9- сурет 10- сурет 62

62
11-
сурет
12-
сурет

63
13-
сурет
14-
сурет

64
15-
сурет
16-
сурет

65
17-
сурет
18-
сурет

66
19-
сурет
20-
сурет

67
21-
сурет
22-
сурет

68
23-
сурет
24-
сурет

69
25-
сурет
26-
сурет

70
27-
сурет
28-
сурет

71
29-
сурет
30-
сурет

72
31-
сурет
32-
сурет

73
33-
сурет
34-
сурет

74
35-
сурет
36-
сурет

75
37-
сурет
38-
сурет

76
39-
сурет
40-
сурет

77
41-
сурет
42-
сурет

78
43-
сурет
44-
сурет

79
45-
сурет
46-
сурет

80
47-
сурет
48-
сурет

81
«
Дүниеде
 
жоқ
 
жануар
» 
əдістемесі
Нұсқау
:
«
Дүниеде
жоқ
жануардың
суретін
салып
жəне
ол
жануардың
атын
дүниеде
кездеспеген
жаңа
атаумен
ата
».
I. 
Талапқа
сəйкес
қағаз
бетіндегі
сурет
көлденеңнен
ортасына
орналасуы
керек
.
a) 
Егер
сурет
қағаздың
жоғарғы
бұрышына
жақын
орналасқан
болса
, 
онда
ол
адам
кез
келген
ортада
өзін
-
өзі
əрдайым
жоғары
бағалайды
.
b) 
Сурет
қағаздың
төменгі
бөлігінде
орналасса
, 
өз
-
өзіне
сенбеуі
жəне
төмен
бағалайтындығын
білдіреді
:
II. 
Жануардың
бас
бөлігінің
орналасуы
.
a) 
Бастың
көлемі
фигураға
қатысты
болуы
- 
өзіңе
жəне
айналадағыларға
мұқият
түрде
назар
аударады
жəне
əділ
бағалайды
.
b) 
Бастың
оңға
қарай
бұрылуы
– 
шынайы
тұрақтылықпен
жоспарлардың
жүзеге
асуы
. 
Адам
өз
жоспарларын
іске
асыруға
белсенді
кіріседі
.
c) 
Бастың
солға
қарай
бұрылуы
– 
өз
көңіл
-
күйінің
іштей
жақсы
болуға
əрекеттенетін
адам
. 
Іс
-
əрекеттің
ең
маңыздысы
өзіндік
сана
-
сын
танып
-
білуге
бағытталады
. 
Бойын
қорқыныш
сезімі
жие
билеп
алады
. 
d) 
Тек
бас
үлкен
етіп
салынса
, 
ол
– 
тұлғаның
өз
мүддесіне
баса
назар
аударатындығын
, 
қандай
да
бір
объектіге
деген
позициясын
өзгерте
алмауын
білдіреді
.
ІІІ
. 
Басында
орналасқан
əр
түрлі
қосымша
немесе
сезім
мүшелеріне
сəйкес
бөлшектерге
сипаттама
:
Жануардың
көзі
үлкен
болса
, 
ол
қорқыныш
белгісіне
тəн
көрінеді
.
Кірпіктердің
бар
-
жоғына
назар
аударыңыз
. 
Əйелдер
үшін
олардың
бар
болуы
–
истеройдты
-
демонстративті
мінез
-
құлықты
білдірсе
, 
ал
ерлер
үшін
– 
мінездің
əйелге
тəн
белгілері
байқалады
. 
Құлақтар
– 
қоршаған
адамдардың
маңыздылық
мəліметтеріне
тікелей
қызығушылық
білдіру
.
Ауыздың
суреті
кішкене
ашық
тілмен
салынса
, 
бірақ
ерні
жоқ
болса
, 
сөзшеңдік
, 
тілге
деген
белсенділікті
білдіреді
. 
Ерінмен
біріккен
ауыз
– 
сезімталдық
, 
кейде
сөйлеу
белсенділігі
. 
Тілсіз
, 
ерінсіз
ашық
ауыз
– 
қорқыныш
пен
күдіктену
сезімі
.
Тісті
ауыз
– 
вербалды
агрессия
, 
көп
жағдайда
қорғаныс
.
Дөңгелек
түрдегі
ауыз
– 
балалар
мен
жеткіншектер
үшін
– 
қорқу
, 
мазасыздық
.

