2020-2021 жылдары жұмыс істеп тұрған ШОК субъектілерінің саны, бірлік
|
2020 ж. жұмыс істеп тұрған ШОБ
|
2021 ж. жұмыс істеп тұрған ШОБ
|
Ауытқу (+,-)
|
Сомасы
|
%
|
Қазақстан Республикасы
|
1 241 328
|
1 330 244
|
+88916
|
107,2
|
Ақмола
|
44 106
|
45 453
|
+1347
|
103,1
|
Ақтөбе
|
54 430
|
59 116
|
+4686
|
108,6
|
Алматы
|
115 630
|
122 368
|
+6738
|
105,8
|
Атырау
|
46 756
|
49 917
|
+3161
|
106,8
|
Батыс Қазақстан
|
40 062
|
42 785
|
+2723
|
106,8
|
Қарағанды
|
63 262
|
69 961
|
+6699
|
110,6
|
Қарағанды
|
84 032
|
88 299
|
+4267
|
105,1
|
Қостанай
|
51 093
|
52 516
|
+1423
|
102,8
|
Қызылорда
|
42 342
|
46 297
|
+3955
|
109,3
|
Маңғыстау
|
51 096
|
52 949
|
+1853
|
103,6
|
Павлодар
|
43 820
|
45 482
|
+1662
|
103,8
|
Солтүстік Қазақстан
|
28 969
|
30 071
|
+1102
|
103,8
|
Түркістан
|
130 804
|
141 992
|
+11188
|
108,6
|
Шығыс Қазақстан
|
87 678
|
88 938
|
+1260
|
101,4
|
Нұр-Сұлтан қ.
|
124 685
|
134 475
|
+9790
|
107,9
|
Алматы қ.
|
174 509
|
190 190
|
+15681
|
109,0
|
Шымкент қ.
|
58 054
|
69 435
|
+11381
|
119,6
|
Е с к е р т у - ҚР Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті 2019ж.
|
4-кестенің деректеріне сүйене отырып, келесі қорытынды жасауға болады:
- 2020 және 2021 жылдары жұмыс істеп тұрған шағын және орта бизнес субъектілерінің саны өзгерістерін талдағаннан кейін. Біз олардың 2021-де 7,2% немесе +88916-ға артқанын көреміз;
- ұлғаю мынадай қалаларда байқалды: Шымкент – 19,6% немесе +11381 бірлікке, Алматы-9% немесе + 15681 бірлікке, Нұр – сұлтан – 7,9% немесе +9790 бірлікке, сондай – ақ Қарағанды облысының облыстарында – 10,6% немесе +6699 бірлікке, Қызылорда облысында– 9,3% немесе +6699 бірлікке, Түркістан облысында – 8,6% немесе +11188 бірлікке және Ақтөбе облысында-8,6% немесе +4686 бірлікке .
- жалпы барлық облыстарда 2020 жылмен салыстырғанда 2021 жылы жұмыс істеп тұрған шағын және орта бизнес субъектілерінің саны артқан.
-ең төменгі көрсеткіштер Солтүстік Қазақстан облысында – 30071 бірлік, Батыс Қазақстан облысында – 42785 бірлік.
5-кестеде көрсетілген 2020 және 2021 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша белсенді жұмыс істейтін шағын және орта бизнес субъектілерінің санын қарастыра отырып, Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнестің дамуы 2021 жылғы 1 қаңтарға жалпы белсенді жұмыс істейтін шағын және орта бизнес субъектілерінің санымен сипатталатынын атап өту қажет, 2022 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша – 1330244 бірлікті құрады, яғни 2021 жылы олардың саны 2020 жылмен салыстырғанда (+88916) 7,2%.
5 кесте
2022 жылғы 1 қаңтарға тіркелген шағын және орта бизнес субъектілерінің саны, бірлік
|
Барлығы
|
Оның ішінде
|
шағын кәсіпкерліктің заңды тұлғаларын
|
орта кәсіпкерлік-тің заңды тұлғаларын
|
жеке кәсіпкер-лер
|
шаруа (фермер қожалықтарының)
|
Қазақстан Республикасы
|
1 603 839
|
383 240
|
2 758
|
996 550
|
221 291
|
Ақмола
|
54 417
|
10 468
|
116
|
37 786
|
6 047
|
Ақтөбе
|
68 627
|
15 267
|
91
|
46 368
|
6 901
|
Алматы
|
143 545
|
17 750
|
166
|
76 892
|
48 737
|
Атырау
|
57 623
|
10 764
|
121
|
43 864
|
2 874
|
Батыс Қазақстан
|
50 624
|
8 502
|
71
|
34 250
|
7 801
|
Қарағанды
|
84 746
|
9 480
|
47
|
56 449
|
18 770
|
Қарағанды
|
103 046
|
25 473
|
169
|
66 586
|
10 818
|
Қостанай
|
61 387
|
10 872
|
144
|
43 972
|
6 399
|
Қызылорда
|
52 427
|
7 666
|
63
|
35 986
|
8 712
|
Маңғыстау
|
61 102
|
13 655
|
84
|
44 854
|
2 509
|
Павлодар
|
53 033
|
13 278
|
109
|
36 118
|
3 528
|
Солтүстік Қазақстан
|
35 260
|
7 441
|
124
|
22 849
|
4 846
|
Түркістан
|
148 514
|
11 194
|
58
|
65 885
|
71 377
|
Шығыс Қазақстан
|
104 814
|
16 552
|
154
|
70 776
|
17 332
|
Нұр-Сұлтан қ.
|
167 183
|
68 245
|
238
|
98 364
|
336
|
Алматы қ.
|
277 470
|
115 833
|
871
|
159 694
|
1 072
|
Шымкент қ.
|
80 021
|
20 800
|
132
|
55 857
|
3 232
|
Е с к е р т у - ҚР Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті 2019ж.
|
Шағын және орта бизнес құрылымындағы жеке кәсіпкерлердің үлесі басқалармен салыстырғанда айтарлықтай. Жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлердің үлес салмағы 64,3% - ды құрайды және 2020 жылмен салыстырғанда 5,8% - ға өсті %
Шағын және орта бизнес құрылымындағы шаруа (фермер) қожалықтарының үлес салмағы 16,1% - ды құрайды және өткен жылмен салыстырғанда 7,7% - ға ұлғайды. (6-кесте).
