95
дәрежесін қарастырдық. Бҧл кҥңгірт энергия мен кҥңгірт материя
ҧйытқуындағы қҧбылыстарды (қуат спектрі, потенциал қуат спектрі және
кросскорреляциясы) анықтайды. Мҧнда,
-ден
дейінгі деңгейді бердік.
Сонымен бірге, кҥй теңдеуі және дыбыс жылдамдығымен бірге моделдерді
қарастырдық.
шамасы
-1 – ден ҥлкен болуға ҧмтылатындықтан, жоғары
қызыл ығысуда
моделі ҥшін, ерте кҥңгірт энергия тығыздығының елеусіз
болмайтын мҥмкіншілігі де бар.
ХХ ғасырдың аяғында Әлемді ҥдеумен кеңейтетін кҥңгірт энергияның
ашылуы ең маңызды, қызық және қиын мәселелердің бірі болып тҧр.
Әдебиеттер:
1. S. A. Appleby , E. V. Linder , J. Weller (2013) [arXiv:1305.6982v1];
2. R. de Putter , D. Huterer , E. V. Linder, (2010) [arXiv:1002.1301v1];
3. C.-P. Ma and E. Bertschinger, Astrophys. J. 455, 7 (1995), [arXiv: astro-
ph/9506072];
4. W. Hu, Astrophys. J. 506, 485 (1998), [arXiv:astro-ph/9801234];
5. R. Bean and O. Dore, Phys. Rev. D69, 083503 (2004), [arXiv:astro-
ph/0307100];
6. R. Amanullah et al., Astrophys. J. submitted;
7. M. Doran and G. Robbers, Journal of Cosmology and Astro-Particle Physics
6, 26 (2006), [arXiv:astroph/0601544];
ФИЗИКА ПӘНІ БОЙЫНША ОҚУШЫНЫҢ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҒЫН
АРТТЫРУДА ФАКУЛЬТАТИВТІК САБАҚТАРДЫҢ АЛАТЫН ОРНЫ
Мҧсатаева Б.И., Динау М.
Қызылорда қ., М. Мәметова атындағы Қызылорда
гуманитарлық колледжі
musataeva.b@mail.ru
Еліміз дербес мемлекет ретінде тәуелсіздігін алғаннан бері қоғам
дамуының қазіргі талаптарынан туындап отырған міндет пен мақсаттарға орай
ӛскелең ҧрпаққа білім мен тәрбие беру мәселесін жан-жақты жетілдіру
мақсатында білім беру жҥйесінің барлық буындарына зор жауапкершілік
жҥктейді. Білім беру жҥйесінің негізгі мақсаттары - адамның қоғамда
толыққанды ӛмір сҥруіне қажетті білім және іс-әрекеті ҥшін оқушының
интеллектісін арттыру мен ойлау сапасын қалыптастыру болса, оның ӛз бетімен
білім алу дағдыларын дамыту ҥшін қажетті нақты білім, білік және дағдыларды
меңгерту, білім алу ҥрдісінде іс-әрекетті меңгеру жеке тҧлғаны тәрбиелеу,
игерілетін білімнің әдістемесі мен идеялары туралы тҥсініктерін қалыптастыру.
Осыған орай қазіргі таңда оқушылардың негізгі пәндер бойынша білімін
терендетуде, шығармашылығын дамытуда сыныптан тыс жҧмыстар ҥлкен рӛл
96
атқарады. Ол ҥшін сыныптан тыс жҧмыстарды ҧйымдастырудың ең тиімді
деген тҥрлері мен типтерін іріктеп ала білудің маңызы зор. Сыныптан тыс
жҥргізілетін жҧмыстар оқу пәндерінің негіздерін оқушыларға ҥйретіп қана
қоймайды, сонымен қатар болашақ жастарды ӛмірге әзірлеп, мамандықты еркін
таңдай білулеріне кӛп септігін тигізеді. Мҧның ӛзі жеке мемлекет болып, білім
берудің жҥйесі жаппай реформаланған қазіргі заманда жаңа мазмҧнға ие болып
отыр. Сыныптан тыс жҧмыстар сабақтан тыс уақытта міндетті емес, бірақ бҧл
жҥйелі тҥрде оқушылармен жҥргізілетін сабақтар. Сыныптан тыс жҧмыстардың
маңыздыларының бірі- факультатив сабақтарға кеңірек тоқталып ӛтсем.