82
IV. 
Басында
орналасқан
қосымша
бөлшектер
. 
a) 
Мүйіздер
– 
қорғаныс
– 
агрессия
(
агрессияның
басқа
белгілерімен
бірігуін
анықтау
, 
тырнақпен
, 
қылмен
, 
инелермен
) - 
бұл
агрессия
мінезі
, 
жауабы
қорғанысқа
бағытталады
.
b) 
Қауырсындар
- 
өзін
əсемдеу
, 
өзін
ақтауға
ұмтылу
жəне
демонстрациялылық
.
c) 
Жая
, 
шуда
, 
түк
(
жүн
) – 
сезімталдық
, 
өз
жұмысына
нақтылау
, 
ал
кейде
өз
əлеуметтік
рө
ліне
бағдарланушылық
. 
V. 
Тірек
бөлімі
. 
a) 
Аяқтың
түгелімен
немесе
жартылай
болмауы
, 
ерекше
білінетін
пайымдаушылық
, 
негізсіз
қорытынды
жасауға
бейім
болу
-
ын
білдіреді
.
b) 
Аяқтарды
біріктіріліп
əлсіз
, 
ұқыпсыз
салынуы
- 
өз
пайым
-
дауларын
, 
қорытындыларын
, 
шешімдерін
қатаң
бақылау
, 
аяқтардың
немесе
тіректердің
кез
келген
элементтер
түрлерінің
бір
тектілігі
, 
бір
бағыттылығы
, 
сонымен
қатар
қайталануы
– 
пайымдаудаларының
өзіне
ыңғайлы
етіп
шешім
қабылдағыштығын
білдіреді
.
c) 
Аяқ
түрлерінің
немесе
тірек
бөлімінің
кез
келген
элементтерінің
орналасуындағы
əртүрлілік
– 
пайымдау
ерекшелігі
, 
өз
бетінше
, 
кейде
шығармашылық
бастамасының
немесе
өзгеше
көзқарастың
болуы
.
VI. 
Жануарлар
бейнесінің
жоғарғы
жағындағы
бөліктер
(
қанаттар
, 
қысқыштар
, 
қауырсындар
, 
бантиктер
, 
гүлдер
) – 
энергия
, 
адамзат
білімінің
əртүрлі
аймақтарын
қамту
, 
өзіне
сенімділік
, 
білуге
құмарлық
, 
көптеген
шараларға
қатысу
, 
өзіне
күн
астынан
орын
жау
-
лап
алу
батылдығын
сипаттайды
.
VII. 
Құйрықтар
бірнеше
, 
əсіресе
, 
үлкен
, 
тармақталған
, 
ұзын
құйрықтарға
ерекше
назар
аударыңыз
, 
бұл
жеке
əрекеттеріне
, 
істеріне
, 
шешімдеріне
, 
қорытындыларына
, 
ойларына
аса
сенімділігін
білдіреді
. 
a) 
Құйрықтың
жоғары
бағытталуы
- 
өзінің
əрекетіне
, 
істеріне
, 
шешімдеріне
сенімді
, 
оң
жəне
сергектік
қатынасы
.
b) 
Құйрықтың
төмен
бағытталуы
- 
өзіне
наразы
болу
, 
жасаған
ісіне
өкіну
, 
мұңаю
, 
өкініш
жəне
т
.
б
.
c) 
Құйрық
оңға
бағытталса
- 
өз
əрекеттеріне
, 
мінез
-
құлқына
на
-
разы
болу
.
d) 
Құйрық
солға
бағытталса
- 
өз
ойларына
, 
жіберген
қателеріне
, 
шешім
қабылдай
алмаушылығына
наразы
болу
.
VIII. 
Фигура
контуры
.

83
a) 
Бейненің
сырт
келбетінде
өзге
элементтердің
болуы
(
шабақтардың
, 
қабыршақтардың
, 
инелердің
). 
Олар
əсіресе
тігінен
салынса
– 
айналадағылардан
агрессивті
қорғанысты
білдіреді
.
b) 
Орнатылған
қылқандар
, 
жабылған
жерлер
, 
сызықтардың
екі
еселенуі
– 
күдіктену
, 
қорғану
.
c) 
Жануардың
үстіндегі
контур
болуы
– 
жоғарыдағыларға
жəне
тыйым
салушыларға
қатынасы
.
d) 
Төменгі
контурі
– 
төменде
тұрғандарға
қатынасы
, 
құрдастарының
, 
бағынушылары
жағынан
кінəлау
, 
айыптардан
қорқу
, 
мазақтаудан
, 
мойындамаудан
қорғану
талабы
.
e) 
Жан
-
жағындағы
қорғаныс
заттары
– 
қалыпты
сезіну
, 
кез
кел
-
ген
ситуацияда
қорғануға
даяр
болу
. 
Қорғану
элементтері
дене
ішінде
оң
жақта
орналасқан
– 
іс
-
əрекет
процесінде
айналадағылардан
қорғану
.
f) 
Сол
жақтағы
элементтер
- 
өз
пікірін
, 
позициясын
, 
наным
-
сенімдерін
қорғау
.
IX. 
Жануарды
адамға
сəйкестендіруі
(
тік
жүру
, 
адам
киіміне
киіндіруі
, 
тұмсықтың
адам
кескініне
ұқсастығы
) – 
эмоционал
-
ды
тұрғыда
жетілмегендіктің
белгісі
, 
ойлау
инфантилизмі
– 
бұл
адамның
мінезімен
байланысты
ертегілерді
жақсы
көруі
, 
яғни
мінезінде
балалық
сезімнің
болуы
.
X. 
Үшкір
детальдар
, 
суреттегі
бұрыштар
– 
субьектінің
агрессивтілік
деңгейі
(
тістер
, 
тұяқтар
, 
азу
тістер
).
XI. 
Ештеңемен
толықтырылмаған
шеңберді
бейнелеу
– 
тұйықтық
белгісі
, 
жабылуға
тенденцияның
болуы
, 
яғни
адам
ашылғысы
келмейді
.
XII. 
Тірі
бөлікке
орнатылған
механикалық
бөліктер
(
сымдар
, 
ан
-
тенна
, 
бұранда
клавиштар
– 
психикалық
ауру
белгісі
. 
Көбіне
ши
-
зойдты
типте
байқалады
.
Жануардың
 
