Уалиханова баян сапарбековна

31 
2. Кескінді 
диагностика.  Кескінді  диагностика  әдістері  (рентген, 
компьютерлі және магнитті-резонансты томография, УДЗ, ядролық медицина). 
Рентген  сәулелерінің,  ультрадыбыстың,  ядролы-магнитті  резонанс  физикасы. 
Контрасты  заттар.  Кескінді  зерттеу  әдістері  (рентген,  УДЗ,  КТ,  МРТ,  ядролы 
медицина) және қалыпты кескінді анатомия, жүйелер мен ағзалар ауруларының 
кескінді  семиотикасы:  жүйке  жұйесі;  қимыл-тірек;  тыныс  алу;  жүрек  қан 
тамыр; ас қорыту; зәр шығару және жыныс ағзалары; эндокринді; қан жүйесі. 
3. Ішкі  ауралар.  Барлық  жас  шамасында  жиі  кездесетін  ішкі  ағзалар 
ауруларының  диагностикасы,  емдеу,  алдын  алу.  Айғақты  медицина  ұстанымы 
бойынша  ЖДП  жағдайында  стационарды  алмастыратын  технология  мен 
емдеуге  жатқызуға  дейінгі  кезеңде  шұғыл  жағдайды  ерте  анықтап,  емшара 
көрсету. Зертханалық зерттеу әдістерінің мәліметтерін саралау. Синдромдарды 
талдауды,  күрделі  ішкі  ағзалар  патологиясына  салыстырмалы  диагностика 
жүргізуге,  сырқаттың  жасы  және  оның  дәрілерге  жеке  сезімталдығын  ескере 
отырып,  емдеу  әдістерін  таңдап  алуға  үйрету.  Ішкі  ағзалар  бойынша 
клиникалық  фармокология.  Жүкті  әйелдерді,  жасөспірімдерді,  балаларды, 
қартты емдеу және бақылау ерекшеліктері. 
4. Хирургиялық  аурулар.  ЖДП  жағдайына  стационарды  алмастыратын 
технология  мен  емдеуге  жатқызуға  дейінгі  кезеңде  хирургиялық  көмекті 
ұйымдастырудың жалпы принциптері: 
-  жіті  хирургиялық  патология;  жіті  аппендицит;  жіті  ішек  өтімсіздігі; 
асқынған  жаралы  дерт  (қан  кету,  перфорация,  пенетрация),  жұмсақ  тіндердің 
іріңді  үдерісі,  тамыр  аурулары  (жіті  көктамырлық  флеботромбоздар, 
тромбофлебиттер,  артерия  эмболиясы),  геморрой,  тік  ішектің  сызаттануы, 
бурсит, тендовагинит; 
-  соққылар, жаралар, хайуанаттардың тістеуі, үсік шалу, күйіктер; 
-  сүйектің  сынуы,  жарақаттық  остоемиелит,  буын  шығулар,  иықтың 
ойналмалы буын шығуы; 
-  жалпақ  табан,  бұлшық  етті  қисық  мойын,  туа  біткен  маймақ  аяқ,  туа 
біткен жамбастың шығуы, омыртқалардың қисаюы; 
-  бүйрек  шаншуы,  зәрдің  жіті  кідірісі,  простатит,  простата  аденомасы, 
цисталгия, крипторхизм; 
5. Балалар  аурулары.  Айғақты  медицина  ұстанымы  бойынша  ЖДП 
жағдайында  стационарды-алмастыратын  технология  мен  емдеуге  жатқызуға 
дейінгі кезеңде балаларға көмекті ұйымдастырудың жалпы принциптері: 
- ДДҰ  кеңесі  бойынша  мерзімінде  және  шала  туған  нәрестелердің 
патологиясы нәрестелік кезеңнің паталогиясы; 
- балалардың нерв – психикалық және физикалық дамуын бағалау, күтімді 
ұйымдастыру, ДДҰ бағдарламасы бойынша ерте жастағы дені сау және сырқат 
балаларды рационалды тамақтандыру; 
- ерте жастағы балаларды кезеңді бақылау, иммундық алдын алу; 
- балалық  шақта  жиі  кездесетін  аурулардың  негізгі  синдромдарына 
байланысты диагностикалық, емдеу және алдын алу шараларын ұйымдастыру; 

