Технологиялар

34 
 
Қазіргі  таңда  оқытушының  алдыңда  тұрған  басты  мақсат  білім 
алушыға  тек  сапалы  білім  берумен  ғана  шектелмей,  оны  келшек  өмірге 
дайын азамат ретінде қалыптастыру болуы керек.  
Кеңестік  кезеңде  қалыптасқан  дәстүрлі  сабақ  беру  үрдісінде  бұл 
мақсатқа жету қиын немесе мүмкін емес. Қазіргі заман талабы оқу - тәрбие 
үрдісін  түбегейлі  өзгертуді  талап  етіп  отыр.  Осы  орайда  тәжірибелі 
педаготтарын  озык  тәжірибесінде  нәтиже  беріп  отырған  жаңа  оқыту 
техлологияларының  бірі  -  педагогикалық  шеберхана  осы  мақсатқа 
жетудегі бірден - бір тиімді жол болып табылады. 
Шеберхана  –  білім  алушының  топтағы  іс-әрекетін  жаңаша 
ұйымдастыру  тәсілі.  Шеберхана  білім  алушыға  тек оқу орнындағы пәндік 
ғылымды білдіріп қана қомайды, сонымен бірге нақты білімнің қалыптасу 
жолын, тәсілін түсіндіреді. 
Педагогикалық  шеберхана  технологиясы  оқытушыдан  шеберхана 
өткізбестен  бұрын  дайындықты,  жан  -  жақты  ізденісті  талап  етеді.  Ал 
шеберхана  барысында  оқытушы  тек  бағыт  -  бағдар  беруші,  бақылаушы 
рөлінде болады.  
Шебер  -  оқушының  өзіндік  әрекетіне  көмекші  жетекші  болып 
табылады.  Шеберхананы  құрушы  шебер  қағидасы  -  оқушы  әрекетінің 
еркіндігіне,  оның  тұлғалық ерекшелігіне; ой талғамына құрметпен қарауға 
негізделеді. 
Педагогикалық шеберлікті  бастамас бұрын ен алдымен ұйымдастыру 
кезеңіне  қатты  көңіл  болу  керек.  Ұйымдастыру  кезеңі  дұрыс 
ойластырылып,  өткізілсе  кез  келген  сабақ  нәтижелі  болады.  Ең  алдымен 
білім  алушыларды психологиялық дайындықтан өткізу қажет.  
Жаңа  оқыту  технологияларының  ішінде  компьютермен  оқыту 
технологиясының орны ерекше болады.  
Барлық  дерлік  оқыту  технологияларының  көздеген  мақсаты  - 
оқушылардың  өз  бетімен  білім  алуы  және  білім  іздеу  дағдыларының 
қалыптасуы  десек,  компьютерлік  оқыту  технологиясының  осы  мақсатқа 
лайықталғанын көру қиын емес. 
Компьютерді  оқу  барысында  оқушының  қолдануы  дегеніміз  - 
оқушының 
жеке 
басына 
көп 
байланысты 
болатын 
ерекше 
психофизиологиялық үрдістің өтілуі.  
Компьютердің  жүздеген  мүмкіншіліктерін  қажетті  тетіктер  арқылы 
басып  үйренген  білім  алушы,  бір  жағынан,  қазақ  тілінен  белгілі  бір  білім 
мазмұның  игеріп  жатады  десек,  екінші  жағыман,  жасанды  интеллектімен 
"тіл табысып" жататыны анық.  
Ал түпкі мәнінде, оқытушының итермелеуі немесе жөнсіз жетелеуіне 
иек артпай, білім алушының өз бетімен жұмыс жасау дағдылары жетіледі. 
Компьютермен  оқыту  –  білім  алушыны  субьект  дәрежесіне 
көтеретін,  жеке  тұлға  ретінде  дамытуға  игі  ықпал  ететін,  оқушының  өз 
бетімен  білім  іздеуіне  мол  мүмкіншіліктер  табатын  білім  беру  әрекеті 
болып табылады. 

