26
дамытуға, олардың танымдық әрекеттерін белсендеттіруге, оқу әрекетін
қалыптастыруға.
Психикалық дамуының тежелуi бар оқушылары үшін арнайы
сыныптарды топтастыру 12 балалардан аспайды.
Мектептік білім беру құрлымы:
1) бастауыш білім беру деңгейі – 0, 1-4 сыныптар;
2) негізіг орта білім беру деңгейі – 5-10 сыныптар.
Бастауыш сынып оқыту сатысында арнайы сыныптарды ашу – 0,1
сыныптарда және, бірыңғай жағдайда, 2 сыныпта мәнді. Оқушыларды оқытуда
пайда болған қиындықтардың себептерін уақытылы жіктеу және олардың оқуы
мен тәрбиеленуіне дұрыс жағдай жасау маңызды. Мектепте оқудағы жағымсыз
тәжірибе, психикалық дамуының тежелуi бар оқушылардың мектеп
жағдайындағы ұзақ уақытта сәтсіздікке ұшырауы оның мектептік икемсіздігіне
әкеліп, эмоционалдық саланың қалыптасуына кері әсер етіп, тұрақты
үлгірмеушілікті және тәртібінің бұзылуын қоздырады. Оқудағы кез келген
кезінде жалпы білім беру сыныптарына оқушылардың бірігуі, сонымен бірге
оқушылардың психикалық даму тежелуiнің айқын формаларында арнайы
сынып беру жағдайында білім алуын жалғастыруы қарастырылады.
Психикалық дамуының тежелуi бар оқушылары үшін арнайы
сыныптардың күнтәртібі балалардың тез шаршап қалуы ескере
орнатылады:ұзартылған күнтәртібіндегі бірінші аусымда оқу.
Бастауыш білім беру деңгейінде арнайы бағдарламалар мен арнайы
әдістемелік және дидактикалық материалды қолдану қарастырылады. Негізгі
орта білім беру деңгейінде оқушылар оқудың 1 жылға созылуына байланысты
мазмұны қайта бөлінген жалпы білім беру мектептерінің бейімделген
бағдарламасы бойынша оқытылады.
Түзете-дамыта оқыту бағдары жалпы білім беретін циклігіндегі пәндер
аясында, сонымен бірге қосымша білім беру жүйесіндегі түзету пәндерімен
іске асырылады. Эмоционалды жеке тұлғалық түзетуді іске асыруға және
оқушылардың танымдық әрекетін іске асыруға мүмкіндік беретін басқа
пәндерге теңдәрежелі деп эстетикалық бағытындағы пәндерді(музыканы,
бейнелеу өнерін, дене тәрбиесін) есептеуге болады
Психикалық дамуының тежелуi бар бастауыш оқушылары үшін жалпы
арнайы сыныптардаоқу-тәрбие процесінің түзете-дамыту бағыты келесі
мәселелерді шешуді қарастырады:
-
оқуға дайындықты қамтамас ететін психологиялық физиологиялық
қажетті деңгейінің дамытуды:артикуляциялық аппаратың, фонемантикалық
естудің, қолдың ұсақ бұлшықеттерінің, көру-кеңестік бағдарланудың, көру-
мотрикалық бағдарлаудың;
-
оқушылардың дүниетанымын байытуды, оқушыларға оқу материалын
саналы түрде қабылдауға мүмкіндік беретін заттар мен қоршаған болмыс
ортаның құбылыстары туралы анық түсініктерді қалыптастыруды;
-
мектептік
жағдайларға
табысты
бейімделуді
қамтамасыз
ететінәлеуметтік-адамгершілік тәртіпті қалыптастыруды;
27
-
оқу уәжін қалыптастыруды;
-
жеке тұлғалық компоненттердің дамуын:танымдық белсенділік,
өзімшілдік, еркіндік;
-
кез-келген
әрекеттке
қажетті
білік
пен
дағдыларды
қалыптастыру:оқушылардың ғимаратта бағдарланужұмысты жоспарлау, оны
ауызшанемесе /және көрсетілген үлгіге сәйкес орындау, өзін-өзі бақылау және
бағалау дағдыларын қалыптастыруды;
-
жастарына сәйкес жалпы зияткерлік біліктерді қалыптастыруды
(саралау, салыстыру, жалпылау, топтау);
-
сомантикалық және психологиялық жүйкелік денсаулықты нығайту мен
сақтау: психологиялық физиологиялық зорығуды, эмоционалдық бұзылысты,
болдырмау, психологиялық жайлы хал-ахуалды жасау, жалпы нығайтатын және
алдын алу емдік дәрілік терапия;
-
жасөспірімдердің жастарына сәйкес дамуды қамтамасыз ететін, оның
танымдық әрекетін, тілінің коммуникативті қызметін ынталандыратын қолайлы
әлеуметтік ортаны құру;
-
жасөспірімнің дамуын жан-жақты жүйелі бақылау, ата-аналармен
тұрақты қарым-қатынас жасау;
-
оқушылардың әлеуметтік-еңбектік бейімделуі.
Оқу жоспарының түзету компоненті келесі түзету курстарын кіріктіреді:
«Айналадағы әлеммен танысу және тіл дамыту» - 0, 1 сыныптар, «Түзету
ритмикасы» - 0 - сыныптар, «Әлеуметтік – тұрмыстық бағдарлау» (ӘТБ) – 5-10
сыныптар және жекеленген-топтық түзету сабақтары: «Тіл дамыту
кемістіктерін түзету» (логопедиялық сабақтар), «Білімдегі олқылықтарды
толықтыру бойынша міндетті жеке және топтық түзету сабақтары». Оқу
жоспарының түзету компонентіндегі пәндерді инвариативті (өзгермейтін,
тұрақты) компонентпен ауыстыруға, және де бұл сағаттар санын қысқартуға
болмайды.
«Айналадағы әлем және тіл дамыту» түзету курсы:
-
қоршаған болмыс туралы түсініктері мен білімдерін байытуға;
-
оқуышылардың сөздік қорын кеңейтуге;
-
байланыстыра сөйлеуді дамытуға;
-
қабылдауды, зейінді(барлық түрлерін) дамытуға;
-
жалпы зияткерлік біліктерді қалыптастыруға (саралау, салыстыру,
жалпылау, топтау) бағытталған.
«Түзету ритмикасы» курсы психикалық дамуының тежелуi бар
оқушылардың сөйлеу моторикалық әрекетінде және моторикалық сласындағы
даму ауытқуларын жеңуге бағытталған. Сабақта еркін түсінуді, өзін-өзі
реттеуді дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасалады. «Әлеуметтік – тұрмыстық
бағдарлау» курсы оқушылардың өмірлік құзыреттілік дағдыларын, қоғам мен
тұрмыста өзбетімен өмір сүруге тәжірибелік дайындығын қалыптастыруға
бағытталған.
