Жүзімді өңдеуге және сусланы бөліп алуға арналған құрал-жабдықтар. Сусланы, шарап метариалдарын және шарапты физика-механикалық өңдеуге арналған құрал-жабдықтар

1. 
   Жүзімді өңдеуге және сусланы бөліп алуға арналған құрал-жабдықтар.
   
2. 
   Сусланы, шарап метариалдарын және шарапты физика-механикалық өңдеуге арналған құрал-жабдықтар
   

1. Жүзімді майдалау бұл оның ққрамындағы шырынды шығару оңай болуы үшін жүзім жидегінің қабықшасын және жасушалық құрылымын бұзу үрдісі. Сонымен қатар сусло сапасына майдалау дәрежесі әсер етеді, ол максимальды дәрежеде сусло бөлінуді қамтамасыз етуі керек және мүмкіндігінше суслоның дубильдік заттармен баюын, сондай-ақ қабықшасының, жұмсағының майдаланған бөліктерімен араласып кетпуі шарт.

Жүзімді майдалау оны сабағынан ажыратып немесе ажыратпаған күйде жүргізіледі.

Отандық шарап өдірісінде ең кеңінен тараған білікті (13.1-кесте), соққылы-ортадан тепкіш (13.2-кесте) және майдалайтын-сабағынан ажыратын машиналар болып табылады. Жүзімді майдалау үшін сондай-ақ қалақшалы және роторлы майдалау машиналары да қолданылады.

13.12 кесте – Соққылы-ортадан тепкіш және майдалайтын-сабағынан ажырататын жүзімді майдалауға арналған машиналардың техникалық сипаттамалары

Білікті майдалағашы-сабағына ажыртақыштың жұмысшы органы біліп және сабағынан ажыртақыш болып саналады.

Біліктер цилиндр тәрізді, конусты, сақиналы және профильді болады. Профильді білікті майдалағыш-сабағынан ажыратқыштарда жүзімді майдалау оны аса ұсақау арқылы жүреді.

Профильді біліктер төрт, алты және сегіз-жақтаулы болады. Біліктерді арасы қуыс немесе жалпақ етіп түрлі материалдардан дайындайды: жабындысы бар қара металлдардан, алюминий мен оның құймаларына, ағаштан, тастан, резеңкеден немесе резеңкеге ұқсас заттардан.

Сабағынан ажыртақыш көлденең перфорирленген цилиндрден тұрады, оның ішінде бір немесе екі бұрандалы кірісті етіп орнатылған білікті шыбыртқы бекітіледі.

ВДГ-20 майдалағыш-сабағынан ажыратқыш (13.1-сурет) келесідей ретпен жұмыс жасайды. Жүзім біліккке келіп түскен кезде майдаланып төменге қарай бағытталады, ал оның жапқышы ең сол жақ шетте орнатылады. Майдаланған жүзім сабағынан ажыратқышта араластырылады да, сабағы жидегінен шыбыртқы көмегімен ажыратылады. Бөлінген жидектер цилиндрдегі саңылаулар көмегімен шнекке құйылады да машина сыртына шығарылады, ал сабақтары кіріс лоток көмегімен жойылады.

ЦДГ-50 майдалағыш-сабағынан ажыратқышта (13.2-сурет) жүзім бункер арқылы кіші жалпақ цилиндрге түседі, мұнда жүзімді майдалау орын алады және майдалайтын шыбыртқының айналуы көмегімен сабағынан ажырату орын алады. Бұл ретте машинаның төмен бөлігінде жүзім ортадан тепкіш күш көмегімен бұранда тәрізді сабағына ажыратқыш қалақшаларға қарай лақтырылып отырады. Жүзімнің майдаланған жидектері мезга жинағыштың стаканына жиналады, ал сабақтары қалақшалармен перфоорирленген цилиндр ішіне көтеріледі де ары қарай қорпустың жанындағы терезеден сыртқа шығарылады.

Отандық шарап өндірісінде үздіксіз әрекетті габариттері кішкентай ағып шығарғыштар кеңінен тараған (13.3-кесте).

Шнекті ағып шығарғыш (13.3 сурет) ашық және жабық бөлігі бар перфорирленген корпустан және шнектен тұрады. Құрғатылатын бет ауданын арттыру және оның бетінде мезга массасының жақсы таралуы үшін бункер ішіне дренажды өткел орнатылған.

Майдалағыштағы мезга бункердің бірінші секциясына келіп түседі және ретімен екінші секцияға беріледі және цилиндр тәрізді жабық корпуста көлденең қимасы есебінен мезганың сығылуы орын алады.

