Ақтӛбе мемлекеттік педагогикалық институтының Әдістемелік Кеңесі ұсынған Ақтӛбе 2011

                                                             
  ҥшінші саты -                                                                               
                            
                           Объектінің математикалық моделі құрылады 
 
тӛртінші саты -  
 
 
                            Модельдіқ заңдылықтары жалпылық сипат алады, оларды 
                            кез келген объектіні  түсіндіруде қолдануға болады 
                                                                   
                          ғылым дүниенің біртұтас картинасын жасайды 
 
                          тематикалық және логикалық модельдер тілі қолданылады 
 
        Абстракцияның  кез  келген  сатысында  білімді  практикада  қолдануға  болады. 
Осы  тӛрт  тіл  мүмкіндігі  оқушыны        сӛйлеуге,  ойлауға,  ойлануға  үйретеді.  Пәнді 
оқытуда тілді  таңдауға 2 фактор әсер етеді: 
1) 
Оқушының  абстракция  тілінде  сӛйлеуді  қажетсіну  факторы.  Бұл  фактор 
оқушы  әрекеті  құрылымында    нақты  білімі  болған  жағдайда  анықталады.  Осы  
жағдай  әсер  еткенде  оқушы  үшінші  сатыны  меңгеруі  мүмкін.  Ал  ол  болмаған 
жағдайда 1,2 – сатыда қалады. 
2) 
Абстракциялау    тілдерінің  оқушыға  қол  жетімділігі.  Бұл  фактордың  ӛзі  екі 
жағдаймен  байланысты: А) Адамда тума интеллектуалдық қабілеттің болуы. И.П. 
Павлов  пікіріне  сүйенсек,  тума  интеллектуалдық  қабілеттері  бойынша    адамдар   
«артистер» (1,2 саты) және  «ойшылдар» (3,4саты)  деп бӛлінеді. Әр елде «артист-
ойшылдар»  және      «ойшыл-артистер»      кӛп  кездеседі.  Ал  таза  күйінде  сирек 
кездеседі. 
    Ә) Абстракция тілін түсіну адамның алдын-ала дайындығына байланысты. 
 
Абстракция сатысының  параметрі ( β) 
      Бұл  параметр  тағы    оқу  ақпараты  кӛлемінің  ӛлшемін  қосып,  интеллектінің 
тума айырмашылығының дәл картинасын  кӛрсетеді. Алдыңғы NH – ақпараттың 
формальді  кӛлемі.  β  параметрі  оған  сапалық  сипат  береді.    Ақпараттың 
формальді  кӛлемі  (Q)  β  рет  кӛбейіп:  Q  =  NH  β  бит  болады.  Бұл  кӛлемде  әлі 
меңгеру үдерісі есепке алынбайды. 
 
Меңгеру.  
Адам  миының  ақпаратты  қабылдауы  бір    сәттік  үдеріс  емес.  Ол  білмегеннен 
білуге  қарай  біртіндеп  қозғалып  отыратын  кӛпсатылы  үдеріс.  Онда  алғашқы 
ақпарат әлденеше рет белгілі жағдаяттарға сәйкес ӛңделіп, болашақта қолдануға  
бейімделе  бастайды.  Қорытындысында    оқушылардың  ақпаратты    меңгеру 
шеберліктері жетілдіріле түседі, бірақ ақпарат кӛлемі де ӛсіп отырады. 
Аксиомалық теория ( аксиомат-ая) β
4 
                Сандық теория сатысы -  β
3 

    Оқушылардың  ӛңдейтін  ақпараттары  кӛлемінің  ӛсуі  олардың  жетістіктерін 
жобалауға  байланысты.  Жетістіктердің  диагностикалық  бірнеше  параметрлері 
қолданылады.    Олар:  
           - меңгеру деңгейі ; 
           - дағдының автоматтандырылуы ; 
           - меңгерудің саналылығы. 
 
Оқу мазмҧнын меңгеру деңгейі 
       Абстаркция  сатысы  адамның  қоршаған  шынайы  ӛмірден  «ақпараттану» 
дәрежесін  ғана  білдіреді,  оның  ол  ақпараттарды  практикада  қолдану  дағдысын 
сипаттай  алмайды.   Ақпаратты игеру  шеберлігі  түрлі  міндеттерді  шешу  кезіндегі 
қабілетінде  байқалады.  Бұл  қабілет  меңгеру  әрекеті  деңгейімен  сипатталып 
ӛлшенеді де, грек әрпі a (альфамен) белгіленеді. Бұрынғы оқу сапасы параметрі – 
оқу  элементінің  саны  N  және  абстракция  сатысы  β  –  оқу  үдерісінде  ӛзгермейді. 
Меңгеру  деңгейі  –  ағымдық  сапа  кӛрсеткіші,  ол  оқу  үдерісінде  ӛзгеріп  отырады. 
Ол  алғашқы  ақпаратты  толық  білмеуден  (α
0
)  оны  шығармашылықпен  игеруге 
дейінгі  (α
4
)  ӛте  жай  жүретін  үдеріс.  Бұл  үдерісте  алғашқы  ақпаратты  меңгеру 
деңгейі  сапалы    жағынан  ӛзеруінің  тӛрт  түйінді  нүктелері  анықталады.  Осы 
нүктелер  оқушы  шеберлігін  дәл  сараптап  кӛрсетеді.  Меңгеру  сапасын  ӛлшеу 
методологиясында бұл нүктелер шеберліктің 4 деңгейлері ретінде қарастырылады.  
2-суретте тӛрт деңгейді  жіктеудің табиғи-аналитикалық үдерісі кӛрсетілген. 
                      
Меңгеру деңгейлерін классификациялаудың логикалық қҧрылымы. 
 
                                       
 
МммМ 
 
                                                    
 Әрекет типі:              ктивті 
ӛнімді 
                                                                                                       
 
 
 
Әрекет әдістері:                     
                                                        
                       (тыс ықпалмен      (есте сақтау             (белгілі әдістерді           (жаңа ерекше                                        
                              тану)              бойынша қайта     біріктіру жолымен)     әдістемелер арқылы) 
                                                        жаңтыру)  
                                                                                                                                                                                                                                                                                               
Деңгей  
аттары: 
 
 
 
 
 
Тест                                                                                                                        
атта 
 ры:                                              
              
                                                                                          
                                          
                
                   бҧл оқушы 
                                                            кәсіби орындаушы        сараптаушы             жасампаз 
Сурет-2      
                          
репродуктивті 
        Меңгеру деңгейлері 
Оқушылық 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Орындаушыл
ық 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сараптаушыл
ық 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Шығармашылық 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ӛнімді 
тану 
қайта 
жасау 
эвристикалық 
шығармаш. 
зерттеу 
пробле
ма 
жоба 
типті
к 
есеп 
ситуа
ция 
ест
е 
сақ
тау 
жікте
уші 
аж
ыра
ту 
бі
л
у