Есту қабілеті зақымдалған балалардың зейін ерекшеліктері
Мектеп жасына дейінгі саңырау балаларда, олардың қалыпты қҧрбылары сияқты, зейіннің негізгі тҥрі – ырықсыз зейін жақсы дамиды. Бҧл балалардың зейінін әртҥрлі қҧбылыстар мен қызықты заттар арқылы аударуға болады. Зейіннің тҧрақтылығы баланың жасына сай ӛзгереді. Саңырау бала жыл басында, 3 минуттан артық бір іспен айналыса алмаса, жыл соңында жҧмысқа қабілеттілік уақыты 10-12 минутқа кӛбейеді. Тапсырманың тҥрі ӛзгерсе, тҧрақты зейін уақыты 30-40 минутқа дейін ҧлғаяды. Мектеп жасындағы балаларда, ырықты зейін тҥрі біртіндеп қалыптаса бастайды. Ол саналы бақылауға кӛнетін бола бастайды, тҧрақтылық, ауысу және таралу сапалары қалыптасады. Саңырау баланың зейінінің ауысуы қиындықпен жҥзеге асады. Бҧл іс әрекет ӛнімділігінің тӛмендеуіне, қателердің кӛбеюіне алып келеді. Ал зейін тҧрақтылығы мен ауыспалылығы, қабылданатын материалдың кӛрнекілігіне байланысты болады. Материал қаншалықты айқын, кӛрнекі болса, бала ақпаратты соншалықты жақсы қабылдайды. Бҧл балаларды оқытуда, кӛрнекі қҧралдар кеңінен қолданылуы қажет.
Кинестетикалық сезіну және қабылдау. Олардың даму ерекшелігі
Кинестетикалық түйсіктің табиғаты күрделі. Өйткені, ол сапалық жағынан айырмасы бар бірнеше рецептордың бір мезгілде тітіркенуінен пайда болады. Қи мылдарды орындағанда бұлшық еттегі рецепторлар ұшының тітіркенуі бұлшық еттердің тонусын түйсіндіреді. Тарамыстағы жүйке ұштарының тітіркенуі бұлшық еттің қысқаруын, зорлануын білдіреді. Қозғалу талдағыштары арқылы адам өз денесінің және жеке мүшелерінің қозғалуы, олардың тездігі мен күші, бұлшық еттерінің қысқарып босаңсуы, керілуін түйсінуге мүмкіндігі жайында үздіксіз хабар алып отырады. Кинестетикалық талдағыштың шетте (периферияда) не болып жатқаны туралы миға тез хабар жеткізіп отыруын кері афферентация деп атайды. Денедегі әр түрлі кері афферентацияға байланысты процестер адамның көздеген мақсатына сай келмесе, бұл процестерді бөгеп, мүлдем жойып жіберуге мидың шамасы келеді. Айнала қоршаған ортаның ылғи өзгеріп отыратын жағдайына байланысты организмнің бейімделіп отыруын реттейтін кері афферентация — өте керекті шарт.
Достарыңызбен бөлісу: |