Тақырыбында облыстық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

110 
 
ерекшеліктерін  ескере  отырып,  жұмыс  жүргізеді.  Кіші  мектеп  жасындағы 
балаларды оқу  тәсілін өз  бетімен  таңдап  ала  алмайтындықтан  мұғалім үйге 
тапсырма  бергенде,  материалды  қалай  оқу  керектігін  балаларға  ұдайы 
ескертуі  керек.  Бұл  жөнінде  оқулықтардың  бәрінде  мәтінді  қалай  оқу, 
тапсырманы қалай орындау керектігі айтылған. Бірақ баланың назары кейде 
бұған жөнді түсе қоймайды. Мұғалім мұны қатты ескерген жөн. 
Мектепке  дейінгі  балалық  шақта  заттардың,  құбылыстардың,  іс-
әрекеттердің  арасындағы  байланыстар  мен  қатынастарды  бөлу  мен 
пайдалануды талап ететін күрделі де сан алуан міндеттерді баланың шешуіне 
тура келеді. Ойында, сурет салуда, құрастыруда , жапсыруда, оқу және еңбек 
тапсырмаларын  орындауда  бала  үйреніп  алған  іс-әрекеттерді  жай  ғана 
пайдаланып  қана  қоймайды,  жаңа  нәтижелер  ала  отырып  олардың  тұрақты 
түрін  өзгертеді.  Мектеп  жасына  дейінгі  балалар  өздерін  қызықтырған 
мәселелерді  түсіну  үшін  өзіндік  эксперименттер  жасауға  кіріседі, 
құбылыстарды бақылайды, оларды талқыға салып, қорытындылар жасайды. 
Мектепке дейінгі балалық шақтың соңында кейбір механикалық физикалық 
және  басқа  байланыстар  мен  қатынастарды  түсінуді,  осы  байланыстар  мен 
қатынастар туралы білімді жаңа жағдайларда қолдана білуді талап етеді. Осы 
жастағы балалардың жылдың соңына дейін абстрактылы логикалық ойлауы 
жақсы дами түседі. Бірақ тәжірибе түрінде, бала затты көрмей тұрса, берген 
сұраққа  толық  жауап  бере  алмайды.  Бала  ойлаудың  барлық  операцияларын 
жақсы қабылдауға тиіс. 
Балалардың  ойлауын  дамытуда  мектептегі  оқу-тәрбие  процесі  шешуші 
роль атқарады. Бала ойлауын дамыту үшін мұғалім тиісті жұмыстар жүргізіп 
отыруы  тиіс.  Ой  тәрбиесі  адамның  психологиясын  жан-жақты  етіп 
тәрбиелеумен ұштасып жатады. 
Таным әрекетінің бірі–қабылдау.Тілдік мәліметтерді және жазылымдағы 
қатысымдық  тұлғаларды  ұғыну  қабылдаудан  басталады.  Тілді  меңгеру 
барысында  тіл  үйренуші  есту,  көру,  сезу  арқылы  дыбыстарды,  сөздерді, 
сөйлемді  қабылдауға  үйренеді.  Бала  қоршаған  ортаны  жақсы  қабылдауға 
тиіс. 
Мектепке дейінгі балалар әдетте ойынды, сурет салғанды жақсы көреді, 
ересектермен  және  өзі  қатарлы  балалармен  лезде  тіл  табысып  кетеді. 
Мектепке дейінгі шақтың әсіресе, алғашқы үш жылы психологияда «қауіпті» 
кезең  аталып,  өзіне  зерттеушілердің  үлкен  зейінін  аударуда.  П.  Бадалян 
«...осы уақытта сәби арнайы үйрету мен тәрбие көрмесе, кейін ол өте қиынға 
түсіп,  тіпті  кеш  болуы  да  мүмкін»  деген.  Дер  кезінде  тәрбие  мен  үйрету 
көрген бала бес жасында еш қиындықсыз таза сөйлей білуі тиіс. 
Жас  баланың  өмірді  тануы,  еңбекке  қатынасы,  психологиялық 
ерекшеліктері  осы  ойын  үстінде  қалыптасады.  Л.С.  Выготский  пікірінше, 
ойын  мектеп  жасына  дейінгі  баланың  жеке  басының  дамуына  ықпал  ететін 
жетекші,  басты  құбылыстың  бірі  деуге  болады.  Бала  ойын  арқылы  өзінің 
күш-жігерін жаттықтырып, қоршаған орта мен құбылыстардың ақиқат сырын 
ұғынып үйрене бастайды. Ойын кезіндегі баланың психологиялық ерекшелігі 

111 
 
мынада:  олар  ойнайды,  эмоциялық  әсері  ұшқындайды,  белсенділігі  артады, 
ерік қасиеті, қиял елестері мен таным үрдістері дамиды, мұның бәрі баланың 
шығарымпаздық қабілеті мен дарынын ұштайды. 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
1.
Кулагина И.А. Возрастная психология: Развитие ребенка от рождения до 17 
лет. – М.,1998. 
2.
Леонтьев А.Н. Проблемы развитие психики – М., 1981. 
3.
Мухина В.С. Возрастная психология. – М., 1998. 
 
 
ОБУЧЕНИЕ И РАЗВИТИЕ РЕБЕНКА С ЗПР В ОБЫЧНОМ  
КЛАССЕ ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ШКОЛЫ 
Байганина Койсын Кубашевна 
Актюбинской область, Мугалжарский район 
учитель русского языка и литературы Кумсайской общеобразовательной  
средней  школы  
 
Ещё  древние  мудрецы  говорили:«Увидеть  и  понять  проблему  – 
наполовину  решить  её,  если  же  не  видишь  проблему,  это  значит,  что  она        
в  тебе  самом».  Для  этого,  впрочем,  как  всегда  с  учётом  нашей  профессии, 
необходимо ответить как минимум на три вопроса: Кого учить? Чему учить? 
Как учить? Наши дети учатся в школе. Они учатся и используют полученные 
знания  по–разному.Тем  не  менее,  цель  образования  заключается  в 
достижении  всеми  учащимися  определенного  общественного  статуса  и 
утверждении своей социальной значимости. 
Инклюзивное  образование–обучение  детей  с  ограниченными 
возможностями  в  развитии  в  общеобразовательных  школах  совместно  со 
здоровыми детьми или в специально созданных группах (классах). 
Доказано, что, если в классе все дети примерно одинаковые, страдают и 
отличники,  и  средние,  и  неуспевающие,  у  них  не  развивается  критическое 
мышление,  задерживается  развитие  самоконтроля  и  объективной  оценки. 
Конечно,  педагогам  нелегко  работать  в  разнородном  классе,  но  результаты 
того  стоят  –  по  мнению  исследователей,  корректируются  даже  серьезные 
задержки  в  детском  развитии.  В  инклюзивном  классе  будет  складываться 
особый  этический  фон  учебно-воспитательного  процесса:  ведь 
педагогическое  общение  с  детьми  будет  проникнуто  оптимизмом, 
уверенностью  в  том,  что  совместными  усилиями  учителя,  специалистов, 
сверстников,  родителей,  других  взрослых,  участвующих  в  процессе 
инклюзивного  образования,  все  дети  получат  равные  возможности  и 
преодолеют возникающие у них трудности. 
Коррекционно-педагогическая поддержка осуществляется педагогами на 
уроках  и  во  внеурочной  деятельности  в  соответствии  с  диагнозом  и 
рекомендациями ПМПК.