1 БӨлім. Глоссарий автотрофный

жүктеу 4,07 Mb.

бет	4/36
Дата	14.11.2018
өлшемі	4,07 Mb.
	#19684

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 36

2.ТЕРІ ЭПИТЕЛИЙІ

Тері эпителийі эктодермадан дамиды. Оның құрылысы түрлі. Бұл эпителийдегі клеткалар қабаттан тыс жерде тіршілік ете алмайды. Омыртқалыларда тері эпителийі көп қабатты, ал омыртқасыздарға бір қабатты болып келеді. Омыртқалыларда эпителий клеткалары мықты қабаттар, ал омыртқасыздарда протоплазма клетканың үстіне орналасқан кутикула түзеді. Осы қасиеттерінің аркасында жоғарыдағы айтылған жануарлардың денесі сыртқы ортанын әсерінен қорғанады.

Көп кабатты жазық эпителий адам мен сүт қоректілердің тері жамылғысында. әрі қалыңдау, әрі жете мамандаған болады. Тері нағыз тері деп аталынатын дәнекер тканінен және эпидермис деп аталынатын эпителий тканінен тұрады.

Эпидермис орналасуына қарай үш аумаққа бөлінеді. Дәнекер тканьмен шекаралас орналаскан төмеңгі аймақ өсу аймағы, оның үстіндегісі түйіршікті және жарқырауық клеткалардан тұратындықтан түйіршікті жарқырауық аймак, ең сыртқы аймақ қалың мүйізделген өлі клеткалардан тұратындықтан мүйізді аймақ деп аталады. (2-сурет).

Өсу аймағы қатар, терен орналаскан, базалды деп аталынатын биік празмалы клеткалардан тұрады. Бұл клетканың көбі бұрыс формалы тармақтары аркылы астынғы қатарларда орналаскан клеткалардың арасына кіреді. Оларды шип тәрізді клетка деп атайды. Түйіршікті кабаттағы клеткаларға жақындаған сайын шип тәрізді клеткалар жазықтала түседі. Базальды кабаттың биік призмалы клеткаларынын ядролары жұмыртқа тәрізді, ал терең қабаттарда орналасқан шип тәрізді клеткалардың ядролары дөңгелек тәрізді болатын болса, эпидермистің үстінгі жағына жақындаған сайын ядролар қайтадан жұмыртка тәрізді түрге келеді, көлденеңінен орналасады. Митозды жолмен өрбу қасиеті тек базальды клеткаларда болады. Эпителийдің тіршілігінде бұл клеткалар эпидермистің үстіңгі бетіндегі үнемі жойылып отыратын клеткаларды жаңартуы арқылы өте маңызды орын алады. Өсу аймағы дәнекер тканьмен жанасатын жерінде ирек сызаб жасайды, өйткені

дерманың өсінділері эпидермиске енеді. Ал, өсу аймағы солардың аралығын толтырады. Эпителий клеткалары бірбірінен тар саңылау тәрізді болып көрінетін клетка аралығы арқылы бөлініп тұрады. Қоректік заттар клетка аралыктары арқылы дәнекер тканінен эпителий клеткасына апарылады. Бірак клеткалар өзара протоплазмалық өткеліктер арқылы байланысады (2 - сурет).

жүктеу 4,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 36