«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
211
pronunciation of this sound - in some way it looks like a soft [n ’], but at the
same time, it is pronounced not so much in the mouth as through the nose.
Another complex sound is the sound [w]. When you pronounce it, the lips are
rounded and you get something similar to the Russian sound [y], but only more
energetic. Further worth mentioning the explosive sounds [p, t, k].
Their difficulty is that they are pronounced with some aspiration in the
beginning, hence their name. The next sound that deserves attention is the sound
[h]. Contrary to a common mistake, it is not pronounced as a Russian sound [x].
To pronounce it correctly, try to exhale lightly through your mouth. When you
breathe on the glass in order to draw a funny face on it, you get exactly the
sound that we need. The remaining consonant sounds are generally similar to the
Russians, although they have their own characteristic features. With vowels in
English, everything is much easier. Most of them have analogues in the Russian
language, but despite this, you should always pay attention to the shades of
sound, because there are no trifles in learning a foreign language, every detail is
important. Thus, we can conclude that pronunciation plays one of the most key
roles in learning English. Unfortunately, our speech apparatus was not originally
sharpened by a system of a particular language. That is why the study of
English, along with native at an early age, gives a huge advantage in all aspects
of its study, including pronunciation. But this does not mean that at a later age it
will be impossible to form the sound base of a new language system. It is even
possible, you just need to make yourself understand that there are sounds in
English that have no analogue in Russian, and even those that at first glance
look alike have many difficulties, because even in them you need to pay
attention to the differences in shades of sound.
As a native speaker of a language, one does not question where and how
sounds are formed in the mouth. Non-native speakers come from a linguistic
background composed of many different sound patterns and may not naturally
be able to handle English phonology quite as well. This usually happens because
a specific sound that a learner cannot produce does not exist in their native
language, such as the /p/ sound for native Arabic speakers learning English.
Another common problem that leads to the mispronunciation of English words
is that not all languages have the same stress patterns. Learners of English as a
foreign language often transfer the stress patterns from their first language onto
their foreign language without realising it. Putting the stress of the second
syllable of the word ‘management’ or the second syllable in ‘Europe’ can distort
these words completely, deeming then unintelligible. This illustrates that correct
pronunciation cannot solely be picked up - stress patterns of single words,
intonation of sentences, connected speech and place and manner of articulation
need to be taught in the language classroom. Additional aspects pf
pronunciation that English foreign language learners make is the misuse of long
«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
212
versus short vowel sounds , such as in the words ‘chip’ or ‘cheap’, and
consonant clusters, like ‘str’ in ‘street’.
Students need to learn how exactly various sounds are formed in their
mouths. These need a lot of practice and are often difficult to remember.
Creating scenarios and movements that can be associated with the different
sounds enable your students to retain these tricks and use them to practice on
their own. A good example of this is teaching the minimal pairs /w/ in ‘wet’
and /j/ in ‘yes’. The lips are rounded and as the air pushes through the mouth,
the lips part. Get your students to pretend that they are blowing a kiss to
someone, by covering their mouth with their hand and then, as they make the
sound, opening up their hands to let the sound out, just like one would do when
blowing someone a kiss. To teach the sound /e/ as in the word ‘egg’, ask your
students to imagine that there is a fine piece of line attached to their mouths that
someone is gently pulling outwards at the sides when they say this sound. The
mouth therefore opens lengthwise to the sides, as if being pulled. The more
students have a scenario to relate the sound to, the better they can use them
independently.
Pronunciation needs to be taught in an exciting way that wills your students
to participate. Create games that test pronunciation indirectly. Look for teaching
pronunciation books that have ready-made games in them, such as
‘Pronunciation Games’ by Mark Hancock.
Teaching pronunciation is an important part of language development. It
need not be difficult to approach. By eliminating theoretical jargon and
contextualising your activities, teaching the sounds of the English language can
be fun, easy and effective!
