1 Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының

187
7-
сурет
.

188
8-
сурет
. 

189
10. 
Дұрыс
 
орналастыр
. 
Мақсаты
:
оқушылардың
логикалық
-
бейнелі
ойлауын
дамыту
. 
Мазмұны
:
оқушыларға
орындары
алма
-
сып
кеткен
бейнелер
беріледі
. 
Суреттердің
əрқайсысын
өзінің
тиісті
орнына
орналастыру
қажет
. 
Тапсырманы
орындауға
2 
минут
уақыт
беріледі
.
9-
сурет

190
10-
сурет

191
11. 
Тілік
 
суреттер
: 
Ірі
жəне
ашық
түсті
суретті
немесе
қарапайым
сюжетті
салуға
əрекет
жасап
көріңіз
(
суреттің
сапасы
маңызды
емес
), 
содан
кейін
кескіндемені
бірнеше
сыныққа
бөлшектеңіз
. 
Бала
осы
тіліктерді
қайтадан
құрастыруы
керек
. 
Бір
суретті
əр
түрлі
етіп
бөлшектеуге
болады
. 
Мысалы
, 
сіздің
сұрауыңыз
бойын
-
ша
бала
желімдеген
шəйнек
тағы
да
бірнеше
рет
құлап
, 
əр
түрлі
сынықтарға
бөлініп
қалды
делік
. 
Бір
жағдайда
сурет
тігінен
немесе
диагоналі
бойынша
, 
ал
екінші
жағдайда
- 
заттың
бөлшектеріне
(
кор
-
пусына
, 
қақпағына
, 
шүмегіне
, 
тұтқасына
) 
сəйкес
тіліктеледі
, 
үшінші
жағдайда
сынықтар
күрделі
болу
керек
.
12. 
Қосымша
 
суреттер
: 
Бұл
«
Тілік
суреттер
» 
ойынының
басқа
үлгісі
, 
қарапайым
суреттен
бірнеше
бөлікті
қырқып
алып
, 
олар
-
ды
таза
параққа
жапсырыңыз
да
, 
тіліктерді
қара
сызықпен
айнал
-
дыра
жиектеп
шығыңыз
.
Ойықтарды
кескіндеменің
сəйкес
келетін
қосымша
суреттерімен
толықтыру
үшін
бала
əр
қосымша
суреттің
тек
орнын
ғана
табуы
тиіс
болады
.
13. 
Нысандар
 
шеберханасы
: 
Бұл
шеберхананы
ұйымдастыру
мүлде
қиын
емес
. 
Ол
үшін
бастары
алып
тасталған
сіріңкелер
(
не
-
месе
есептеуіш
таяқшалар
), 
мыстан
жасалған
иілгіш
сым
бөліктері
(
немесе
қалың
жүннен
иірілген
жіп
) 
жəне
геометриялық
фигуралар
үлгілері
қажет
болады
. 
Квадрат
, 
тік
төртбұрыш
, 
үшбұрыш
сияқты
тік
бүйірлі
фигураларды
бала
таяқшалардан
тізіп
, 
ал
дөңгелек
жəне
овал
сияқты
фигураларды
сымнан
құрастыра
алады
. 
Балалардың
əрқайсысы
жасауды
үйренген
соң
, 
оны
сол
нысандардың
түрлерімен
таныстыру
-
ды
бастаңыз
. 
Енді
үлгі
ретінде
жіңішке
жəне
енді
тік
төртбұрыштар
, 
бұрыштарының
көлемі
əр
түрлі
үшбұрыштар
жəне
т
.
б
. 
алыңыз
. 
Үлгілерді
жасай
отырып
, 
алдын
ала
баланың
қолындағы
материалдан
осы
фигураларды
жасау
мүмкін
екендігіне
көз
жеткізіңіз
. 
Балаға
мына
-
дай
қарапайым
фигураларды
жасауға
болады
:
11-
сурет

192
14. 
Ара
 
қайда
 
кіріп
 
кетті
? 
Бұл
ойын
үшін
қуыршақ
бөлмесі
мен
қуыршаққа
арналған
жиһаз
қажет
: 
дөңгелек
үстел
, 
орындық
, 
кресло
, 
диван
, 
кереует
, 
шкаф
. 
Жетіспеген
заттарды
басқасына
ауыстыруға
болады
. 
Ең
бастысы
, 
олардың
саны
алтаудан
артық
болмауы
тиіс
. 
Егер
дайын
жиһаз
жоқ
болса
, 
оны
өзіңіз
сіріңке
қораптарынан
жа
-
сап
алыңыз
. 
Терезелері
мен
есігі
ойылған
қақпақсыз
корап
бөлме
ретінде
алынуы
мүмкін
. 
Жиһазды
бөлмеге
қойып
шығып
, 
бала
-
мен
бірге
сызбасын
салыңыз
: 
терезенің
орнын
сызықпен
, 
есікті
-
крестпен
, 
қуыршақ
жиһаздарын
дөңгелектермен
, 
төртбұрыштармен
, 
тік
төртбұрыштармен
белгілеңіз
. 
Бұл
сызба
шамамен
төмендегідей
болып
шығуы
керек
:
Сызбада
: 1-
үстел
, 2-
орын
-
дық
, 3-
кресло
, 4-
диван
, 5-
ке
-
реует
, 6-
шкаф
бейнеленген
. 
Əрине
, 
бұл
жерде
біз
жиһазды
орналастырудың
шамаланған
сызбасын
келтіріп
отыр
-
мыз
. 
Сіздің
сызбаңыздың
тү
-
рі
басқаша
болуы
мүмкін
. 
Кейін
нен
ойыңдағы
заттар
санын
көбейтіп
, 
ұқсас
зат
-
тарды
енгізуге
болады
. 
Ойынның
мəні
мынада
, 
сызбада
қорап
астына
кіріп
кеткен
зат
қызыл
дөнгелекпен
белгіленеді
. 
Бала
осы
нұсқау
бойынша
оны
ойыншық
бөлмеден
тауып
алу
керек
. 
Ойын
-
Ал
мына
фигуралар
жоғарыдағыдан
күрделірек
болып
табылады
:
12- 
сурет
. 
13-
сурет
.

