1 Жауапты хатшы

         
39           
мен  оқудағы  жаңа  тәсілдер»  модулінде 
оқушылар  ӛзінің  түсінігін  ӛзіндік 
зерттеулері  мен  әлеуметтік  ӛзара 
байланысқа  сәйкес  құратын  белсенді 
білім  алушылар  болып  табылады.  Бұл 
модуль  «Диалог  негізінде  оқыту»  және 
«Қалай  оқу  керектігін  үйрену»  сияқты 
тәсілдер  арқылы  мұғалім  мен  оқушы-
ның, оқушы мен оқушының арасындағы 
ӛзіндік  ойлар  мен  пікірлерін  дамытуға, 
оқуды  ӛз  бетінше  жалғастыра  алатын 
білім  жинау  жауапкершілігін  түсінуге 
кӛмектеседі.  Диалог  негізінде  оқыту 
мен  оқу  оқушылардың  ӛзара  сұхбатта-
суы  және  мұғалім  мен  оқушы,  мұғалім 
мен  мұғалім  арасындағы  диалогтің 
шәкірттердің  ӛзіндік  ой-пікірін  жүйе-
леуі мен дамытуына кӛмектеседі. Топта-
сып,  жұптасып  жұмыс  жасау,  бірлесіп 
тапсырмаларды  орындау,  ресурстарды 
талдау  барысында  оқушылар  бір-бірі-
мен ой бӛліседі, әрқайсысы ӛз үлестерін 
қосады,  ӛзінің  білмегенін  талқылау 
барысында тыңдау арқылы біледі, жүйе-
лі  талқылауға  қатысады,  берілген  мәсе-
лені бірлесе отырып шешіп, қорытынды 
тұжырым  шығарады.  Сонымен  қатар, 
оқытуда  диалогтік  оқыту  тәсілін  пайда-
ланудың  тиімділігі  ұсынылған.  Мерсер 
мен  Литлтон  2007  жылы  «Диалог 
сабақта  –  оқушылардың  қызығушылы-
ғын  арттырумен  қатар,  олардың  білім 
деңгейлерінің  ӛсуіне  үлес  қосатынды-
ғын  атап  кӛрсетсе,  ал  Александер               
2004  жылы  «Оқытудағы  әңгімелесу  – 
қарым-қатынас  жасаудың  бірсарынды 
үдерісі  емес,  керісінше  идеялар  екіжақ-
ты  бағытта  жүреді  оның  негізінде  оқу-
шының  білім  алу  үдерісі  алға  жылжи-
ды»,  -  деп  тұжырым  жасады.  Джин 
Раддок  «оқушы  үніне»  баса  назар 
аударады 
керек. 
Яғни, 
«дәстүрлі 
стильде мұғалім басты рӛлде тұрса, енді 
оқушыны  сӛйлетуге,  ӛз  ойын  еркін 
жеткізе білуге, ӛзіндік пікірін қалыптас-
тыра  білуге  үйретуіміз  керек  екенін 
ұсынды. 
«Сыни  тұрғыдан  ойлауға  үйрету» 
модулінің  басты  мақсаты  –  оқушының 
да, мұғалімнің де саналы сыни ойлауын 
кӛздейді. Сыни тұрғыдан ойлауға үйре-
ту  –  ой  қозғай  отырып,  оқушының  ӛз 
ойымен ӛзгелердің ойына сын тұрғыдан 
қарап, 
естіген, 
білгенін 
талдап, 
салыстырып,  реттеп,  сұрыптап,  жүйе-
леп,  білмегенін  ӛзі  зерттеп,  дәлелдеп, 
тұжырым  жасауға  бағыттау,  ӛз  бетімен 
және  оқушы  мұғалімнің  бағыттауымен 
білімді  игеруге,  бір-бірімен  ынтымақ-
тастық  қатынас  құра  отырып,  бірін-бірі 
оқытуға, 
бірлесіп 
шығармашылық 
жұмыс жасауға дағдыланады. Ойлаумен 
ұштастыра  білім  алуды  бағыттайтын, 
белгілі 
тақырыптағы 
ойды 
сын 
тұрғысынан  қарай  отырып,  ой-толғау, 
суреттей  алу,  еске  түсіру,  болжау 
оқушыны 
да 
жаңа 
бір 
әлемнің 
жаңалығын 
ашқандай 
қалыпқа 
жеткізеді,  әрі  қарай  ойын  айтуға  ынта-
ландырады.  Сыни  тұрғыдан  ойлайтын 
оқушылар  әр  уақытта  белсенді  болады, 
сұрақ қойып, дәлелдерді талдайды. 
Құзырлы  мұғалімдердің  қасиетте-
рі,  икемділіктері  және  олардың  жұмыс 
тәртібі  туралы  зерттеулерден  білуге 
болады. Кәсіби біліктілік пен білім жай 
қабылданбайды,  мұғалімдер  оны  ӛз 
қолымен  жасайды.  Адамгершілік  мақ-
сатты  кӛздейтін  мұғалімдер  ӛздерінің 
әріптестері  мен  айналасындағыларға 
әсер ету үшін, кӛшбасшылық қасиеттер-
ді  кӛрсетеді.  Олардың  кӛңілінде  үнемі 
кӛңілге сай оқыту тұрады (Фрост, 2011). 
Деңгейлік бағдарламалар құзырлы мұға-
лімдердің  қасиеттерін,  икемділіктері 
мен жұмыс тәртібін дамытуға бағыттал-
ған.  Әріптестеріне  ықпал  ету  үшін, 
сондай-ақ  оқыту  мен  оқудың  дамуына 
қолдау  кӛрсету  үшін  құзырлы  мұғалім-
дер  коучинг  пен  тәлімгерлікке  жүгініп, 
басқа  мұғалімдердің  идеяларын  жүзеге 
асыруға қолдау кӛрсетіп, ӛз тәжірибеле-
рін зерделеумен айналысады. 
Қазіргі  ұлттық  білім  беру  жүйесі-
нің  қалыптасу  жағдайындағы  мектеп 
мұғаліміне  кәсіби  қызметінің  сапалық 
мазмұнына  қойылатын  талаптармен 
танысып,  мұғалімінің  үздіксіз  кәсіби 
даму  үдерісіндегі  әлеуметтік-мәдени 
ортаны бағдарлай білетін, баланың жеке 
4 (42) 2014 
Мҧғалім іс-тәжірибесінен 
 
