А. Б. НҦртаева, А. Ж. Бекқожин

Сҥт ақаулары

Әртүрлі сүт ақаулары дұрыс жуылмаған ыдыстың иісінің сіңіп қалуынан, желдетілмеген ғимараттардан, жағын майларынан, бензиннен және т.б., сонымен қатар жуатын және дазинфекциялаушы заттармен, дәрі-дәрмектермен, пестицидтермен сүттің ластануы себепші болады.

Сезім мүшелері арқылы қабылданатын сүттің иіс, дәм және сыртқы түрі сияқты қасиеттері тұтынушылардың сұранысын қалыптастыруда маңызды қызмет атқарады. Бұл қасиеттер органолептикалық жолмен зерттеледі. Әр уақытта «Органолептикалық» және «Сенсорлық» деген түсініктер пайда болды. Олардың екеуі де сезім мүшелерімен тікелей сезілетін қасиетке жатады. Алайда, дәміне, иісіне,

сыртқы түріне баға беретін сарапшылардың жұмысқа қабілеттілігі бақыланбайтындықтан, органолептикалық талдаудың нәтижесі кӛрсетілген субъективті қасиеті тӛмендейді.

Сенсорика арнайы оқытылған жоғары білікті сарапшылардың ерекше тәсілдермен баға беруін болжайды.

Органолептикалық бағалаудың қорытындысы статистикалық ӛңделмейді, ал сенсорлық бағалаудың қорытындысын статистикалық ӛңдеуге болады. Сенсорлық бағалау келесі түсініктерден тұрады: дәмдік-дәм, иістік- иіс, гаптикалық- сезімдік, оптикалық - кӛру.

Сенсорлық әдіс 6 сатылық процесті кӛрсетеді: қабылдау, сезіну, белгілеу, есте сақтау, елестету, бағалау. Қабылдау сезім мүшелері- ауыз, мұрын және кӛздің кӛмегімен жүзеге асырылады. Тек қана жақсы оқытылған және үнемі жаттығатын сарапшылар ғана қабылдау қорытындысын нақты бере алады. Сүт ақауларына сапасы нашар азықтар, микрофлоралардың сүтке түсуі, ӛңдеу технологиясының қателігі, сақтау мерзімі мен шарттардың бұзылуы т.б себепші болады.