72
5.4 Электр және өрт қауіпсіздігі
Жұмыс бөлімшесінде тоқсыз ештеңке жұмыс істемейді. Мысалға алатын
болсақ, дербес компьютер, принтер, сканер және т.б. тоқтың көмегімен жұмыс
атқаратын техникалық заттар бар. Ал тоғымыз электр болып табылғандықтан,
біз электр қауіпсіздігі мен өрт қауіпсіздігін ескеруіміз қажет.
Электр қауіпсіздігі дегеніміз – ол, электромагниттік өрістің, статикалық
электрленудің, электрлік доға мен электр тоғының зиянды және қауіпті
әсерінен адамдарды қорғауды қамтамасыз ететін ұйымдастырылған және
техникалық жұмыстар мен шаралардың жүйесі.
Егер адамның екі нүктесі арасында потенциалдар айырмасы болса, онда
адам денесі арқылы электр тоғы жүреді. Адам бір уақытта жанасқан екі
нүктелік тоқ тізбегі арасындағы кернеу -жанасу кернеуі деп аталады.
Дене арқылы жүретін электр тоқ адамға жылулық, биологиялық және
электролиттік әсер етеді.
Тоқтың жылулық әсері электр энергиясының жылуға айналуында
сезіледі және ол терінің, тканның және қан тамырларының қызуын тудырады.
Тоқтың биологиялық әсері тоқтың бұлшық еттер арқылы жүруінде
оның қысқаруын тудырады.
Тоқтың электролиттік әсері қан құрамының өзгеруіне алып келеді.
Электр тоғына түсіп қалғанда төмендегі зақымдалулар болуы мүмкін:
-
күйіп қалу;
-
терінің металдануы;
-
электр белгілері;
-
электроофтальмия;
-
электр соққысы;
-
механикалық зақымдалулар.
Электр соққысы болғанда, адам организмі жалпы зақымданады , яғни
нерв және жүрек тамырларының бұзылуы, бұлшық еттерінің тырысуы пайда
болады [18].
Механикалық зақымдалулар (тканның бөлшектенуі, сынықтар) адам
бұлшық еттерінің тырысуы және де электр тоғының әсерінен төбеден құлау
нәтижесінде болады.
Электр тоғынан зақымдалу сипаттамасы тоқтың тегі мен мәніне, оның
жүріп өту жолына, әсер ету ұзақтығына, адамның жеке физиологиялық
ерекшелігіне және оның зақымдалған кезіндегі жағдайына байланысты
болады.
Электр тоғымен жұмыс істейтін қондырғылардан қорғану шаралары:
- тоқ өткізгіш бөліктерді қауіпсіз жерге орналастыру;
- қорғаныстық жерге қосқыш;
- автоматтық ажырақыш;
- тоқты өшіріп жүру;
- сулы киіммен немесе сулы қолмен ДК қолданбау;
73
Өрт
–
бұл
арнайы
жасалмаған,
материалдық
шығындарымен қатарласып жүретін, кейде адам өлімі болуы мүмкін,
бақылана алмайтын ошақ көзі.
Барлық өрт қауіпсіздігінен орындалатын шаралар 4 түрге бөлінеді:
а) кәсіпорынды жобалаған кезде болатын техникалық шаралар, олар:
- ғимараттың өртке төзімділігін анықтау;
- ғимарат подъездерінің жобалануы;
- ғимараттардың өртке қарсы ара қашықтығын ескеру;
- ғимаратты найзағайдан қорғау;
б) Эксплуатациялық шаралар:
- ұйымдастыру шаралары;
- режімдік шаралар.
Өрттің алдын-алу бойынша жасалатын шаралар:
-
жұмысшыларға нұсқау беру;
- өрт сөндіру әдістері мен заттары.
Су – жоғары жылуды өзіне сіңдіру қасиетіне байланысты
тотықтандырғыш концентрациясын азайтады. Кемшіліктер: ток өткізгіштігі,
судың тығыздығы жоғары болғандықтан органикалық сұйықтықтарды сөндіре
алмайды, қысқы мерзімде су қатып тайғақ мұзға айналады.
Су құбырлары бар қалаларда өртке қарсы арнайы су құбырлары бар:
-
сыртқы, барлық барлық ірі кәсіпорындарда бар. Бұл су құбырлары
ғимараттың периметрі бойынша орналасқан, әр 100 м сайын жер асты, не
болмаса жер үстінгидранттары (құдықтар, люктер) орналасқан;
-
ішкі, ғимарттардың ішінде. Бұл су құбырлары ғимарат коридорында
белгіленген ара қашықтықта, төменде орналасқан арнайы крандармен
жабдықталған су құбырлары .
Ғимарттарда су, арнайы автоматикалық өрт сөндіргіштерінде
пайдаланылады, 26-суретте көрсетілген:
-
спринкерлік;
-
дренчерлік.
а) спринкерлік б) дренчерлік
26 сурет
– Арнайы автоматикалық өрт сөндіргіштер
74
Эвакуациялық шығу жолдары деп - сыртқы шығатын шығу жолдары
немесе баспалдақ торына апаратын ( ол жол сыртқа шығатын жолдар болуы
тиіс) жолдарды айтамыз. Жұмыс орны мен шығу есігінің ара қашықтығы 60 м
аспауы қажет.Барлық ғимараттарда міндетті түрде эвакуация жолдары, шығу
есіктерінің көлемі есептеліп СНИП (ҚНЖЕ) бойынша салыстырылады.
5.5 Жарықтандыру талаптары мен талдауы
Жұмыс орындағы жарықтандыру адамның көру жұмыс қасиеттігіне,
физикалық және моральдік әсерін тигізеді.
Еңбекке жақсы әсерін тигізу үшін өндірістегі жарықтануға қойылатын
негізгі жарық техникалық талаптар:
- жұмыс орындарын жарықтандыру денгейі орындалатын жұмыстың
сипатына сәйкес болуы қажет;
- уақыт бойынша тұрақты және бір қалыпты жарықтануы;
- қатты жылтырау мен айқындылықтың жоқ болуы;
- жұмыс орындарында диффузиялық - жарық ағыны болуы керек (яғни
көлеіңкесіз жарықтандыру);
- жұмыс орнында басқа да зиянды факторлар тудармауы керек (шу
және т.б.) және де электр және өрттен қауіпсіз болуы керек.
Жасанды жарықтандыру табиғи жарық жоқ болмағанда немесе
жеткіліксіз болғанда қолданылады. Жасанды жарықтандыру үшін қызу шамы,
газразрядты шам, жазық жарықжүргіштер қолданылады.
Жасанды жарықтандыру жүйесінің типіне байланысты:
- жергілікті – жарық ағыны тек жұмыс жерінде ғана таралады;
- ортақ – біркелкі және локальді болып бөлінеді;
- аралас – ортақ және жергілікті жарықтандырулардың қосындысы.
Жасанды жарықтандыру тағы да бөлінеді:
- авариялық, егер жұмыс жарығы өшіп қалса қосылады (барлық
жарықтан 5%);
- жұмыстық – барлық бөлмеде және территорияда қойылады;
- эвакуациялық – адамға қауіп төндіретін жерлерде қойылады (0,5 лк –
мекемедегі жарықтық, 0,2 лк – сыртында).
Жарық көздерінің орналасқаны бойынша жасанды жарықтанулар:
жалпы, жергілікті және құрамаға бөлінеді. Жалпы жарықтануда шамдарды
жұмыс
орындарына
біқалыпты
жарық
беру
үшін
жоғарыда
орналастырады. Жергілікті жарықтануда жарық ағыны жұмыс орындарына
тікелей шоғырланады. Осы жағдайда жұмыс орны мен қоршаған кеңістік
жарықтануының күрт айырмашылығы болады, жұмыстың жағымсыз
жағдайлары
құрылады,
зақымдану
қауіпі
өседі.
Бір
жергілікті
жарықтандыруды пайдалану тек кезеңдік жұмыста пайдаланылады. Құрама
жарықталуда жалпы жарықтандыруға жергілікті жарықтандыру қосылады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
