Технологиялар

44 
 
технологияны  қолданған  әр  түрлі  педагогтардың  жеткен  нәтижесі  де 
әртүрлі  болады,  бірақ  осы  технология  көрсететін  орташа  көрсеткішке 
жақын болады. 
Яғни,  педагогикалық  технология  жеке  тұлғаның  қасиеттерімен 
орташаланады,бірақ онымен анықталмайды. 
«Педагогикалық технология» деген түсінік «оқыту әдісінен» кеңірек 
болып табылады. 
Технология - оқыту мақсатына осы жүйенің меңгерілуіне қалай жету 
керек деген сұраққа жауап береді. Технология – алдын  ала жоспарланған 
жүйені  тиімді  іске  асыруға  бағытталған  іс  -  әрекеттердің  барысы  және 
оның нәтижесіндегі көрсеткіші. 
Педагогикалық 
технологияны 
жоспарлау 
педагогикалық 
технологияның нақты шарттарын таңдау болып табылады.  
Ол 
тұлғаның  жеке  ерекшеліктерін  зерттеуді  және 
білім 
алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін іс - қимылды, сондай-ақ 
олардың дайындығының шарттарын таңдауды талап етеді. 
Қазіргі  заман  талабына  сай  білім  беру  -  бұл  қоғам  мүшелерінің 
адамгершілік, интеллектуалдық, мәдени дамуының жоғары деңгейлік және 
кәсіби  біліктілігін  қамтамасыз  етуге  бағытталған  тәрбие  беру  мен 
оқытудың үздіксіз үрдісі екендігі белгілі. 
Осы  орайда  білім  алушылардың  танымдық  қабілетін  дамыту,  білім 
сапасын  арттырумен  қатар  ақыл  -  ой  шығармашылық  белсенділіктерін 
жетілдіру  үшін  жеке  пәндерді  оқытудың  тиімді  әдістері  мен  тәсілдерін 
іздестіру, қазіргі білім беру саласының алдындағы өзекті мәселелердің бірі 
болып отыр. 
«Біз  өзіміздің  болашағымызды,  жеке  балаларымыздың  болшағын 
қандай  күйде  көргіміз  келеді  осыны айқындап алатын уақыт жетті», - деп 
көрсетілген Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың 2030 жылға арналған стратегиялық 
бағдарламасында.  Сондықтан  еліміздегі  ұлттық  қоғамды  кемелдендіру  ел 
болашағы  -  жас  ұрпақты  жаңа  инновациялық  әдісте  рухтық  тәлім  және 
білім  негіздерімен  қаруландырып,  қалыптастыру  қажет.  Білім  мен  тәрбие 
ажырамас егіз ұғым.  
Ұлы данышпан Әл-Фараби «Тәрбиесіз берген білімнің күні қараң», - 
деген  сөзі  осынын  дәлелдесе керек. сондықтан бүгінгі ұрпақтарға, білім - 
ғылым  нәрін берумен қатар, өз халқымыздың тағылым қағидаларын жеке 
тұрғыда  үйретіп,  игерудің  маңызы  зор.  Себебі,  бүгінгі  бала  ертеңгі  ата  - 
ана,  бала  тәрбиелеуші,  халық  өкілі,  ел  намысын  қорғаушы,  ата  - 
бабалардың  ісін  жалғастырушы  мәңгілік  күш,  сол  себепті  еліміздің  оқу 
орындарында  бұл  мәселені  жолға  қою,  яғни  егеменді  елімізге  қазақ 
қоғамын қалыптастыру – басты міндет болып табылады. 
Мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру 
жаңа  педагогикалық  технологияның  түрін,  қолдану  ерекшелігін  ендіруді 
міндеттеп  отыр.  Ал  инновация  дегеніміз  -  белгілі  бір  жүйедегі  ішкі 