32 
- балалық шақтағы ауруларды қоса емдеу (БШДИЖ) принциптеріне сәйкес 
әр түрлі жастағы балаларда кездесетін шұғыл жағдайларды ерте анықтау және 
алғашқы дәрігерлік көмек көрсету. 
6. Акушерлік  және  гинекология  (ЖДП).  ЖДП  жағдайында  стационарды  – 
алмастыратын  технология  акушерлік  –  гинекологиялық  көмекті  ұйымдас-
тырудың жалпы принциптері: 
- жүктілікті  антенаталды  бағалау,  босануға  психо-әлеуметтік  дайындау, 
ДДҰ ұсынымына сәйкес омыраумен қоректендіруге дайындау; 
- жүктіліктің  патологиялық  ағымы  (барлық  патологиялар  жүкті  әйелдер 
стационарлық  ем  қабылдау  керек),  жүктілік  кезіндегі  экстрагениталды 
патология, түсіктің негізгі себептері және оның алдын алу; 
- босанудан кейінгі қабынбалы аурулар; 
- нейроэндокринді синдром; 
- гениталды туберкулез; 
- сүт безі қатерлі ісігінің алдын алу [6, б.53-55]. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сурет 2 – Болашақ кәсіби іс-әрекетінің әр түрлі компоненттерінің 
медициналық-биологиялық физика курсындағы көрінісі 
Болашақ кәсіби іс-әрекетінің әр түрлі компоненттерінің медициналық-
биологиялық физика курсындағы көрінісі 
Студент іс-әрекетінің 
медициналық 
компоненті 
Студент іс-әрекетінің 
қызметтік компонеті 
Студент іс-әрекетінің 
педагогикалық 
компоненті 
Жоғары курста 
оқытылатын 
медициналық 
бағыттағы пәндердің 
қажеттілігіне 
бағытталған оқу 
материалының 
мазмұны 
Қызметінде 
жүзеге 
асыратын 
студенттерге 
қажет 
білітілікті 
қалыптастыруға 
бағыт-
талған 
оқу 
-танымдық 
әрекеттің тәсілдері: 
-рационал  шешім  проце-
сінің кезеңдерін бөліп алу; 
-шешім 
қабылдаудың 
заманауи 
моделдерін 
салыстыру; 
-негізделген басқарушылық 
шешім қабылдай алу; 
-алған 
білімін 
шешім 
қабылдауда қолдана алу. 
Түрлі  педагогикалық 
технологиялар 
мен 
оқу 
материалын 
меңгеру 
мен 
түсіндіру 
тәсілдері 
мен 
формаларын 
студенттерге  көрсе-
туге 
негізделген, 
студенттердің 
бел-
сендіруге  бағыттал-
ған  оқу  –  танымдық 
іс-әрекеттің тәсілдері 
құрылымы мен 
мазмұны 
Студенттердің танымдық іс-әрекетін 
ұйымдастыру тәсілдері  

33 
Барлық кәсіби іс-әрекеттер маңызды, әрі стандартта берілген түрлі пәндер 
негізінде  қалыптасады.  Физика  пәнін  оқыту  барысында  қалыптастыруға 
болатын  көптеген  кәсіби  біліктілікті,  медициналық  емес  бағыттағы  пәндерде 
дамытуға болатынын атап өту керек [112].  
Мемлекеттік  стандарт  пен  түрлі  пәндердің  талаптарын  талдау, 
студенттерді  оқу-танымдық  іс-әрекет  тәсілдерінде  медициналық  физика 
курсының мазмұнын анықтау, студенттің болашақ кәсіби іс-әрекетін құрайтын 
негізгі үш бірлікте жүзеге асырылады (сурет 2). 
Алдыңғы  бөлімде  қарастырылған  бағдарламалар  негізінде,  медициналық 
және  биологиялық 
физика 
сұрақтарын 
оқып-үйрену 
биофизиканың 
ерекшеліктерін ғылым ретінде ұсынуды мақсат еткендігіне көз жеткіздік. 
Шындығында,  бұл  бағдарлама  жалпы  физика  курсының  дәстүрлі 
құрылымын  бұзады  (механика  -  молекулалық  физика  және  термодинамика  – 
электр  және  магнетизм  –  оптика  –  атомдық  және  ядролық  физика),  бірақ 
физикалық  блок  сұрақтарын  бүтін  меңгеруді  қамтамассыз  етеді.  Алғашында 
физикалық блок келесі түрде берілді: биологиялық жүйенің термодинамикасы – 
кванттық  биофизика  –  биомембрана  (  құрылымы,  функция,  зат  транспорты)  – 
биопотенциалдар  –  биожүйедегі  түзету  –  физикалық  процесті  моделдеу. 
Кейінірек 
биофизикалық 
блокты 
кеңейту 
тенденциясы 
байқалады; 
медициналық физика сұрақтарының реті ауқымды өзгеріске ұшырамады (соңғы 
жылдары,  бұл  блокқа  медициналық  заманауи  технологияларға  байланысты 
заманауи  сұрақтар  –  компьютерлік  томография  мен  диагностикадағы  ЭЕМ 
енгізілді). 
Бүгінде  медициналық  факультеттегі  өтіліп  жатқан  физика  (медициналық 
биофизика) пәнін талдап көрейік (кесте 2). 
5В130100  -  «Жалпы  медицина»  мамандығының  1  курс  студенттері  үшін 
«Медициналық биофизика» пәніне 3 кредит, тәжірибелік сабақ – 45 сағат, СӨЖ 
бен ОБСӨЖ әрқайсысы 45 сағаттан бөлінген. 
 
Кесте 2 - «Медициналық биофизика » пәнінің тақырыптық жоспары 
 
№ 
Тақырыптың аталуы 
Өткізу түрі және бағалау 
ұзақты 
ғы 
1 
2 
3 
4 
1. 
Кіріспе  сабақ.  Мектеп  физика  курсы 
бойынша  қалдық  білім.  Өлшеулер 
кезіндегі  қателіктер  және  оны  есептеу. 
Өлшеу  нәтижесін  график  түрінде 
кескіндеу.  Медициналық  биофизика 
пәні туралы жалпы түсінік.  
Өткізу түрі: SGL, құзіреттіліктерді 
меңгеруі  бойынша  тиімді  кері 
байланыс, TaskBL. 
Ағымдық  бағалау:  тест  жүргізу, 
тәжірибелік дағдыларды дамыту.  
3 
2 
Биологиялық  мембрананың  құрылысы, 
қызметі 
және 
түрлері. 
Жасанды 
мембраналар. 
Биологиялық 
мембраналардың 
құрылысы 
мен 
қызметтерін 
зертеудің 
заманауи 
әдістері. 
Өткізу түрі: SGL, құзіреттіліктерді 
меңгеруі  бойынша  тиімді  кері 
байланыс. 
Ағымдық  бағалау:  Тест  жүргізу,   
тәжірибелік дағдыларды дамыту. 
Суммативті бағалау: MCQ, SAQ. 
3