1
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы
Тірек мектебінде (ресурстық орталықта)
бейінді оқытуды ұйымдастыру әдістемесі
Әдістемелік құрал
Астана
2013
2
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы Ғылыми кеңесімен
баспаға ұсынылды (2013 жылғы 24 мамырдағы № 3 хаттама).
Тірек мектебінде (ресурстық орталықта) бейінді оқытуды ұйымдастыру
әдістемесі. Әдістемелік құрал. – Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық
білім академиясы, 2013. – 51 б.
Әдістемелік құралда тірек мектебінде (ресурстық орталықта) бейінді
оқытуды
ұйымдастырудың
ерекшеліктері,
сессия
және
сессияаралық
кезеңдерде оқу-тәрбие процесін
ұйымдастырудың
әдістемелік жолдары
ұсынылған. Еңбек тірек мектеп (ресурстық орталық) қызметін ұйымдастыруда
және жетілдіруде көмекші құрал болып табылады.
Бұл әдістемелік құрал тірек мектеп (ресурстық орталық) басшыларына,
педагогтеріне, білім саласы әдіскерлеріне, осы саланы зерттеушілерге арналған.
© Ы. Алтынсарин атындағы
Ұлттық білім академиясы, 2013
3
Алғысөз
Бүгінде ауылдық жерлердегі шағын жинақты мектептерді біріктіретін тірек
мектептер (ресурстық орталықтар) ашу – бұл үлгідегі мектептердің білім
сапасын арттыру мәселелерінің шешімі болып отыр.
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011–2020 жылдарға
арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі 2011–2015 жылдарға
арналған іс-шаралар жоспарының
78-тармағына сәйкес
өңірлерде
тірек
мектептердің (ресурстық орталықтардың) жұмыс істеуін қамтамасыз ету
жоспарланған [1].
Қазіргі таңда 203 магниттік шағын жинақты мектепті жалпы білім беру
кеңістігінде біріктіретін 59 ресурстық орталық шағын жинақты мектептің
проблемаларын
шешуді
және
оқушылардың
сапалы
білім
алуына
қолжетімділігін қамтамасыз етеді.
12 жылдық білім беруге көшу жағдайында тірек мектеп (ресурстық
орталық) қызметін жетілдіру ауыл
мектептерінде бейінді оқытуды жүзеге
асыруға жағдай жасайды.
Жалпы орта білім беру жүйесінде бейінді оқытуды жүзеге асыру – білім
алушылардың саналы түрде кәсіптік, азаматтық, тұлғалық өзін-өзі анықтауына
мүмкіндік беретін түйінді құзыреттіліктерді игеруін қамтамасыз ету және
даралық білімдік қажеттіліктерін қанағаттандыру болып табылады.
Тірек мектебінде бейінді оқыту 2006-2007 оқу жылынан бастап қолға
алынса, магниттік ШЖМ базасының деңгейіне байланысты зертханалар
филиалдарын ұйымдастыру арқылы 2008 жылдан бастап жүйелі түрде енгізіле
бастады. Бейінді оқытуда білім беру үдерісінің мазмұны жүйелі-әрекеттік және
тұлғаға бағдарланған
тәсілдер
әдіснамасына негізделіп, жеке оқытуды,
өздігінен білім алуды, сол сияқты білім алушылардың өзіндік дамуын, өзін-өзі
жүзеге асыруын қамтамасыз етеді.
Бейінді оқытуды дамыту тұжырымдамасында: «бейінді оқыту – кәсіптік
білім беру бағдарламаларын игеруге дайындау, олардың кәсіптік бейімі үшін
жағдай жасау, оқушылардың бейімділігі мен қызығушылығын, танымдық
қабілетін ескеруге бағытталған білім беру процесінің құрылымы мен мазмұнын
ұйымдастыру түрі, жоғары сынып оқушыларының оқуын даралау мен саралап
жіктеудің педагогикалық жүйесі», - делінген [2].
Тірек мектебінде (ресурстық орталықта) бейінді оқыту жоғары сынып
оқушыларының қызығушылығына, бейіміне және қабілетіне қарай сараланған
білім беру негізінде ұйымдастырылады.
Тірек мектебінде (ресурстық орталықта) бейінді оқытуды ұйымдастырудың
мақсаты – оқушының кәсіби бағдары мен өзін-өзі анықтауын қамтамасыз ету,
оқушылардың саналы кәсіби таңдауын жүзеге асыруға қажетті ресурстарын
құру мүмкіндіктерін туғызу.
Бейінді оқыту жеке тұлғаға бағыттала отырып, мынадай міндеттерді жүзеге
асырады:
жалпы орта білім бағдарламасының жеке пәндерін тереңдете оқыту;
4
білім
мазмұнын
саралауға
және
әр
оқушының
өзіндік
білім
траекториясын құруға жағдай жасау;
жалпы орта және кәсіби білім арасындағы сабақтастықты, бағдарлы
сынып оқушыларын жоғары оқу орнында білімін жалғастыруға дайындауды
қамтамасыз ету;
оқушының белгілі сала бойынша қабілетін ұштау, оның бойында
келешекке қажет білік пен дағданың қалыптасуына мүмкіндік жасау.
12 жылдық білім беруге көшу жағдайында тірек мектептердің (ресурстық
орталықтардың) қызметін жетілдіру және ондағы бейінді оқыту жүйесін
ұйымдастыру мен дамытудың өзектілігі:
- мектептердің 12 жылдық білім беру үлгісіне көшуі;
- қосымша білім беру;
- болашақ мамандығына сәйкес білім алу бағытын таңдау;
- шетелдік тәжірибедегі жоғарғы сыныптағылардың оқуын ұйымдастыру
тенденциялары;
- еңбек нарығының мектеп түлектерінің дайындығына қоятын талабы.
Бейінді оқыту жүйесін дамытудың ықпалдастығы:
- білім алушыларды әлеуметтендіруде педагогикалық жағдайды кеңейту,
алдағы уақытта еңбек нарығының әрі қарай даму жағдайында оларды саналы
таңдау жасауға дайындау;
- негізгі орта білім алу жолдарын анықтауда негізгі мектеп түлектеріне
әлеуметтік-педагогикалық қолдау көрсету;
-
үздіксіз
білім беру жүйесінің
барлық
деңгейлерінде оқытуды
ұйымдастыру тәсілдерін үйлестіру.
Бейінді оқыту оқушылардың өздігінен іздену және таным әрекеттері
үлесінің айтарлықтай ұлғаюымен де ерекшеленеді, яғни оқыту бағытын
таңдағанда саралаудың ішкі және сыртқы түрлерін есепке алу тиімді болады.
Оқушының болашақ жоғары оқу орнына түсуіне және жоғары кәсіптік білім
алуына септігін тигізетін білім алу бағытын таңдау туралы саналы шешім
қабылдау қабілетін қалыптастыру бейіналды даярлаудың негізгі міндетіне
жатады. Яғни, бейіналды даярлық арқылы оқушылар өмірлік маңызды
таңдауды да дұрыс жасай алады.