45 
 
өзгерістер  болып  табылады.  Педагогикалық  инновация  дегеніміз- 
педагогикалық жүйедегі жаңашылдық. 
Сабақ - оқытуды ұйымдастырудың негізгі түрі. Демек, әрбір сабақ - 
оқу  үрдісіндегі  шешуші  буын,  сондықтан ол - оқытуды жетілдіру, қажетті 
түрлендірулер  мен  мақсатты  нәтижеге  жетуді  ойластыратын  орталық, 
сонымен бірге жоғары шеберлікті үнемі қажет ететін, дамуды керек ететін, 
даму  үстіндегі  сапалы  оқуды  іздестіретін  үрдіс.  Осыған  орай,  оқыту 
барысында  әр  түрлі  педагогикалық  технологиялары  жасалып,  мектеп 
тәжірибесіне енгізілуде,  олар: 
- Іскерлік ойын технологиясы; 
- Мәселелік  және интеграциялап оқыту; 
- Шаталовтың қарқынды оқытуы; 
- Дьяченконың ұжымдық технологиясы; 
- Эрдниевтің блоктап оқытуы; 
- Деңгейлеп оқыту; 
- Модульдеп оқыту; 
- Дамыта оқыту технологиясы  және т.б. 
Ал 
енді 
жоғарыда 
айтылған 
оқытудың 
педагогикалық 
технологияларын  оқу  -  тәрбие  үрдісіне  біртіндеп  енгізетін  болсақ,  онда 
білім  сапасын  арттыруға,  білім  алушылардың  дамуына  бақылау  жасауға, 
оған сәйкес бағалауға, басқару тиімділігін жетілдіруге мүмкіндік болатыны 
дәлелденіп  отыр.  Сондықтан  да  бірқатар  мектептерде  жүргізіліп  жатқан 
тәжірибелердің басты міндеті дәл осындай оқытудың жаңа педагогикалық 
технологиясын оқыту үрдісіне енгізу болып отыр. 
Сабақта  қолданылатын  ойындар  -  топта  жүргізілетін  жұмыстардың 
ең  қызықтысы.  Ойынның  қандайда түрі болмасын өзіне тартады топтағы 
білім  алушылардың  ойлау  қабілеттері  бірдей  болмайды.  Сондықтан  да әр 
топтағы  білім  алушылардың  жас  ерекшеліктеріне  қарай  және  білім 
деңгейіне сай сабақтың түрін тауып, сол тақырыптарды игеруді мақсат ету 
керек.  Бұған  білім  алушылардың  қызығушылығын  арттырудың  бір  -  көзі 
ойын  элементтерін  қолдану  болып  табылады.  Бұл  айтып  отырған  мәселе 
оқушылардың  ойлау  қабілеттерін  арттырады.  «Ойын  дегеніміз  ұшқын, 
білімге  құштарлық  пен  еліктеудің  маздап  жанар  оты»,  -  деп 
В.Ф.Сухомлинский  айтқанындай,  ойын  ақылды,  ойды,  тапқырды 
алғырлықты дамытады.  
Сабақта  ойын  элементтерін  пайдалану  білім  алушылардың  ой  - 
өрісін,  танымдылық  белсенділігін  арттырады.  Теорияны  тәжірибемен 
ұштастыруға  жол  ашады.  Алайда  ойынды  үнемі оқу  үрдісінде қолдануға, 
ұзақ уақыт созуға болмайды. Ойын белгілі бір уақытта жүзеге асырылып, 
сабақ кездерінде нұқсан келтірмейтіндей жымдасып жатуы тиіс. 
Ж.Қараев  оқушылардың  оқу  материалын  меңгеру  деңгейін  4  түрге 
бөліп қарастырады: 
1.  Репродуктивті  деңгей.  Жалпыға  бірдей  стандартты  білім 
негізіндегі  тапсырмалар  беріледі.  Мұнда тапсырмалар білім алушылардың 

46 
 
алдыңғы  сабақта  алған  білімдеріне  және  оқулықта  бар  мәселелерге 
байланысты құрылады. 
2.  Алгоритмдік  деңгей.  Мұнда  білім  алушылар  оқытушылардың 
түсіндіруімен қабылдаған жаңа ақпаратты пайдалана отырып, тапсырманы 
орындайды. 
3.  Эвристикалық  деңгей.  Білім  алушы  өзі  ізденіп,  қосымша 
әдебиеттерді пайдалана отырып, жауап береді. Бұл тапсырманы орындауда 
білім  алушының ой белсенділігі негізгі қызмет атқарады. 
4.  Шығармашылық  деңгей.  Білім  алушы  өзіндік  дағдысын,  білім 
сапасының  дамуын  қамтамасыз  етеді.  Білім  алушылар  жаңа  тақырыпты 
шығармашылық ізденіс үстінде өздігінен меңгеруі қажет. 
Бұл  әдісті  сабақта қайталау, қорытындылау, жинақтау сабақтарында 
тиімді  қолдануға  болады.  Әсіресе,  білім  алушының  сабаққа  деген 
қызығушылығын  арттырумен  құнды  деп  есептейміз.  Білім  алушылар 
тапсырмаларды  орындау  барысында  өзара  бәсекелесе  отырып  жұмыс 
істейді. 
Іс  -  әркеттің  ең  өнімдісі  -  3,  4  деңгей,  яғни  эвристикалық, 
шығармашылық сатылары. Бұл технология бойынша білім алушының осы 
шығармашылық  сатыға  жету  жолдары  тек  оқытушы  арқылы  емес,  білім 
алушының  өзі,  іс-әрекеті  арқылы  жүзеге  асырады.  Технологияның  негізі 
де, тиімділігі  де осында. 
Білім  алушының білімін оқушы деңгейінен шығармашылық деңгейге 
жетелеуде дамыта оқыту мен мәселелік  оқытудың орны да ерекше. Дамыта 
оқыту технологиясын қарастыратын болсақ, ол ең алдымен «Нені дамыту 
керек?» деген сұрақтарға жауап іздестіруіміз керек. 
Модульдік  оқыту  технологиясының  артықшылықтарына  мына 
төмендегілерді жатқызуға болады: 
1. Оқу мазмұнының, мақсатының алдын - ала қойылуы, нақтылануы 
оқу нәтижесін бағалаудың обьективтілігін  арттырады; 
2.  Білім алушының пәндер бойынша барық топтағы оқу - танымдық 
қызметінің  мазмұны  мен  құрылымын  анықтайтын  оқу  үрдісінің  жобасы 
жасалады; 
3. Дидактикалық үрдістің бүтіндей берілуі іске асырылады; 
4. Педагогикалық қызметтегі оқытушы мен білім алушының қарым - 
қатынасынының,  өзара  түсіністігінің  жаңа  жүйесі  қалыптасып, 
интерактивтік әдістеме жүзеге асырылады; 
5.  Инновациялық  қызметтің  ұйымдастырылуының  жаңа  формасы 
мен оның негізгі принциптері жасалады; 
6.  Бұл  жүйе  білім  алушылардың  білім  алуға  деген  қызығушылығын 
арттырып, білім сапасын тұрақтандыруы, тіпті оны көтеруі де мүмкін; 
7.  Оқу  пәнін  танып  -  білу,  білім  алушылардың  танымдық  - 
шығармашылық  қызметінің  белсенділігін  арттыратын  дидактикалық 
модуль жасалады;