193
ды
бірнеше
рет
қайталауға
болады
: 
ара
əр
кезде
əр
түрлі
заттың
астына
кіріп
кеткен
болады
. 
Ойынды
бастар
алдында
сызбаны
қуыршақ
бөлмесіндегі
жиһаздың
, 
есіктің
жəне
терезенің
орна
-
ласуына
сəйкес
бағытқа
салуды
ұмытпаңыз
. 
Кейін
тапсырманың
күрделендіруге
болады
. 
Сызбаны
бөлменің
жанынан
«
төменнен
жоғары
» 
қарай
кері
қойыңыз
да
, 
оны
дұрыс
қоюға
тыйым
салы
-
натынын
ойынның
шарты
ретінде
енгізіңіз
. 
Енді
бала
тапсырма
-
ны
орындау
үшін
сызбаны
оймен
дұрыс
қоюға
мəжбүр
болады
. 
Сөйтіп
, 
баланың
кеңістіктік
қиялының
оралымдылығы
дами
ба
-
стайды
.
15. 
Қуыршақ
 
пианино
 
сатып
 
алды
. 
Бұл
ойынды
өткізу
үшін
алдыңғы
ойында
қолданылған
қуыршақтың
жиһазы
бар
бөлмесі
мен
оның
сызбасы
қажет
. 
Алайда
, 
сызбаның
суретін
салмай
, 
калың
қағаздан
қырқып
алынған
геометриялық
фигураларды
қолданып
қағаз
бетіне
қойған
жөн
. 
Тапсырманың
мəні
жиһаздың
орындарын
ауыстыру
. 
Қуыршақ
пианино
алуға
ұйғарады
, 
бірақ
оны
қайда
қоярын
білмейді
. 
Ол
үшін
қалған
жиһаздардың
орын
-
дарын
ауыстыру
керек
. 
Баладан
қуыршаққа
көмектесуін
өтініңіз
. 
Ол
үшін
оған
пианиноны
білдіретін
тік
төртбұрышты
беріңіз
де
, 
одан
сызбадағы
жиһаздардың
орындарын
осы
жаңа
бұйым
сыя
-
тындай
етіп
ауыстыруын
сұраңыз
. 
Бұл
айтарлықтай
оңай
іс
емес
: 
пианино
қабырғаның
жанында
тұруы
керек
жəне
оның
жанында
орындық
сыятындай
жер
болуы
тиіс
. 
Содан
кейін
бала
қуыршақ
бөлмесіндегі
жиһаздардың
орындарын
ауыстырып
, 
өз
жоспарын
іске
асыруы
керек
. 
Бұл
əрекет
таңдап
алынған
шешімнің
дұрыс
немесе
бұрыстығын
дəлелдейді
. 
Мұндай
ойын
жиһаздың
кез
-
келген
түрімен
өткізілуі
мүмкін
.
16. 
Ойыншықты
 
тап
. 
Ойын
бөлмеде
өткізіледі
. 
Бастар
алдын
-
да
сіз
өз
бөлмеңіздің
сызбасын
сызуыңыз
керек
. 
Бұл
оңай
. 
Белгілі
бір
масштабты
таңдап
алып
(
мысалы
, 1:10), 
бөлменің
қабырғаларын
сызыңыз
, 
есік
пен
терезелерді
белгілеңіз
, 
содан
кейін
бөлмедегі
зат
-
тарды
бейнелеңіз
. 
Сызбаның
шамаланған
үлгісі
60-
беттегі
суретте
келтірілген
. 
Бұл
ойында
сызбаны
пайдалана
отырып
, 
жасырылған
затты
тауып
алу
керек
. 
Ересек
адам
мен
бала
кезекпен
ойыншықты
жасырып
, 
сызбаға
белгілі
бір
белгі
қояды
. 
Бала
бөлменің
кез
кел
-
ген
жерінде
тұрып
сызбаны
пайдалануды
үйренуі
тиіс
. 
Ол
үшін
, 
алдымен
, 
ол
сызбаны
бағытқа
салып
(
оны
есіктің
кескіні
есікке
, 
ал
терезенің
кескінін
терезеге
«
қарап
» 
тұратындай
етіп
қою
), 
сосын
өзінің
бөлменің
қай
жерінде
орналасқанын
анықтауы
тиіс
(
мен
мына

194
орындықта
отырмын
). 
Содан
кейін
сызбада
белгіленген
зат
-
ты
бөлмеден
тауып
алу
оңайға
соғады
. 
Кейіннен
ойынды
басқа
бөлмеде
, 
ас
үйде
өткізуге
неме
-
се
180 
градусқа
айналдырылған
сызбаны
қолдануға
болады
.

жүктеу 20,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: