Жүргізілген зерттеулерді қорыта келе келесі негізгі тұжырымдарға қол жеткізуге мүмкіндік берді:
1. ШОБ субъектілеріне мемлекеттік қолдау ШОБ қолдаудың мемлекеттік саясаты мен шағын және орта бизнестің дамуын мемлекеттік реттеу сияқты тұжырымдамалар толықтай ашылды. Осыған орай, ШОБ субъектілеріне мемлекеттік қолдаудың авторлық интерпретациясы - мемлекеттік реттеудің нысандары және / немесе шараларын «жұмсарту» арқылы ШОБ-ке көмек көрсету, кейбір жағдайларда «арнайы» нысандар мен / немесе іс-шараларды іске асыру және ШОБ дамыту мемлекеттік саясаттың белгіленген бағыты. Яғни контент тұрғысынан мемлекеттік қолдау қолайлы формальды институционалдық ортаны құруды қамтиды. Басқаша айтқанда, мұндай мекемелер құру, ШОБ трансакциялық шығындарын азайтады, немесе оларды мән құру үшін жаңа мүмкіндіктер ашады.
2. ШОБ субъектілеріне мемлекеттік қолдаудың тиімділігін бағалау әдістерін талдау бізге, әлемдік тәжірибеде бұл бағалау ең алдымен ШОБ үшін мемлекеттік қолдау бағдарламаларының тиімділігін бағалаумен байланысты екенін анықтауға мүмкіндік берді.
3. ШОБ субъектілерін мемлекеттік қолдаудың тиімділігін бағалаудың қолданыстағы әдістерін талдаудың нәтижесі, қолданбалы әдіснамалар мен бағалау критерийлері қаржылық, консалтингтік, құқықтық және инфрақұрылымдық қолдау көрсету нысандарының көрсеткіштерінің сәйкессіздігінен Қазақстандағы ШОБ үшін мемлекеттік қолдаудың барлық түрлеріне бірыңғай бағалау жүйесін қолдану мүмкін еместігін қорытындылады.
4. «Бизнестің жол картасы-2020» мемлекеттік бағдарламасының мысалын, бірінші кезеңде әлеуметтік үйлестіру тұжырымдамасына (Public Governance) негізделген мемлекеттік шағын және орта бизнесті қолдау бағдарламасының тиімділігін бағалау әдістемесі әзірленді. Біздің ойымызша, ШОБ субъектілерін мемлекеттік қолдаудың тиімділігін бағалау ең басынан бастап жүзеге асырылуы тиіс, яғни бағдарламаның мақсаттары мен көрсеткіштерін қалыптастыру, сондай-ақ бағалау процесіне қаржыландыру көзін таңдау және ШОБ секторының барлық мүдделі тараптарының қатысуын қамтамасыз ету қажет.
5. ШОБ дамытудың мемлекеттік саясатын қалыптастыру процесінде олардың өзара іс-қимылы үшін Қазақстанның ШОБ секторының мүдделі тараптарының талдауы жүргізілді.ШОБ өкілдерінің ойы «Бизнестің жол картасы-2020» мемлекеттік бағдарламасын құру кезінде ескерілмегендігі анықталды, осыған орай өңдеу өнеркәсібіндегі шағын және орта бизнесті қолдау механизмдері жұмыс істемеді. Екінші деңгейдегі банктер сауда және қызмет көрсету саласында ШОБ үшін қаржылай көмек көрсетті, ал мемлекеттік органдар мен даму институттары бұл үдерісіне әсер ете алмады және де олар әсіресе мотивацияланбады. Осыған байланысты өңдеуші өнеркәсіпті қамтитын бағдарламаның мақсатты индикаторларына жету мүмкін емес.
6. ШОБ саясатын қалыптастыруға, соның ішінде авторлық әдіснаманы қолдана отырып, ШОБ субъектілерін мемлекеттік қолдау бағдарламаларын қалыптастыруға, енгізуге және бағалауға қатысты тәсілдерді өзгерту қажет. ШОБ секторында шешімдер қабылдауда мемлекеттік сектордың қатысуын арттыру қажет. Жергілікті атқарушы органдарға тапсыру, жергілікті атқарушы органдардың және даму институттарының мемлекеттік қызметкерлеріне шағын және орта бизнесті қолдау бағдарламаларын іске асыруға қызығушылық танытатын механизмдерді жасау дербес.
7. Бүкіл әлемде пандемия баяу болса да төмендеп келеді. Алайда, көптеген елдер үшін одан шығу ауыр экономикалық салдарға әкелетіні сөзсіз. Елдерде карантиннен кейін жұмыс орындарының қысқаруы мен компаниялардың банкроттыққа ұшырауы күтілуде. Бәрінен бұрын, пандемия салдарынан шағын және орта бизнес саласы зардап шегеді. Оның барлығы жұмыссыздықтың көбеюіне әкелуі мүмкін.
Қазіргі заманғы экономика нарықтық механизмдердің, мемлекеттік реттеу элементтерінің өзара іс-әрекетіне, сондай-ақ ұлттық экономиканың жаһандық тенденцияларына, сын-қатерлер мен қауіп-қатерлерге барабар жауап беру қабілетіне негізделген.
8. ШОБ субъектісі шағымдарды интернетте шағымдануға, шағымның онлайн режимде жүруін бақылауға, ШОБ құқықтарын бұзуға байланысты бұзушылықтарды жоюға қабілетті болуы тиіс. Мұндай портал электрондық үкіметтің негізінде құрылуы тиіс, ал осы порталдағы ШОБ-тын шағым беру шағым ерекшелігіне (салық салу, кедендік декларация, бизнес ашу және т.б.) байланысты болмауы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |
