30
дағдылары жатады. Білім берудегі
мұғалімнің
«Суреттеу,
мысалдар,
түсіндіру және кӛрсету әдістерін»
жоспарлауда қосымша әдебиеттерді,
энциклопедияларды,
анықтамаларды,
баспа кӛздерін қолдануды, оқушылар-
дың танымын арттыру үшін тиімді әдіс-
тәсілдерді зерттеп пайдалануды айтуға
болады. Осы жерде мұғалімнің ақпарат-
тық мәдениетінің жоғарғы деңгейге
қалыптасқаны қажет, әйтпесе оқушыға
күрделі мәселелерді ӛзі шешетіндей
жолын табу барлық мұғалімдердің
қолынан келмейді. Демек, мұғалімнің
неғұрлым
шеберлігі
жоғарыласа
солғұрлым
мұғалімнің
ақпараттық
мәдениеті дамиды.
«Технологиялық білімдер» мұға-
лімнің ақпараттық мәдениетін дамытуға
үлкен үлесін қосады. Ақпарат қазіргі
таңда ӛте кӛп, оларды сараптау,
оқушының табысты оқуына бағыттау
үшін мұғалімге кӛмекші
құралдар керек,
ол әрине ақпараттық технологиялардың
бірнеше
түрі.
Осы
бӛлімде
біз
мұғалімнің бойындағы технологиялық
білімдерін
оқушының
ақпараттық
технологиялармен жұмыс жасау арқылы
екі жақтың да ақпараттық мәдениетін
дамыту
жолдарын
қарастырамыз.
Технология дамыған заманда, кейбір
жағдайларда ақпараттық технологияны
оқушылар мұғалімдерден артық білуі
мүмкін, сол техниканы меңгерген
оқушының ӛздігінен білімін арттыруға
бағыттау үшін мұғалімнің ақпаратық
кеңістікте ӛзі сапалы жұмыс жасауы
керек.
«Білімдердің
технологиялық
аспектісі» бұл жерде мұғалімнің ӛз
пәнінде қалай ақпараттық технология-
ларды қолдануға болатындығы қарасты-
рылады. Пәнінің сапалы оқытуын
қамтамасыз етуі, мұғалімнің ақпараттық
мәдениетінің дамуына апарады.
2006 жылы Мишра мен Келердың
Технологиялық, Педагогикалық, Маз-
мұндық салаларды біртұтас ретінде
қарастырғаны, тӛмендегі зерттеу нәти-
жесіне әкеледі «егер жаңа технология
оқуды жақсарту жағына ӛзгертуге
қабілетті болуға тиіс болса, онда жос-
парлау үдерісі пәннің ерекше білімдерін
оқушылар
қалай
түсінетінін
біле
отырып, осы білімдердің ықпалдасуын
қамтуы керек. Оның үстіне, Мишра мен
Келердің пайымдауынша, барлық үш
білім саласы арасында ӛзара байланыс-
ты іске асыруға қабілетті мұғалім
жоғары деңгейдегі кәсіпқой болып
табылады. Сонымен қатар, зерттеуші-
лердің айтуынша, осындай мұғалімдер
зертханада жұмыс істейтін ғалымдар-
мен немесе жаңа технологияларды
пайдалану жӛнінде білімдері жеткіліксіз
бағдарламашылар мен тәжірибелі мұға-
лімдер сияқты технологиялық сарапшы-
лармен салыстырғанда ауқымды кәсіби
білімге ие болады». (МАН, 65 б.).
Сонымен, табысты оқудағы мұға-
лімнің ақпараттық мәдениеті дегеніміз
не? Ол мұғалімнің ақпаратпен сапалы
оқуға бағытталған жұмысын жоспарлай,
оны нәтижелі іске асыра алатын,
мұғалімнің
бойындағы
мәдениетін
айтамыз. Мұндай мәдениет мұғалімнің
бойында
болуы
үшін,
мұғалім
ақпаратты алу, бағалау, сақтау, ӛндіру,
ұсыну, қолдану және ол ақпаратты
Интернет желісінде бірлескен жұмысқа
қатысу үшін жібере білу дағдылары
қалыптасқан кезде ғана болады. Әрине,
мұғалімнің
ақпараттық
мәдениетін
дамыту үшін, оның бойындағы қасиет-
терін ескеру абзал. Біріншіден, іскерлігі,
ізденімпаздығы – ақпаратты іздеу,
сақтау дағдылары дамиды, ал шеберлігі,
шығармашылығы – ақпаратты тарату
сапалы білім ортасын құруға әкеледі.
Іс-әрекеттегі зерттеу мұғалімнің
ақпараттық мәдениетінің үш мәселесін
қарастырады.