How to Teach Vowel Pronunciation in English
1. Listen and repeat
This will be the first and most common method of teaching sound specific
pronunciation in English. You say the target sound and have your students
repeat it after you. If you are teaching a long word with multiple syllables, start
with the final syllable of the word and have your class repeat it. Then add the
penultimate syllable and say the two together having your class repeat after you.
Work backwards in this manner until your students are able to pronounce the
entire word correctly.
2. Isolation
When working on a specific sound, it may help your students to isolate that
particular sound from any others. Instead of presenting a certain sound as part of
a complete word in English, you can simply pronounce the sound itself
repeatedly. When you do, your students can say it along with you repeatedly,
focusing on the small nuances in the correct pronunciation and also engraining
the sound pattern into their minds. This is especially helpful when you have
several students struggling with a specific sound delineation.
«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
213
3. Minimal pairs
Minimal pairs are a great way to focus pronunciation on just one sound. If
you are not familiar with linguistics, a minimal pair is two words that vary in
only one sound. For example, rat and rate are minimal pairs because only the
vowel sound differs between the two words. Additional minimal pairs
are pin and pen, dim and dime, and bat and pat. You can use minimal pairs to
help your students with their pronunciation by focusing on one particular sound.
In addition to the pronunciation benefits, your students will also expand their
vocabularies when you teach minimal pairs.
4. Record and replay
At times, your students may think they are using correct pronunciation
when in fact they are saying something quite different. By using a device to
record what your students are actually saying, you have empirical data to play
back for each person. Encourage him to listen to what he actually said rather
than what he thinks he said. You may also want him to compare a recording of a
native speaker against his recording of himself. In this way, your students will
have a more objective understanding of their true pronunciation and be able to
take steps to correct it.
5. Use a mirror
Giving your students a chance to view their own physical movements while
they are working on their pronunciation can be of great value. You can always
encourage your students to look at your mouth and face as you pronounce
certain sounds, but they will also benefit from seeing what movements they are
making as they speak. Sometimes, becoming aware of the physical movements
involved in pronunciation is all your students will need to correct pronunciation
issues of which they are unaware.
6. Phonetics
When your students are facing a pronunciation challenge, it could be
that English spelling is adding to the mystery of the spoken word. Instead of
spelling new vocabulary out on the white board, try using phonetic symbols to
represent the sounds (rather than the alphabet to represent the spelling). If you
were to use phonetic symbols, the word seat would be written /si:t/ and eat
would be written /i:t/. You can find a list of the phonetic symbols on several
websites or in introductory linguistics books. Once you teach your students
the International Phonetic Alphabet, you can use those symbols any time
you introduce new vocabulary to your students.
7. Show a vowel diagram
If you are using phonetic symbols to help you teach vowel pronunciation, a
diagram of where each English vowel sound is produced can be eye opening for
your students. Print copies to distribute in class or show your students where
they can find this diagram online. When students know which area of the mouth
in which they should be making their sounds, they may have an easier time
«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
214
distinguishing between similar sounds because they are produced in different
areas of the mouth.
8. Sing
Surprisingly enough, singing can be a good way for your ESL students to
practice their vowel pronunciation. Because singing requires a person to
maintain vowel sounds over more than just a moment, it can give your students
a chance to focus in on the target sound and adjust what sound she is making.
9. Tongue twisters
Though tongue twisters are probably more popular for practicing consonant
pronunciation, they are still a valuable resource for vowel practice. Not only are
they a challenge to your students’ pronunciation abilities, they add an element of
fun to the classroom that can help your students relax and therefore free them to
be more daring in their attempts at English. See our ‘Top 20 Tongue Twisters’
classroom poster.
10. Target language specific sounds
Some pronunciation patterns are found consistently in students with the
same native language. Being aware of these patterns is helpful in addressing
problems your students may not even know they have. You can find practice
exercises to target specific pronunciation patterns, or you can write your own to
target the specific needs of your class. Either way, making students aware of
pronunciation patterns of speakers of their native language can be the biggest
help in eliminating the mispronunciations.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1.
Меликян А. Перевод как система доязыковых различий //
2.
Комиссаров В. Н. Лингвистика перевода. – М. : Международные
отношения,
3.