41 

         
40           
тұлғалық  дамуына  бағытталған  білім 
беруді  жүзеге  асыра  алатын,  оқытудың 
мазмұны  мен  әдістерін,  технологияла-
рын,  құралдары  мен  формаларын  ӛз 
бетінше  ізденіспен  саралап,  шығарма-
шылықпен  пайдалана  алатын  педагог 
болуды талап етеді. 
«Ескіден қол үзіп, жаңаға қол жет-
кізгендер  ғана  мұғалім  бола  алады»,  - 
деп Қытайдың дана ойшылы Конфуций 
айтқандай,  қазіргі  мұғалім  ӛткен  тәжі-
рибесін  жаңамен  ұштастыра  алатын, 
кәсіби қызығушылығы жоғары, танымы 
биік,  бастаған  ісінің  нәтижесін  кӛруге 
ұмтылатын,  жаңалықтардан  хабардар, 
ӛз  ісінің  шебері  болуы  тиіс.  Жалпы, 
кәсіби тұрғыдан тұрақты дамуға ұмтыл-
ған  мұғалім  әдіснамалық,  зерттеушілік, 
коммуникативтілік,  ақпараттық,  әлеу-
меттік,  тұлғалық  құзыреттіліктердің 
жоғары  деңгейін  меңгеріп,  рефлексияға 
қабілетті,  рухани  белсенді,  сауатты, 
шығармашыл,  құзырлы  тұлға  ретінде 
қалыптасады. Ӛз қызметін кәсіби тұрғы-
дан  дамытып  отыратын  құзырлы  мұға-
лім  қоғам  мен  мемлекеттің  қазіргі 
сұранысына  сай  және  елімізді  ӛркен-
дететін  білімді  де  білікті  азаматтарды, 
құзырлы тұлғаларды дайындай алады. 
 
 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
 
1.  Мұғалімге арналған нұсқаулық, «Назарбаев Зияткерлік мектебі» ДББҰ, 2012 ж. 
2.  Қ.С.Құдайбергенова.  «Құзырлылық  білім  сапасының  критерийі:  әдіснамасы  және 
ғылыми-теориялық негізінде», Монографиялық еңбек, Алматы, 2008 ж. 
3.  А.К.Маркова. Кәсіби құзыреттіліктің даму деңгейі. 2009 ж. 
4.  И.А.Зимняя.  Педагогикалық  психология:  2-басылым.  Орыс  тілінен  аударған 
М.А.Құсаинова. М.: Логос; Алматы: TST-company, 2005 ж. 
 
 
 
РАЗВИТИЕ ДИАЛОГИЧЕСКОГО ПОДХОДА В ПРЕПОДАВАНИИ 
ИНОСТРАННЫХ ЯЗЫКОВ 
 
 
М.Аскарова 
тренер филиала АО «НЦПК «Ӛрлеу» ИПК по Кызылординской области 
 
 
Результаты научных исследований 
показывают,  что  диалог  занимает 
центральное  место  на  уроке.  Мерсер  и 
Литлтон (2007) в своей работе показали, 
что  диалог  в  классе  может  способство-
вать  интеллектуальному  развитию  уче-
ников  и  их  результативности  в  обуче-
нии.  В  исследовании  подчеркивается, 
что  интерактивное  общение  как  со 
взрослыми,  так  и  совместная  работа  со 
сверстниками  способствуют  обучению 
детей  и  их  когнитивному  развитию. 
Л.Выготский утверждает, что когнитив-
ное  развитие  становится  более  эффек-
тивным  в  период,  когда  ученики  рабо-
тают  в  своей  «Зоне  ближайшего  разви-
тия»  (ЗБР).  ЗБР  определяет  навыки  и 
способности, которые развивает ученик, 
диапазон  заданий,  которые  он  пока  не 
может  выполнить  самостоятельно.  Для 
выполнения  таких  заданий  ученикам 
нужна  помощь  взрослых  или  более 
компетентных  лиц,  которые  могли  бы 
поддержать  их  в  обучении  новому. 
Данная поддержка включает общение, и 
Л.Выготский считает в этом случае речь 
главным инструментом обучения. 
Мҧғалім іс-тәжірибесінен 
4 (42) 2014 
42