6 кесте
Қазақстанның шағын және орта бизнес секторының 2021 жылғы құрылымы, пайызбен
Көрсеткіштер
|
Жұмыс істеп тұрған объектілердің саны
|
Үлес салмағы
|
өткен жылғы тиісті кезеңге
|
Барлығы
|
100
|
107,2
|
шағын кәсіпкерліктің заңды тұлғалары
|
19,4
|
111,7
|
орта кәсіпкерліктің заңды тұлғалары
|
0,2
|
95,5
|
жеке кәсіпкерлер
|
64,3
|
105,8
|
шаруа (фермер) қожалықтары
|
16,1
|
107,7
|
Е с к е р т у - ҚР Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті 2019ж.
|
ТМД және Еуропа елдерінде кәсіпкерлік секторында жұмыспен қамтылғандардың негізгі үлесі өнеркәсіпке, құрылысқа және қызмет көрсету саласына тиесілі, ал саудада аз.
Жеке кәсіпкерлер негізінен сауда саласында (61%) және қызмет көрсету саласында (26%), ал шағын және орта кәсіпорындар сауда, өнеркәсіп және құрылыс саласында жұмыс істейді (7 - кесте).
7 кесте
Қазақстанның шағын кәсіпкерлік субъектілерінің салалық құрылымы, бірлік
|
Экономикалық қызмет түрлері бойынша 2022 жылғы 1 қаңтарға тіркелген шағын кәсіпкерлік субъектілерінің саны
|
Экономикалық қызмет түрлері бойынша 2022 жылғы 1 қаңтарға жұмыс істеп тұрған шағын кәсіпкерлік субъектілерінің саны
|
Ауытқу (+;-)
|
Барлығы
|
1 601 081
|
1 327 742
|
-273339
|
Ауыл, орман және балық шаруашылығы
|
268 297
|
251 992
|
-16305
|
Өнеркәсіп
|
65 447
|
50 978
|
-14469
|
Кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу
|
4 114
|
3 022
|
-1092
|
Өңдеу өнеркәсібі
|
56 129
|
44 022
|
-12107
|
Электрмен жабдықтау, газ, бу беру және ауа баптау
|
1 759
|
1 306
|
-453
|
Сумен жабдықтау; кәріз жүйесі, жиналуын бақылау және
|
3 445
|
2 628
|
-817
|
Құрылысы
|
89 392
|
64 492
|
-24900
|
Көтерме және бөлшек сауда; автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеу
|
543 973
|
441 993
|
-101980
|
Көлік және қоймалау
|
97 585
|
79 868
|
-17717
|
Тұру және тамақтану бойынша қызметтер
|
41 165
|
34 193
|
-6972
|
Ақпарат және байланыс
|
23 695
|
18 197
|
-5498
|
Қаржы және сақтандыру қызметі
|
10 153
|
6 578
|
-3575
|
Жылжымайтын мүлікпен жасалатын операциялар
|
96 431
|
80 968
|
-15463
|
Кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет
|
52 297
|
39 115
|
-13182
|
Әкімшілік және қосалқы қызмет көрсету саласындағы қызмет
|
46 027
|
36 879
|
-43791
|
Білім
|
23 130
|
19 717
|
-3413
|
Денсаулық сақтау және әлеуметтік қызметтер
|
11 505
|
9 734
|
--1771
|
Өнер, ойын-сауық және демалыс
|
14 729
|
11 458
|
-3271
|
Басқа да қызметтер
|
217 255
|
181 580
|
-35675
|
Е с к е р т у - ҚР Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитеті 2019ж.
|
Кестеден көріп отырғанымыздай, ірі бизнес өнеркәсіп салаларында жетекші орын алады (33%). ШОБ бұл тұрғыда ірі кәсіпкерліктен артта қалып отыр. Бір жағынан банктер ШОБ - ты арзан мөлшерлемелер бойынша ұзақ мерзімді кредиттермен қамтамасыз ете алмайды, ал екінші жағынан - тиісті дәрежеде кепілдік қамтамасыз етудің болмауы инновациялық жобаларды іске асыру үшін қаржы қаражатын алу мүмкіндігін төмендетеді.
Осылайша, Қазақстандағы шағын кәсіпкерліктің жай-күйін талдауды қорытындылай келе, мынадай тұжырымдар жасауға болады:
- жалпы шағын бизнестің абсолюттік көрсеткіштерінің өсуі байқалады;
- алайда салыстырмалы көрсеткіштердің теріс үрдістері бар (жұмыс істеп тұрған ЖМК санының өсу қарқыны, ЖІӨ-дегі ЖМК өнімінің үлесі, салалық даму құрылымы, коммерциялық банктердің шағын бизнеске кредиттер көлемінің өсу қарқыны және олардың салалық құрылымы).
Достарыңызбен бөлісу: |