35 
 
Компьютермен  оқыту  технологиясындағы  оқытушының  оқыту 
қызметін негізінен, мынадай деп қарастыруға болады: 
- талдау - болжау қызметі; 
- жобалау қызметі; 
- коммуникативтік қызметі; 
- дидактикалық қызметі; 
- бақылау - түзету қызметі; 
- психологиялық демеу болу және ұйымдастырушылық қызметі. 
Компьютермен  оқыту  технологиясында  білім  алушының  өз бетімен 
білім  іздей  алуы  -  көзделетін  негізгі  нысан  ретінде  қойылады. 
Компьютермен оқыту барысында білім алудың жасанды сипатын барынша 
табиғи қылуға жағдай жасалынады.  
Мектептерде  компьютерлік  технологияны  қолданудың  негізгі 
жолдарына баға бере отырып, «Жас балаларға компьютердің қанша қажеті 
бар?», - деген сұрақты айналып өту еш мүмкін емес. 
Осы  мәселе  бойынша  пікірлер  алуан  түрлі.  Бірқатар  ұстаздар  кіші 
сыныптарда  компьютерді  қолдану  тек  балалардың  назарын  басқаға 
аударады  деп  санайды.  Ал  екіншілері  компьютерді  тұрақты  пайдалану 
бара  -  бара  оқушылардың,  екі  санды  қоса  алмайтын,  қарапайым  мәтінді 
оқи алмайтын жағдайына жеткізеді деген қауіп білдіреді. 
Компьютер  мектептегі  лингафон  кабинеттері  немесе  сыныптағы 
теледидар сияқты болғандықтан, білім беру мен оқу үрдісіне айтарлықтай 
зияны жоқ деген пікірлер де бар.  
Компьютерлерді  білім  ордасының  оқыту мазмұнына  енгізуге қарсы 
салмақты  аргументтің  бірі  -  ақпараттық  технологияның  екпіндеп  дамуы 
мектеп  бағдарламасының    үнемі  жаңартылып  отырғанына    қарамастан 
оның  созылмалы аурудай  артта қалуына әкеп соқтырады  деп санайды. 
Біз оқу орындарының ақпараттық ғасырға бейімделуден басқа жолы 
жоқ  ,  ал  есептегіш  техникалармен    танысу  соның  бір  ғана  бөлігі,  - 
деушілерге толық қосыламыз.  
Информатиканың  негізгі  ұғымдарын  ерте  бастан  оқытудың 
қажеттігін  мынадан-ақ  көруге  болады:  білім  берудің  алғашқы  кезеңінде 
информатиканың 
әдістерін 
меңгерген 
оқушы  мектептің  қалған 
сатыларындағы  білім  алуда  (атап  айтқанда,  түрлі  пәндердегі  сабақтарда) 
компьютерді пайдалану дағдысын меңгереді. 
С.Пейперт,  Ю.Первиннің  еңбектеріндегі  «информатика  курсы» 
түсінігі  аясында  «Информатика»  деп  аталатын  пән  жайында  емес 
мектептің  барлық  пәндеріне  кіріп  кеткен  информатика  ұғымдары  мен 
тұжырымды құрылымдарының әдіс – тәсілдері жайында айтылатындығын 
байқау қиынға соқпайды.  
Ю.Первин  және  оның  әріптестерінің  жеткіншектерге  ерте  жастан 
информатикадан  дәріс  беру  жөніндегі  тұжырымдарын  қорыта  келіп, 
мынадай пайымдаулар жасауға болады: 

36 
 
Біріншіден,  жалпы  білім  берудің  информатиканы  оқытудағы  басты 
мақсаты  ойлаудың  операциялық  стилін  қалыптастыру  болса,  ол 
орындалды. 
Екіншіден,  бастауыш мектепте информатика курсын өткізу көптеген 
пәндер  бойынша  мектептің  оқу  бағдарламасын  айтарлықтай  өзгертуге 
алып келеді.  
Бұл  жерде  мынаны  ұққан  жөн:  «информатика»  мектеп  пәндерінің 
бірде  - бірін алмастыра алмайды, сонымен бірге мектеп пәндерінің жалпы 
жүйесіндегі оқулықтарының бірде – біреуінің рөлін атқара алмайды.  
Информатиканы  ерте  жастан  оқытудың  мүмкіндігі  мен  мақсаты 
әлемдік  эксперимент  арқылы  да,  зерттеу  нәтижелерімен  де  нақтылана  
түседі.  Осыны  назарға  алған  В.Буциктің  зерттеулеріндегі  ерте  жас 
кезеңіндегі 
оқушыларға 
компьютерлік 
сауаттың 
алғашқы 
эксперименттерін  беріп  қою  жеткіліксіз,  оларға  компьютер  негізінен 
бастауыш білім және түбірлі түсініктер негізіндегі  іс - әрекет әдіс тәсілдері 
жөнінде нақты сауат беру жайы айтылады.  
Атап  айтқанда,  В.Буцик  кіші  мектеп  жасындағыларға  бастауыш 
компьютерлік  сауат  берудің  мынадай  әдістемесін  ұсынады:  бірінші  және 
төртінші  сынып  аралығында  сызбалық  және  мәтіндік  редакторлардың 
көмегі арқылы орындалатын тапсырмаларды біртіндеп күрделендіріп беру, 
яғни  ақпаратты  өңдеу,  ақпаратты  сақтау,  ақпаратты  беру  салаларынан 
компьютердің мүмкіндіктері жөніндегі түсінік пен сауат қалыптастыру. 
Сонымен  қатар  Е.Смирнов  та  өзінің  тұжырымдамасында  мынадай 
негіздерді енгізе отырып, әдістемелік жүйе ұсынады. 
1. 
Мектепте 
компьютерді 
қолданудың 
басты 
мақсаты 
дүниетанымдық  және  жалпы  мәденилік  сипатта  болуы,  баланың  тұлғасы 
мен ойлауын дамытуға бағытталуы тиіс. 
2.  Оқытудың  мазмұны  мен  әдістемесі  оқушылардың  теориялық 
ойлауын  дамытуы  қажет  етеді.  Дәстүрлік  әдістеме  эмпирикалық  ойлауды 
ғана дамытуға бағытталған.  
Е.Смирнов  пікірінің  В.Буцик  пайымынан  айырмашылығы  мынаны 
аңдатады:  «информатика»  шеңбері  аясында  барлық  пәндерді  оқыта 
отырып, соңында информатиканы бөлек курс ретінде бөліп алу қажеттігін 
дәлелдейді. 
Тәжірибелік тұрғыдан қарағанда , кіші мектеп жасындағыларға түрлі 
пәндерді оқытуда компьютерді оқыту құралы ретінде қосалқы көмек үшін 
қолданудың мүмкіндіктерінің қарастырылғаны жөн. 
Қазіргі  уақытта  кіші  мектеп  жасындағыларды  оқыту  үшін 
компьютерді пайдалану жөнінде бірнеше бағытты айтуға болады, олар: 
- информатика элементтерін оқыту; 
-  нақты  пәнді  оқытуда  әдістемелік  жүйені  түбегейлі  өзгеріске 
ұшыратуға  соқтырмай,компьютерді бесаспап құрал ретінде пайдалану;