Копанев П. И., Беер Ф. Теория и практика письменного перевода. –
Минск: Вышейшая школа, 1986. – 295 с.
ӘОЖ (004.9)
ТУРИЗМ МАМАНДАРЫН ДАЯРЛАУДА КӨПТІЛДЕ ОҚЫТУДЫҢ
МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
А.Ж.Мустафина
1
, С.У.Кузбулова
1
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
Аңдатпа
1
География, туризм және су ресурстары кафедрасының аға оқытушысы, магистр
«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
215
Мақалада болашақ туризм мамандарын даярлауда көптілде оқытудың
маңыздылығы қарастырылған. Туризм мамандарының қызметтік
салаларында қазақ тілі, орыс және ағылшын тілін қолдану жұмыстың
тиімділігін арттырады. Гид, турагент, туроператор, экскурсовод және
туризм менеджерлері үшін, ағылшын тілдері маңызды болып келеді.
Мақалада
Х.Досмухамедов
атындағы
Атырау
мемлекеттік
университетінің туризм мамандарын даярлауда, көптілде білім беру
бағдарламасы туралы айтылған.
Тірек сөздер: Туризм, туризмдегі геоақпараттық технология, туризм
инфрақұрылымы, гид, экскурссия, экскурсовод, брондау.
Қазіргі заманның жетекші мамандығы қатарына кіретін туризм
мамандығының еліміз үшін алатын орны ерекше. Соңғы жылдары жұмыс
пен демалысты бірге алып жүретін азаматтардың көптігіне байланысты
туризм саласында түрлі бағдарлама жасалған. Сол себептен елімізде де бұл
саланың даму деңгейі өте жоғары.
Туризм дегеніміз – адамның арнайы бір уақыт аралығында жан
сергітіп демалыс қабылдауы. Демалыс кезінде демалушы түрлі елдерге
саяхаттай отырып, танымдық қабілетін арттыра, мәдениет пен өнер
қызығына батады. Туризм тек шетелдерде ғана жүзеге аспайды, сонымен
қоса елдегі табиғаты керемет немесе демалыс орындарында болады. Ал
туризм маманы болса, осы кісілердің ойдағыдай демалуын қарастырып,
уақытын барынша қызықты өткізуіне қолайлы жағдай тудырады.
Бұл мамандық саяхат, шетелге шығу, мәдениетпен танысу секілді
ықпалдармен жұмыс жасайды. Туризм мамандығы бір сөзбен айтқанда
бизнеспен айналысудың бір түрі. Осы маман иелері жұмыс жасай отырып
параллельді түрде демалып та үлгереді[1].
Қазіргі таңда Қазақстанның көптеген жоғары білім ордалары туризм
мамандарын даярлап келеді. Соның ішінде Х.Досмухамедов атындағы
Атырау мемлекеттік университетінде 2006 жылы «Туризм менеджері»
біліктілігі бойынша, студенттер қабылдап келеді. 2006-2018 оқу жылдар
аралығында 300 жуық мамандар тамамдап шықты.
Оқу барысы: Студент білім алу кезінде туризмдік мекемелер негізін,
менеджмент және маркетинг, туризмдегі бухгалтерлік есептеудің негізін,
туризм инфрақұрылымын, туристік аймақтану әдістемесін, аймақтану,
геоэкология жұмыстары мен туризмдегі геоақпараттық технологиясын
оқып шығатын болады.
Мамандық бойынша қызметтік нысаны: - туризм саласына қатысты
мемлекетті басқару ұйымдары (министрліктер, әкімшілік, аудандық
құрылымдар); - туризм кәсібімен айналысатын мемлекеттік және жеке
меншік компаниялар; - турим бойынша кеңес беру компаниясы; -
«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
216
маркетингтік туризм бойынша кәсіпорындар; - туризмдік инфрақұрылым
нысаны; - туризм мамандығын дайындайтын білім беру орындары, -
туризмді дамыту мәселесімен айналысатын ғылыми-зерттеу ұйымдары; -
туризм қызметін сыртқа және ішкі нарыққа жандандыратын жарнама
агенттіктері мекемелерінде қызмет жасай алады[2].