13.3-кесте – Шнекті ағып шығарғыштың техникалық сипаттамаалары

Отандық шарап өнірісінде үздіксіз түрде әрекет жасайтын екі шнекті пресстер кеңінен таралған (13.4-кесте).

Престтегі екі шнек бар және де олардың айналу бағыты мен бұранда кірісі екі түрлі, бұл шнектер қабырғасында мезганың қопсытылуын қамтамаыз етеді бұл өз кезегінде сусло шығымын арттырады.
13.4 –кесте – Екі шнекті пресстің техникалық сипаттамалары

Тиелетін бункерден мезга тасмалдайтын шнекке келіп түседі. Бұл ретте суслоның бір бөлігі корпус торы арқылы оның төменгі бөлігіне ағып түседі. Тасмалдайтын шнек көмегімен мезга араластырыла отырып, перфорирленген барабан арқылы екіншілік фракция суслосы бөлініп алынады. Пресстеу камерасында үшіншілік фракция суслосы алынады. Бұл ретте сығынды ылғалдығына әсер ететін сығу дәрежесі конус пен цилиндр торцы арасында орналасқан сақиналы саңылау шамасымен анықталады.

Шарап материалдарын түссіздендіру үшін көбінесе тұндыруды, сүзуді және ортадан тепкіш күш өрісінде тұндыруды қолданады.

Тұндыруды түрлі конструкциялы жабдықтарда жүргізеді, бөлшектерден тұндырылуы гравитациялық күштер көмегімен жүргізіледі. Бұл ретте тұндыру еркін (суспензиядағы қаты фазаның мөлшері 10% кем) және қысылған (суспензиядағы қаты фазаның мөлшері 10% артық) деп екіге бөлінеді.

Еркін тұндыру барысында аса ұсақ бөлшектер өте баяу тұнбаланады және осы себептен де оны шарап материалдарын түссіздендіру үшін көп пайдаланбайды, және оған қарағанда қысылған тұнбалану жиі қолданылады.

Қысымдау арқылы тұнбалаудың жұмыс жасау принципі не ВУД-О, ОВ-60, ВЛО-О түссіздендіргіштерінің конструкциясы негіз бола алады (13.5- кесте).
13.5-кесте – Түссіздендіргіштердің техникалық сипаттамалары

ВУД-О түссіздендірігіші (13.4 сурет) корпустан, конусты табаннан, түүсіздендірілген шарап материалдарын жинағышынан, шарап материалдарын беретін түтікшеден және тұнбаны шығарғыштан тұрады.

Аралас -байланысқан қабаттағы тұнбаның артық мөлшері тұнба нығыздағышта нығыздалады және шығару түтікшесі арқылы шығарылады

Ортадан тепкіш күш өрісінде тұндыру арқылы шарап материалдарын түссіздендіру сепараторларда, центрифугаларда, гидроциклондарда жүзеге асырылады.

Шарап өндірісінде тұндыратын және сүзетін типтегі центрифугалар қолданылады.

Тұндыратын центрифугалар (13.6 –кесте) суслоны және жеміс-жидекті шырындарды түссіздендіру үшін, шарапқышқылды кальций суспензиясын бөлу үшін және т.б. қолданады.
13.6-кесте - Тұндыратын центрифуганың техникалық сипаттамалары

Тұндыру центрифугасы (13.5 сурет) конусты ротордан және корпусқа орнатылған ішкі шнекті жабдықтан тұрады.

Сүзетін центрифугалар шарап өндірісінде шарап тасты қышқылды және шарап қышқылды ізбесті өндіру үшін, шарапты мата сүлгілерден сүзу, сондай-ақ ашытқылы тұнбалардан сұйықты бөліп алу үшін қолданылады. Центрифуга периодты және үздіксіз әрекетті деп жіктеледі.

Периодты әрекетті сүзетін центрифугада (13.6 - сурет) тік өске бекітілген перфорирленген барабан болады, ал оның ішкі беті сүзетін матамен жабдықталған.

Сурет 13.6 - Периодты әрекетті сүзетін центрифугада

Жекеленген сиымдылықтарда спирттеу немесе купаждау үрдістерін жүргізу үшін насостар немесе арнайы механикалық араластырғыш қондырғылар қолданылады.

Жұмысшы бөлігінің конструкциясы бойынша араластыратын қондырғылар қалақшалы, пропеллерлі, турбиналы және шнекті деп жіктеледі, олар тангенциальды, радиальды, аксиальды сондай-ақ, аралас ағын тудырады.

Шарап материалдарын араластыруға арналған пропеллерлі араластырғыш Б-НМЗ (13.7 -сурет) фланцты кронштейнді корпусы болады. Араластырғыш білігі электр қозғалтқышқа муфталы беріліс арқылы байланыстырылған.