Факультативтік сабақтардың негізгі мақсаты:
Негізгі курс бойынша алатын білімдерін кеңейту не
тереңдету;
Оқушылардың жан-жақты қызығушылықтары мен қабілеттерін одан
әрі қарай дамыту;
Шығармашылыққа баулу;
Оқушылардың болашақ кәсіп таңдауына кӛмектесу.
Факультатив сабақтарының міндеті:
оқушының физикадан білім
сапасын арттыру;
пәнге деген қызығушылығын арттыру;
оқушының шығармашылық қабілетін дамыту;
оқушыны қазіргі кезеңдегі ғылым мен техниканың жетістіктерімен
таныстыру;
оқушыда жалпы оқу біліктерін қалыптастыру (баяндамаларды әзірлеп
баяндау, рефераттар жазу, топпен жҧмыс істеу, ақпаратпен жҧмыс істеу);
оқушыға политехникалық және кәсіби бағдар беру.
Факультатив сабақтардың ҥш типі бар:
1)
Жоғары деңгейдегі курстар
Бҧл курс негізгі мектептің физика курсымен тығыз байланысты. Оның
мақсаты – оқушылардың сабақтарда алған білімдерін тереңдету. Бҧл курстар
оқушылардың теориялық білімдері мен экспериментальдық іскерліктерін
байланыстырып, толықтырады.
2) Ҝолданбалы физика курсы. Мақсаты оқушыларды физика ғылымының
жетістіктерін практикада қолдану әдістерімен таныстырып, олардың техника
мен технологияға қызығушылықтарын дамыту. Факультатив курсының бҧл
тҥрінде оқушылар ғылыми-техникалық прогрестің басты бағыттарының бірі -
физика-техникалық модельдер мен конструкцияларды қҧрып, жинақтауға
ҥйренеді.
3) Арнайы курстар. Мҧнда оқушылардың ғылыми дҥниетанымдық
кӛзқарастарын қалыптастыруда маңызды роль атқаратын физика мен
астрономияның кейбір тараулары қарастырылады. Бҧл курстың мақсаты –
негізгі физика курсының бағдарламасында жоқ кейбір маңызды тақырыптардың
орнын толтыру.
Физикадан факультатив курсы мазмҧнының О.Ф.Кабардин кӛрсеткендей
ҧстанымдары:
факультативтің негізгі
курспен байланысы;
97
факультатив курстарының мазмҧнында фундаментальды физикалық
заңдар мен принциптердің (сақталу заңдары, сәйкестік пен симметрия
принциптері т.б.) болуы;
пәнаралық байланыстың жҥзеге асуы;
политехнизм принципінің жҥзеге асуы жатады.
Физикадан факультатив сабақтар жҥргізуде типтік бағдарлама бойынша
ара қатысы: (бҥкіл оқу уақыты-34 сағат)
№
оқыту формалары
Бҥкіл оқу
уақытының
Сағат саны
1
лекциялар
20-25%
7-8
2
Семинарлар
10-15%
4-5
3
Есептер шығару
(физикалық
олимпиадаларға
дайындау)
15-20%
6-7
4
Зертханалық жҧмыстар
15-20%
6-7
5
Физикалық
практикум
20-30%
7-8
6
экскурсия
3-9%
1-2
7
Сынақ
немесе емтихан
3-6%
2
Физика пәні бойынша
білім алуы
сыныбы
Негізгі
мектеп физика
курсы бойынша
сағат саны
Факультатив
сағат саны
Барлығы
7
2
1
3
8
2
1
3
9
2
1
3
7-сыныптың
факультатив
сабақтарында
оқушылардың
табиғат
қҧбылыстары туралы, заттың қҧрылысы мен олардың физикалық ӛлшемдері
жайлы білімдері толықтырылып, тереңдетіледі.
8-сыныптың
факультатив сабақтарында оқушылардың жылулық,
электрлік, жарық қҧбылыстары туралы білімдері толықтырылып, тереңдетіледі.
9-сыныптың факультативтік курстарының мақсаты – оқушының механика
тарауы бойынша алған білімдерін тереңдетіп, қашықтықты және уақытты
ӛлшеудің әртҥрлі практикалық әдістерімен таныстыру.
Ескеретін жайттар:
