29
Зерттеушілік сабақтарда оқушы-
лар ғылыми зерттеудің әдістемесін
үйренеді, ғылыми танымның кезеңдері-
мен танысады. Сабақта зерттеушілік
қызмет барысында оқушылардың ӛз
бетінше жұмыс жасау деңгейлері
бойынша сәйкес келеді: 1-деңгей –
алғашқы, 2-деңгей – ілгері жылжытыл-
ған, 3-деңгей – жоғарғы.
Сабақтың
кезеңі,
зерттеудің тҥрі,
сыныптар
Мҧғалімнің қызметі
Оқушының
қызметі
1-деңгей –
алғашқы
(8-9 сынып)
Зерттеуге баулу.
Зерттеу қызметінің негізгі сатылары тақтада
жазылады. Проблеманы тұжырымдайды, тақы-
рып пен зерттеу мақсатын айтады. Зерттеу жұ-
мысының алгоритмін ұсынады. Оқу үрдісін
терминдер
(«проблема»,
«тұжырымдама»,
«қорытынды») қолдану арқылы жүргізеді.
Тӛмендегі сұрақтар қолданылады:
- Проблема неде?
- Зерттеу кезеңдері қандай?
- Тұжырымдама дегеніміз не?
- Қандай болжамдар жасауға болады?
Мұғалімнің сұрақ-
тарына жауап бере-
ді, жұмыстың алго-
ритмі бойынша жү-
реді, зерттеу үлгі-
сімен ӛз қорытын-
дыларын салысты-
ру.
2-деңгей – ілгері
жылжытылған
(9-10 сынып)
Оқыту зерттеуі.
Тақтаға зерттеу жұмысының сатыларының
атауы жазылады. Проблема тұжырымдалады.
Оқушыларды тақырып пен мақсатты түсінуге
шақырады. Терминдердің кӛмегінсіз оқушы-
ларды зерттеу жұмысына бағыттау.
Қажеттілігіне қарай оқушылардың зерттеу
жұмысының сызбасына назарын аудару.
Тӛмендегі сұрақтар қолданылады:
- Зерттеуді неден бастаған жӛн?
- Нені айқындау қажет?
- Оны қалай жүргізуге болады?
- Осы кезеңде зерттеуші қандай шешім
қабылдайды?
- Таңдауды дұрыс жасадыңдар ма?
Ӛз бетінше жоспар-
лайды және зерттеу
жұмысын орындай-
ды. Қажет жағдайда
мұғалімнен
кеңес
алу. Жұмыстың әр
кезеңі
бойынша
бағаланады.
3-деңгей –
жоғары
(10-11 сынып)
Шығармашылық
зерттеу.
Проблеманы тұжырымдайды. Оқушыларды ӛз
бетінше зерттеудің тақырыбы мен мақсатын
айқындауға шақырады. Зерттеу қызметіне
жағдай жасайды: оқу үрдісін дидактикалық
материалмен қамтамасыз етеді, жеке, жұптық,
топтық жұмыстарды ұйымдастырады.
Тӛмендегі сұрақтар қолданылады:
- Жұмыстың мақсаты түсінікті ме?
- Берілген материалдарда барлығы түсінікті ме?
- Жұмыстың қай кезеңіндесіңдер?
- Берілген уақытқа сай жұмыс жүргізе
аласыңдар ма?
- Жұмыс қорытындысы қандай?
Сабақ
соңында
жұмыс
қорытындысын
бағалайды.
Мұғалімнің кӛме-
гінсіз ӛз бетінше
зерттеу
жұмысын
жоспарлайды және
жүргізеді.
4 (42) 2014
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
49
29
Зерттеушілік білім мен икемді
оқушылар кезең-кезеңімен меңгереді
және олардың ӛз бетінше жұмыс жасау
дәрежелерінің ӛсуімен жүзеге асыры-
лады. Сабақ барысында түрлі оқыту
формаларын қолдануға болады: жеке,
жұптық, топтық, ұжымдық. Соның
ішінде топтық және ұжымдық форма-
лары оқушының түйінді құзыреттілік-
терін қалыптастыруға тиімді болып
табылады. Сабақтың әр типіне сәйкес
әдісі мен сабақ түрін қолдану арқылы да
оқушының құзыреттілігін қалыптасты-
руға болады.
Кіріспе
қайталау
Перцептивті
Әңгіме-сабақ
Жаңа тақырыпты
түсіндіру.
Гностикалық.
Лекция-сабақ,
зеттеу-сабақ,
конференция-сабақ.
Дамытушылық
бекіту.
Гностикалық.
Оқуға деген қызығушылықты
қалыптастыру әдіс-тәсілдері.
Зерттеу-сабағы, семинар-сабақ,
іскерлік ойын сабағы, интегра-
циялық сабақ, практикалық
жұмыс, есептер шығару.
Қорытынды –
қайталау.
Гностикалық.
Оқуға деген қызығушылықты
қалыптастыру әдіс-тәсілдері.
Конференция-сабақ, семинар-
сабақ, кеңес беру сабағы, ойын
сабақ, зерттеу практикумы.
Бақылау.
Жазбаша бақылау әдістері.
Бақылау жұмысы;
Деңгейлік тест;
Компьютерлік тест;
Жоба қорғау.
Түзету.
Перцептивті.
Әңгіме-сабақ,
кеңес
беру
сабағы.
Педагог оқушыны саналы түрде ӛз
бетінше зерттеушілік іс-әрекетпен айна-
лысуы жеке шығармашылық әлеуеттін
ӛсуі, тұлғаның ӛзін-ӛзі жүзеге асыру
жолы деп тәрбиелегені жӛн. Жоба –
(«проект» – латын тілінен аударғанда
алға тасталған, лақтырылған деген
мағына береді).
- ой, жоспар;
- белгілі бір құжаттың алдын ала
жасалған мәтіні;
- техникалық құжат, жасалған
есеп, құрылыс немесе құрылғы нобайы;
- орталықтандырылған, бір мін-
детке байланысты іс-шаралар болып
табылады.
Жобалар қалай және қанша
тҥрге бӛлінеді?
- іс-әрекет сипатына қарай ғылы-
ми, техникалық, әдеби және әлеуметтік;
- іс-әрекеттің
басым бағытына
қарай зерттеушілік, рӛлдік-ойындық,
шығармашылық,
ақпараттық
және
қолданбалы;
- пәндік-мазмұндық жағынан бір
пәндік немесе пәнаралық;
- байланыс деңгейіне қарай: меке-
меішілік, аймақтық және халықаралық;
- қатысушылар
санына
қарай:
жеке, жұптық және топтық;
- жүзеге асыру мерзіміне қарай:
қысқа мерзімді, орташа және ұзақ
мерзімді.
Жобаның маңызды қырлары:
1. Жобаның атауы.
2. Кіріспе (жағдайға талдау).
3. Міндеттер қою (проблеманы
анықтау мен шешу жолдарын белгілеу).
4. Жобаның мақсаттары мен мін-
деттері.
5. Жұмыс жоспары.
6. Бақылау,
жоба нәтижелерін
бағалау.
7. Болашағы, ӛміршеңдігі.
8. Бюджет.
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
4 (42) 2014
50
Достарыңызбен бөлісу: |