атауы
.
Мағыналық
құрамаларды
тиімді
біріктірілуі
(
мысалы
ұшатын
қоян
), 
ойлардың
логикалық
түрінің
басым
болуы
.
Кітап
атауы
, 
білімнің
, 
өз
ақыл
эрудициясының
абстрактілі
демонстративтілігі
.
Үстірт
-
дыбыстық
– 
айналасындағыларға
жеңіл
-
желпі
қатынастың
белгісі
.
Қайталанатын
элементтер
– 
ойлаудың
кешігуінің
белгісі
.
Шексіз
ұзын
атау
– 
фантазияға
, 
армандауға
бейімділік
.

84
«
Жанұя
 
суреті
» 
əдістемесі
Мақсаты
:
жанұяішілік
қарым
-
қатынастарды
зерттеу
.
Нұсқау
:
өз
жанұясының
əдеттегі
іспен
айналысу
кезіндегі
немесе
оны
өзінің
елесі
бойынша
суреттеп
салып
беру
. 
Əдістеме
балаларға
қолданылады
.
Сурет
салу
процесінде
назар
аударылатын
жағдай
:
1. 
Суретті
белгілер
арқылы
ретімен
салуы
.
2. 
Суреттерде
түсініксіз
бейнелердің
салынуы
қарым
-
қатынастағы
қиындықтарды
білдіреді
.
3. 
Детальдарды
өшіру
– 
импульсивтілік
, 
сенімсіздік
, 
күдіктену
.
4. 
Баланың
қапыл
ойдан
шығарған
пікірлеріне
, 
түсіндірмелеріне
назар
аудару
.
5. 
Эмоционалды
реакцияларына
жəне
олардың
бейнемен
байла
-
нысына
көңіл
бөлу
.
Сурет
салу
кезінде
балаға
бірнеше
сұрақтар
қойған
жөн
. 
Мысалы
: 
Мұнда
кім
бейнеленген
? 
Немен
айналысып
жатыр
? 
Олар
көңілді
ме
? 
Неліктен
? 
Олардың
ішінде
кім
басшы
? 
жəне
т
.
б
. 
Тікелей
сұрақтар
қоймаған
жөн
жəне
қайта
-
қайта
қоя
беруге
болмайды
. 
Сұраққа
бірнеше
уақыттан
соң
қайтып
келу
керек
. 
Жобалау
сұрақтарын
қолдану
:
Мысалы
: 
Жарысты
кім
ұтар
еді
, 
сен
бе
, 
əлде
апаң
ба
? 
Мамаң
өзімен
бірге
баруға
кімді
шақырар
еді
? 
Егер
адам
емес
, 
ит
салынған
болса
, 
сеніңше
ол
кім
болар
еді
?
Жағымды
жəне
жағымсыз
жағдаяттар
беріледі
:
1. 
Сенде
циркке
2 
билет
бар
жəне
сен
қасыңа
кімді
алып
баратыныңды
елестет
.
2. 
Сенің
жанұяң
қонаққа
барайын
деп
жатыр
, 
бірақ
жанұя
мүшесінің
біруі
ауырып
қалды
, 
үйде
қалу
керектігін
елестет
. 
Кім
қалар
еді
?
3. 
Сен
конструктордан
үй
салудасың
жəне
саған
көмек
керек
. 
Жанұя
мүшелерінен
кімді
шақырар
едің
?
4. 
Сенде
киноға
баруға
3 
билет
бар
, 
ал
жанұяда
4 
адам
екенін
елестетіңіз
. 
Үйде
кім
қалады
?
5. 
Сен
адам
тұрмайтын
аралға
түскеніңді
елестетіп
көр
. 
Сен
кіммен
болғың
келеді
?
6. 
Сен
сыйлыққа
қызықты
лотоға
ие
болдың
. 
Барлық
жанұя
ойнауға
отырды
, 
ал
сіздерде
1 
адам
артық
. 
Кім
ойнамайды
? 
Неліктен
?

жүктеу 20,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: