Арнайы психолгияның жалпы негіздері

Жоғарғы психикалық функциялардың дамуындағы сөйлеу тілінің ролі

жүктеу 102,96 Kb.

бет	24/44
Дата	21.12.2022
өлшемі	102,96 Kb.
	#40714

1 ... 20 21 22 23 24 25 26 27 ... 44

АРНАЙЫ ПСИХОЛОГИЯ СҰРАҚТАР (копия)[1]

Есту қабілеті зақымдалған балалардың зейін ерекшеліктері

Жоғарғы психикалық функциялардың дамуындағы сөйлеу тілінің ролі

Жалпы сөйлеу тілінде бұзылысы бар балалардың есте сақтау ерекшелігі

«Есту арқылы қабылдау. Сӛйлеуі бҧзылған балалара, фонетико-фонемалық қабылдау кемшілігі кездеседі және сӛйлеу –есту мен сӛйлеу – қозғалу анализаторларының байланысы міндетті тҥрде байқалады. Г. Ф. Сергееваның зертеулері бойынша, сӛйлеу-қозғалу анализаторлары қызметінің бҧзылуы, әсіресе, дизартрия мен ринолалияда, фонемаларды есту арқылы қабылдауға қатты әсер етеді. Демек, мҧнда ҥнемі дыбыстау және дыбысты қабылдау кемшілігі болады. Кейбір жағдайда, айтылуда қарама-қайшылығы жоқ фонемалар ажыратылады, енді бір жағдайда айтылуда сараланатын фонемалардың ӛзі ажыратылмайды. Мҧнда бір белгілі тепе-теңдік сақталады: дыбыстауда қанша дыбыс саны сараланса, соншалықты фонеманы естіп, ажыратуға болады. Дыбыстаудағы «тірек» қаншалықты аз болса, фонема бейнелерін қалыптастыру соншалықты нашар болады. Ал, фонемалық есту қабілетін дамыту, тілдің барлық жағын қатар қамтып, дамытумен тікелей байланысты,бҧл ӛз кезегінде, баланың жалпы дамуын қамтамасыз етеді. Кӛру арқылы қабылдау. Сӛйлеу патологиясы бар балаларда,аталған психикалық қызмет тежеле дамиды. Зерттеулер кӛрсеткендей, нақты объектілер мен бейнелерді кӛру арқылы қабылдау, бҧл балаларда анағҧрлым тӛмен деңгейде болады. Әсіресе, таныс емес ракурста берілген бейнелер мен заттарды тану қиындық туғызады. Олар заттың бейнесін қабылдау ҥшін,ҧзағырақ уақытты қажет етеді. Мысалы, перцептивтік әрекеттерді қажет анады. Бҧлар бағдарлаудың ең қарапайым тҥрлерін ғана қолданады, айталық, ҥлгіге сәйкестендіру сияқты. Мысалы, фигураларды салыстыруда, олардың пішіндеріне емес, тҥстеріне сҥйенуі мҥмкін. Ал, қалыпты дамудағы балалар,негізінен кӛру арқылы салыстыру жолын қолданады. Және бір ескеретін нәрсе, тәжірибе жасалғанда қыз балаларға қарағанда, ҧл балалардың кӛрсеткен нәтижелер деңгейі ӛте тӛмен болып келген.

Есту қабілеті зақымдалған балалардың зейін ерекшеліктері

Мектеп жасына дейінгі саңырау балаларда, олардың қалыпты қҧрбылары сияқты, зейіннің негізгі тҥрі – ырықсыз зейін жақсы дамиды. Бҧл балалардың зейінін әртҥрлі қҧбылыстар мен қызықты заттар арқылы аударуға болады. Зейіннің тҧрақтылығы баланың жасына сай ӛзгереді. Саңырау бала жыл басында, 3 минуттан артық бір іспен айналыса алмаса, жыл соңында жҧмысқа қабілеттілік уақыты 10-12 минутқа кӛбейеді. Тапсырманың тҥрі ӛзгерсе, тҧрақты зейін уақыты 30-40 минутқа дейін ҧлғаяды. Мектеп жасындағы балаларда, ырықты зейін тҥрі біртіндеп қалыптаса бастайды. Ол саналы бақылауға кӛнетін бола бастайды, тҧрақтылық, ауысу және таралу сапалары қалыптасады. Саңырау баланың зейінінің ауысуы қиындықпен жҥзеге асады. Бҧл ісәрекет ӛнімділігінің тӛмендеуіне, қателердің кӛбеюіне алып келеді. Ал зейін тҧрақтылығы мен ауыспалылығы, қабылданатын материалдың кӛрнекілігіне байланысты болады. Материал қаншалықты айқын, кӛрнекі болса, бала ақпаратты соншалықты жақсы қабылдайды. Бҧл балаларды оқытуда, кӛрнекі қҧралдар кеңінен қолданылуы қажет.

жүктеу 102,96 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 20 21 22 23 24 25 26 27 ... 44