- сурет. Жолаушылардың қарапайым жылжуының технологиялық сұлбасы

3. Желілердің жіктелуі

Жолаушыларды тасымалдаудың қабылданған сыныптамасына сәйкес желілер төмендегіше жіктеледі: қ а л а л ы қ , қ а л а м а ң ы н д а ғ ы , қ а л а а р а л ы қ , х а л ы қ а р а л ы қ желілер[2].

Қалалық жолаушы желілер бірнеше критерийлеріне қарай жіктеледі: Ж ұ м ы с а т қ а р у у а қ ы т ы б о й ы н ш а :

• 
  тұрақты желілер. Олар жылдың барлық мезгілінде жұмыс атқарады;
  
• 
  уақытша желілер. Олар жылдың белгілі бір маусымында ғана жұмыс атқарады (жазда, қыста, жұмыс күндері, демалыс күндері, мейрам күндері және т.б.)
  

• 
  негізгі желілер;
  
• 
  жеткізуші, яғни басқа көлік түрлерінің желілеріне апарушы желілер. Ж ү р у с и п а т ы н а қ а р а й [ 4 ] :
  
• 
  маятникті желілер, мұндай желілерде көлік тура бағытта да, кері бағытта да сол бір жол арқылы жүріп өтеді (5.4-сурет, а);
  
• 
  сақиналы желілер, мұндай желілердің жүретін жолы тұйық контурды құрайды, ал бастапқы және соңғы бекеттері сәйкес келеді (5.4-сурет, б).
  

Е л д і м е к е н д е г і о р н а л а с у с и п а т ы б о й ы н ш а : диаметралдық, радиалдық, тангенциадық, сақиналық, шетке шығатын (вылетті), перифериялық болып бөлінеді (5.5-сурет).

1. 
   – диаметралдық,
   
2. 
   – радиалдық,
   
3. 
   – тангенциадық,
   
4. 
   – сақиналық,
   
5. 
   – шетке шығатын (вылетті), 6 – перифериялық
   

А я л д а м а л а р д ы п а й д а л а н у ш а р т ы б о й ы н ш а желілер төмендегі түрлерге бөлінеді[4]:

• 
  жәй желілер. Мұндай желілердің әрбір аялдамасында көлік құралдары міндетті түрде тоқтап өтеді;
  
• 
  қысқартылған желілер. Бұлар кәдімгі желілердің жолаушы ағыны өте қарқынды болған белгілі бір бөлігінде ұйымдастырылады. Қысқартылған желілер тұрақты немесе уақытша («пик сағатта») болуы мүмкін;
  

• 
  экспресс желілер. Мұндай желілердегі автобустар аралық аялдамаларда тоқтамастан, тікелей тағайындалған пунктке барады;
  
• 
  жылдамдатылған (жартылай экспресс) желілер. Мұндай желілердегі көлік құралдары тек кейбір аралық аялдамаларда ғана тоқтап өтеді.
  

байланысты тәжірибе ретінде немесе қажетті жағдайда сағат түнгі 00 ден таңғы 05 ке дейін жүретін түнгі желі енгізілу мүмкіндігі бар.

Мысал 5.1. Маршруттың ұзындығы 16 км, аралық аялдамалар саны 19 екені белгілі болса, аралықтың(перегонның) орташа ұзындығын анықтаңыздар[4].

Яғни, берілген: l_м= 1600 м; п_по = 19. Табу керек: l_п − ?

Ш е ш у і . Аралықтың(перегонның) орташа ұзындығын анықтауға арналған (5.1) өрнекті жазамыз

l_п = l_м/(п_по+1).

Бұл өрнектегі шамалардың мәндерін орындарына қоя отырып, перегонның орташа ұзындығын есептеп табамыз:

Жауабы: l_п = 0,8 км. Мысал 5.2. Маршруттың ұзындығы 12 км, аралықтың (перегонның)

орташа ұзындығы 800 м болса, аралық аялдамалар санын анықтаңыздар[4].

Яғни, берілген: l_м= 9,1 км; l_п= 700 м. Табу керек: п_по − ?

Ш е ш у і . Аралықтың(перегонның) орташа ұзындығын анықтауға арналған (5.1) өрнекті жазамыз

l_п = l_м/(п_по+1).

Оны аралық аялдамалар саны анықтауға бейімдеп, түрлендіреміз:

Берілген деректерді орындарына қоя отырып, аралық аялдамалар санын есептеп табамыз:

Жауабы: п_по= 12.

Мысал 5.3. Аралықтың(перегонның) орташа ұзындығы 600 м, аралық аялдамалардың саны 20. Маршруттың ұзындығын анықтаңыздар[4].

Яғни, берілген: l_п= 550 м; п_по = 19. Табу керек: l_м − ?

Ш е ш у і . Аралықтың(перегонның) орташа ұзындығын анықтауға арналған l_п = l_м/(п_по+1) (5.1) өрнегін төмендегіше түрлендіріп, содан кейін берілген мәндерді орындарына қоя отырып, маршруттың ұзындығын анықтаймыз:

l_п = l_м/(п_по+1); l_м = l_п (п_по+1).

L_м = l_п (п_по+1) = 550(19+1) = 11 000 м =11 км.

Жауабы: l_м = 11 км. Мысал 5.4. Маршруттың ұзындығы 18,85 км, аралықтың(перегонның)

орташа ұзындығы 650 м болса, аралық аялдамалар санын анықтаңыздар[4].

Яғни, берілген: l_м = 18,85 км; l_м = 650 м. Табу керек: п_по − ?

Ш е ш у і . Аралықтың(перегонның) орташа ұзындығын анықтауға арналған l_п = l_м/(п_по+1) (5.1) өрнегін түрлендіру арқылы аралық аялдамалардың санын анықтаймыз:

l_п = l_м/(п_по+1);

l_м = l_п(п_по+1)= l_пп_по+l_п; l_пп_по = l_м – l_п;

п_по = l_м /l_п – 1= 18,85 /0,650 −1 = 29 −1 = 28.

Жауабы: п_по = 28.

4. ТАСЫМАЛДАУДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ПАЙДАЛАНУ КӨРСЕТКІШТЕРІ

   1. Техникалық пайдалану көрсеткіштерінің түрлері