|
33,4
|
13
|
Жаңа автобустар сатып алуға қосымша күрделі қаражат, мың тг
|
∆Ав
|
-
|
55250,0
|
14
|
Енгізген шаралардан келетін жылдық экономикалық тиімділік,
мың тенге
|
Э
|
-
|
62853,3
|
15
|
Күрделі қосымша қаражатты
қайтару мерзімі, жыл
|
Оок
|
-
|
0,9
| ЖОБАҒА ҚОРЫТЫНДЫ
Тараз қаласында №41 бағыт бойынша автобуспен жолаушылар тасымалдау ұйымдастыру тақырыбындағы диплом жобасы маршруттағы автобустар жұмысын тиімді ұйымдастыру нәтижесінде жолаушыларға сапалы қызмет көрсетуге жолаушыағымдарының өзгеру заңдылығын, автобустар жұмысының тәртібін және маршрут өтетін көшелердің жағдайларын зерттеу бойынша жұмыстар жүргізіледі. Осы жұмыстар нәтижесінде маршруттағы жолаушылар тасымалдарын ұйымдастыру деңгейінің төмен екендігі байқалады.
Тасымалды қазіргі ұйымдастыру кезінде маршрутқа 35 бірлік Мудан және Шаолинь, Mersedes маркалы өте кіші сиымдылықты автобустар қызмет көрсетеді. Қозғалыс интервалы 3,5-4,0 минут.
Маршруттағы пик сағаттағы жолаушыағымдарының жоғары жүктелуіне зерттеулер нәтижесінен белгілі – 388 жол/сағ.
Технологиялық-есептеу бөлімдегі есептеулер нәтижесі көрсеткендей 35 бірлік автобус қазіргі пик сағаттардағы жолаушыағындарына қызмет көрсете алмайды.
Сондықтан есептеулер бойынша маршруттағы автобустар санын 17 бірлік қажет деп қабылдап, қозғалмалы құрамның таңбасын кіші сиымдылықтан орта сиымдылықты автобустарға ауыстырсақ және де жаңа маркалы орта сиымдылықты ПАЗ таңбалы автобустарды қолдануды ұсынып отырмыз.
Жол қозғалысы шараларының ұйымдастыру бөлімінде Сейфуллин көшесіндегі аялдама пункітінде автобус кіріп тоқтайтын қалта салу жұмысын қарастырдық.
Осы жұмыстың нәтижесінде автобустар аялдама пунктерінде жолаушыларды түсіріп, мінгізу үшін тоқтау кезінде көшедегі көлік ағындарының қозғалысына кідіріс жасалмайтын болады.
Жобадағы зерттеулер бойынша мысалы мына аялдамаларда: гидрокешені, Сатпаев көшесі, гуманитарлық-техникалық университеті, мед.колледж, қалалық аурухана аялдамаларында білімгерлер сабақ кестелеріне сәйкес, әсіресе азанғы бірінші парда автобустар рұқсат етілген сиымдылықтан артып кетеді. Қазіргі тасымалды ұйымдастыру кезінде автобус жүргізушілері мен кондукторлар жұмысы ойдағыдай ұйымдастырылмаған.
Жобада жүргізушілер мен кондукторлар жұмысы үш ауысымды болып ұйымдастыруды ұсынылған.
Экономикалық бөлімдегі есептеулер, басқа көрсеткіштерді өзгертпей, автобус санын ұлғайтумен қозғалыс интервалын азайту нәтижесінде маршруттағы автобустарды пайдаланудан түсетін пайда едәуір артқанын көрсетеді.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Пассажирские автомобильные перевозки: Учебник для вузов / В.А.Гудков, Л.Б.Миротин, А.В.Вельможин, С.А.Ширяев; Под ред. В.А.Гудкова.
– М.: Горячая линия – Телеком, 2004. – 448 с.: илл.
Клинковштейн Г.И. Организация дорожного движения.Учебник для вузов. –М.: Транспорт, 2008. – 237 с.
Пассажирские автомобильные перевозки: Учебник для вузов
/В.А.Гудков, Л.Б. Миротин, А.В.Вельможин, С.А.Ширяев; под ред. В.А.Гудкова. – М.: Горячая линия – Телеком, 2004. – 448 с.
Имандосов А.Т.,Семернин А.Н. Көлікпен жолаушылар тасымалының негіздері. Алматы, Отан, 2015. – 169 б.
Афанасьев Л.Л и др. Единая транспортная система и автомобильные перевозки. М. Транспорт, 1999г.
Бабов В.Ф. Дорожные условия и безопасность движения М. Транспорт, 2003г.
Борисова В.М. Экономика, организация и планирование автомобильного транспорта М. Транспорт, 1984г.
Володин Е.П. Организация и планирование перевозок пассажиров на автомобильном транспорте М. Транспорт 1982г.
Дуднев Д.И., Климова М.И., Мени А.А. Организация перевозок пассажиров автомобильным транспортом М. Транспорт, 1982г.
Кокоплянко В.И. Организация и безопасность дорожного движения М. Транспорт 1991г.
А.И.Палий, В.В.Поовинцикова Автомобильные перевозки. Задачник М. Транспорт, 1992г.
Б.П.Тостянецкий Автомобильные перевозки. Задачние М. Транспорт 1992г.
Ходош М.С Грузовые автомобильные перевозки М. Транспорт, 1998г. 14.Краткий автомобильный справочник М. Транспорт, 1997г.
Ыбырай Д.М., Ибилдаев Б.К. Методическое указание по выполнению экономической части дипломного проекта Тараз.: ТарГУ, 2006г.
Князевский Б.А. Охрана труда. М.: Высшая школа, 2004 г.
Маслов Н.Н. Охрана труда на авторемонтных предприятиях. Киев.: Техника, 2002г.
Салов А.И. Охрана труда на предприятиях автомобильного транспорта: Учебник для студентов автомобильно-дорожных вузов. М.: Транспорт, 1995г.
Организация и планирование грузовых автомобильных перевозок.П/р Александрова Л.А. –М.: Высшая школа, 2002. -219 с.
Ларин О.Н. Организация пассажирских перевозок: Учебное пособие. – Челябинск: Изд-во ЮУрГУ, 2005. - 104 с.
158
АЯЗБАЙ МАРАТ ДІЛДӘБЕКҰЛЫ, ИМАНДОСОВ АМАНҚҰЛ ТІЛЕГЕНОВИЧ, СЕМЕРНИН АЛЕКСАНДР НИКОЛАЕВИЧ
ЖОЛАУШЫЛАР ТАСЫМАЛЫН ЖОБАЛАУ
(Оқу құралы)
Пішімі 60х84 1/16
Тығыздығы 80 гр./см². Қағаздың ақтығы 95%.
Қағазы офсеттік. РИЗО басылымы.
«Отан» баспаханасында басылып шығарылды.
Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы, Абай д-лы, №30 үй. e-mail: otan88@mail.ru
Достарыңызбен бөлісу: |