2006 - 2016 жылдар аралағында 5В090200 – Туризм мамандығының
Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты бойынша, оқу
жоспары жасақталды. Кредиттік жүйе бойынша студенттер
оқытылатын пәндер мен оқытушыларды тандады.
Ал, 2016 жылы кәсіби практикаларды ұйымдастыру және өткізу
туралы ереже және практика базасы болатын мекемелерді анықтайтын
ереже (қр бжғм 29.01.2016 ж. № 107) бұйрығы негізінде «5В090200-
Туризм» мамандығының үлгілік оқу жоспарына, үлгілік оқу
бағдарламларына сәйкес құрастырылды. Бұл бағдарламада туризм
мамандарының жоғарыда көрсетілген қызмет саласына байланысты,
көптілде оқыту жоспарланды. Бағдарлама қазақ, орыс және ағылшын
тілдерін еркін меңгертуді көздеп отыр. Білім бағдарламасы жұмыс беруші
«Columbus company» директоры Ж.Б. Болатова ұсынысы бойынша,
бірнеше пәндер енгізілді. Бұл өзгеріске байланысты, «География, туризм
және су ресурсы» кафедрасының туризм пәндерін оқытатын оқытушылар
Г.Б. Таскалиева, А.А. Ондасинова ағылшын тілінен курстарға қатысып,
біліктілігін жетілдірді.
Оқу жоспарына сай «Базалық шетел тілінің тәжірибелік курсы» және
т.б. пәндерді «Аударма ісі және ағылшын тілі» кафедрасының профессор,
оқытушылары Г.Ж. Женисова, К.Т Байниева, С.М. Гилажева оқытып
келеді. Сонымен қатар бірнеше базалық пәндер ағылшын, орыс тілі және
қазақ тілінде оқылады.
Студенттер көптілді білім алу арқылы: тілді дұрыс меңгерту, ауызекі
сөйлей білуді үйренеді. Мамандардың ұсынылған педагогикалық іс-
тәжірибесінде көптілді үйретуді арқылы – Студенттің сөздік қорын
кеңейте тілін дамытамыз;
– Жаңа сөздердің мағыналарын жетік түсінеді;
– Синоним мен антонимді қолдана біледі;
– Сөйлемдерді дұрыс қолдана алады;
– Сөзді құрастырып, сөйлеуге үйренеді;
– Диалог түрінде сөйлей біледі.
Туристік қызмет көрсетуде менеджерлер - туристермен келсім шартқа
отыру, туристерді қарсы алатын гид, экскурссия өткізетін экскурсовод,
көліктерді брондау, қонақ үйде орналасу және т.б қызметтер үшін, бірнеше
тілді білуі тиіс. Аталған білім бағдарламасы жас мамандар үшін, бірден –
бір керек деп санаймын[3-4].
«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
217
Қорытала келе, үштілді меңгертудің басты мақсаты тіл
үйренушілердің коммуникативтік құзырлығын қалыптастыру болып
табылады. Тіл – қандай тілде сөйлемесін адам үшін құдірет, байлық, халық
мәдениеті, тарихы. Тіл үйрену арқылы адам өзге ұлттың мәдениетін,
тарихын, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпын танып біледі. Сол себептен жас
маман ішкі және сыртқы туризмді дамыту үшін, тілді еркін меңгерумен
тікелей байланысты.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.
https://massaget.kz/layfstayl/bilim/zharatylystanu/20317/
2.
Ақиқат. 2013 жыл, №1. «Қазақстан – 2050» стратегиясы –
қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. Қазақстан Республикасының
Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы
3.
Ақиқат. 2011жыл, №5. «Қазақ тілін білу – әншейін бір ұран емес»,
Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқы ассамблеясының ХҮІІ сессиясында
сөйлеген сөзі
4.
Мейірманқұлова Т. Білім берудегі инновациялық технология А,2005
Достарыңызбен бөлісу: |