Бірінші,
Тренер
Кембридж тәсілінің негізінде деңгейлік
бағдарламалар
курсына
қатысушы
мұғалімнің ақпараттық мәдениетінің
деңгейі қандай? Екінші, табысты оқуға
бағытталған мұғалімнің ақпараттық
мәдениеті қандай болмақ? Үшінші,
мұғалімнің
ақпараттық
мәдениетін
дамыту үшін қандай жолдар тиімді?
4 (42) 2014
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
53
31
Мақсаты: Қазақстан Республикасы
педагог қызметкерлерінің біліктілігін
арттыру деңгейлік курс мұғалімдерінің
ақпараттық мәдениетін дамыту сапалы,
тиімді, табысты оқуға бағыттау.
Міндеттері: Мұғалімнің ақпарат-
тық мәдениетінің қандай деңгейде еке-
нін анықтауға бағытталған іс-әрекеттер:
- тренингтер
ӛткізу барысында
мұғалімдердің постер қорғаудағы, ӛз
жұмыстарын бағалаудағы, бір-бірімен
әрекеттестік жұмыстардағы мұғалімнің
ақпараттық
мәдениетінің
қандай
деңгейде екенін бақылау;
- рефлексивті
күнделіктерін
толықтыруда, сауалнамалар, тренингтен
тыс уақытта үй жұмысын орындауда
мұғалімнің қосымша ақпаратпен жұмыс
жасауы
барысында бақылау;
- курсқа дейінгі мұғалімнің таны-
мы, есте сақтау, ойлау, қиял қабілеті,
ой-ӛрісі
қандай екенін анықтау;
- әлеуметтік әрекеттестіктегі мұға-
лімнің орнын белгілеу;
- курсқа
келгендегі
ӛзгеріске
ынтасының деңгейі.
Табысты
оқуға
бағытталған
мұғалімнің ақпараттық мәдениеті:
- мұғалімнің ақпараттық мәдение-
тіне курс аясында қарастырған ғалым-
дардың зерттеулері әсер ететіндігіне
кӛзін жеткізу;
- мұғалімнің ақпараттық мәдение-
тін қалыптастыруға технологиялық,
педагогикалық, мазмұндық салаларын-
дағы
мәселелер
табысты
оқуға
бағытталғанын түсіну үшін жұмыс
жасау;
- сапалы, тиімді, табысты оқуды
ұйымдастыру үшін мұғалімнің ақпарат-
тық мәдениетінің жоғарғы деңгейде
болуы керек екенін мойындату.
Мұғалімнің ақпараттық мәдение-
тін дамыту жолдары:
- күн сайын ӛткізілген сессиялар-
дағы тренер талабының нәтижесі мұға-
лімнің ақпараттық мәдениетінің ӛзге-
руіне бағытталған. постер қорғаудағы,
топаралық, жұпта, жеке жұмыстарда
мұғалімнің сӛйлеу шеберлігін, сыни
тұрғыдан ойлануын, ой-ӛрісі, есте сақ-
тау қабілетін дамыту, ақпаратты са-
уатты түрде таратуды үйрету;
- үй тапсырмасын бергенде мұға-
лімдерге ізденімпаздығын, жаңашыл-
дыққа, ӛз жұмысын тиімді білім
ортасын құруға бағытталатын жолдарды
үйрету;
- құзырлы, кеңейтілген, күрделі
тапсырмаларды құрастыруда мұғалім-
дердің зерттеушілігін арттыру;
- қосымша ақпараттарды іздеу:
ғалымдардың ӛзі туралы, олардың
еңбектері, зерттеулері туралы толығы-
рақ, жаңа әдіс-тәсілдерді ұйымдастыру
үшін олар туралы зерттеу жүргізу,
жалпы сессия сайын жаңа негізгі
ұғымдармен жұмыс жасауды үйрету;
- оқушыға жұмыс дәптер, жаңа
кӛрнекіліктер, түрлі оқу үдерісінде
дидактикалық ойындардың түрлерін
жоспарлауда
мұғалімнің
іскерлігін
арттыру;
- мұғалімнің бағалау портфолио-
сын жасақтау барысында: рефлексивті
есеп пен таныстырылымды даярлауда
мұғалімнің
ақпараттық
мәдениетін
ӛзгерту.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. «Бағдарлама», «Назарбаев Зияткерлік мектебі», ДББҰ, 2012 ж.
2. «Мұғалімдерге арналған нұсқаулық», «Назарбаев Зияткерлік мектебі», ДББҰ,
2012 ж.
3. «Тренерге арналған нұсқаулық», «Назарбаев Зияткерлік мектебі», ДББҰ, 2012 ж.
4. А. Әлімов, «Интербелсенді әдістемені ЖОО-да қолдану мәселелері», 2013 ж.
5. Ғаламтордан: http://www.docme.ru/doc/114794/golossarij-kaz. http://lib2.skachate.
com/ docs/index-826294. html. http://www.pedsovet.kz/.
Мҧғалім іс-тәжірибесінен
4 (42) 2014
54
