Сабақтың тақырыбы мен мазмұны Сағат саны Өтілетін мерзімі

жүктеу 1,48 Mb. бет 9/10 Дата 21.11.2018 өлшемі 1,48 Mb. #23387 түрі Сабақ

аптасына: 2 сағат барлығы: 16 сағат № Сабақтың тақырыбы мен мазмұны Сағат саны Өтілетін мерзімі Қолданылатын әдіс-тәсілдер 1. Ә.Кекілбай «Шыңырау» хикаяты. 1 2. Құдық қазу—Еңсептің ата кәсібі. 1 3. Хикаяттың композициялық құрылысы. 1 4. М.Мағауин «Бір атаның балалары» хикаяты. 1 5. Зигфрид Ахметұлы. 6. Д.Исабеков «Ата үміті» хикаяты. 1 ^ 7. Ата мен немере. 1 8. Хикаяттың композициялық құрылысы. 1 9. Шығарма «Адамгершілікті мен қалай түсінемін» 1 Әлем эдебиеті 10. «Манас» жыры. 1 11. Манастың балалық шағы. 1 12. Тіл ұстарту. 1 13. ДжекЛондон «Мексика ұлы» эңгімесі. 1 14. Рингтегі айқас. 1 15. Тест тапсырмалары. 1 16. Жыл бойы өткенді қайталау. 1 Сабақтың өтілетін мерзімі: 6 – сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: Әбіш Кекілбай «Шыңырау» хикаяты. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты жайлы толық мәлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі:жаңа сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгендеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты жайлы толық түсінік беремін. Бір топ талантты замандастар ортасынан бұйра бас, қара торы өңді жас жігіт бірден жұрттың назарын аударған еді. Асықпай, айшықтап шешен сөйлейтін, барынша білімдар жігіттің мінезі мен дәлелді пікірлеріне әркім-ақ ден қоятын. Оның үстіне бұл жігіттің сонау алыс түкпірдегі түрікмен даласымен шектес жатқан шағын ауылдан, Маңғыстау түбегінен келгендігі де біз үшін біраз қызғылықты жағдайдай көрінетін. Ол осы түбектегі өмір, тірлік, салт-сана туралы аңыз әңгімелер, ата-бабалар тағдыры жайында, даланың қым-қуыт бояулары төңірегінде қызыға, қызына әңгімелейтін, сол сәтте бізге ол туған жерінің шежіресі секілді көрінетін-ді. Әбіш Кекілбай тынымсыз, табанды еңбек етіп, талантын әр қырынан таныта білді. «Аңыздың ақыры», «Үркер», «Елең-алан» романдарымен қатар, көптеген әңгіме-хикаяттарын жазды. (Геролъд Бельгер) Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын З.Үйге тапсырма: Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Шыңырау» хикаятын оқып, мазмұнын әңгімелеп келу Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Сабақтың тақырыбы: «Құдық қазу—Еңсептің ата кәсібі» Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты, құдық қазу—Енсептің ата кәсібі екендігі жайлы толық мәлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру, ойын тұжырымдап айта білуге үйретеді, тіл байлығын өрістетеді. б) тәрбиелік; Абай өлендері поэзияны сүюге, оны түсіне білуге, табиғатты аялауға, махаббатты қастерлеуге, елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелейді. Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сұрау, жаңа сабақты Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы жайлы сұраймын. 2. «Шыңырау» хикаятының мазмұнын сұраймын. Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты, құдық қазу—Енсептің ата кәсібі екендігі жайлы толық түрде түсіндіремін.. Енсептің құдық қазуы оның ата кәсібі екендігі жайлы түсіндіріп болған қосымша сұрақтар қоямын. Байсал бай Еңсепке қай жерден құдық қазуға өтініш жасады? Шыңырау түбінде Еңсеп қандай жайға тап болды? Ол неге қуанды? Ата кәсібі құдықшылық болған Қараш руы адамдарының ауыр да азапты еңбегінің елге тигізер пайдасы қандай? Еңсептің ерен еңбегі елге қандай жақсылық әкелді? Еңсептің шыңыраудың ішіне түскендегі халі, көңіл күйі туралы үзіндіні әңгімелеп бер. Еңсептің өз ісіне ерекше берілген нағыз еңбеккор адам болғандығы туралы шағын шығарма жазыңдар. Шығармадағы суреттеулерге сүйене отырып, шегенделген шыңырау құдық қалай қазылатындығы жайлы айтып бер. Еңсептің құдық орнын таңдауда ақсақалдар пікірімен келіспегеніне назар аудар. Неге келіспегенін аңдауға тырыс. Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. Үйге тапсырма: Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Шыңырау» хикаятын оқып, мазмұнын әңгімелеп келу Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты, қүдық қазу—Енсептің ата кэсібі екендігі жайлы толық мэлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мэдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру, ойын тұжырымдап айта білуге үйретеді, тіл байлығын өрістетеді. б) тэрбиелік; Абай өлендері поэзияны сүюге, оны түсіне білуге, табиғатты аялауға, махаббатты қастерлеуге, елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тэрбиелейді. Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: үйымдастыру кезеңі, үй тапсырмасын сүрау, жаңа сабақты Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мэлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы жайлы сүраймын. 2. «Шыңырау» хикаятының мазмұнын сұраймын. Қосымша сүрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабақты тусіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты, қүдық қазу—Енсептің ата кэсібі екендігі жайлы толық түрде түсіндіремін.. Енсептің қүдық қазуы оның ата кэсібі екендігі жайлы түсіндіріп болған қосымша сүрақтар қоямын. Байсал бай Еңсепке қай жерден қүдық қазуға өтініш жасады? Шыңырау түбінде Еңсеп қандай жайға тап болды? Ол неге қуанды? Ата кэсібі қүдықшылық болған Қараш руы адамдарының ауыр да азапты еңбегінің елге тигізер пайдасы қандай? Еңсептің ерен еңбегі елге қандай жақсылық экелді? Еңсептің шыңыраудың ішіне түскендегі халі, кеңіл күйі туралы үзіндіні эңгімелеп бер. Еңсептің өз ісіне ерекше берілген нағыз еңбеккор адам болғандығы туралы шағын шығарма жазыңдар. Шыгармадағы суреттеулерге сүйене отырып, шегенделген шыңырау қүдық қалай қазылатындығы жайлы айтып бер. Еңсептің қүдық орнын таңдауда ақсақалдар пікірімен келіспегеніне назар аудар. Неге келіспегенін аңдауга тырыс. Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сүрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. Үйге тапсырма: Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Шыңырау» хикаятын оқып, мазмүнын эңгімелеп келу Тексердім: Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: «Шыңырау» хикаятының композициялық құрылысы. Сабақтын мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты, оның композициялық құрылысы жайлы толық мәлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік корын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын кадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Үй тапсырмасын сүрау. Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы жайлы сұраймын. «Шыңырау» хикаятының мазмұнын сұраймын. Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы, «Шыңырау» хикаяты, оның композициялық құрылысы жайлы толық түсінік беремін. Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын З.Үйге тапсырма: Әбіш Кекілбайдың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Шыңырау» хикаятын оқып, мазмұнын әңгімелеп келу Тексердім: Сабақтың өтілетін мерзімі. Сабақтың тақырыбы: Мұхтар Мағауиннің «Бір атаның балалары» хикаяты. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушылардың мәтінді толық оқып, меңгергендерін тексере отырып, хикаяттағы кейіпкерлер туралы өзіндік пікірлерін қалыптастыру, өзіндік ойлау, эстетикалық көзқарасы қалыптасқан оқырман дайындау. ә) дамытушылық. түрлі тәсілдер арқылы балалардың байқағыштық, тапқырлық сөз астарын түсіну, өз ойын жазбаша да, ауызша да жүйелі айту қабілеттерін дамыту. Шығармашылыққа баулу. Әдеби шығарма идеясын тануға үйрету, сөздік қорын молайту. б) тәрбиелік: шығарма идеясы негізінде оқушыларды адамгершілікке, мейірімділікке, бауырмалдыққа тәрбиелеу. Елжандылык, пен ұлтжандылық сезімдерін тереңдету. Сабақтың түрі: жаңа сабақ. Сабақтың әдісі: топтық жұмыс, проблемалык ситуация тудыру, дамыта оқыту элементтерін пайдалану, сұрақ-жауап, шығармашылық жұмыс, әдеби пікірталас. Пәнаралық байланыс: тарих, әдебиет теориясы, музыка. Сабақтың көрнекілігі: кестелер, үлестірмелі карточкалар мен суреттер, мемлекеттік рәміздер. Сабақтың барысы: 1) Ұйымдастыру кезеңі. а) Сәлемдесу. э) Кезекші мәлімдемесі. б) Журнал бойынша түгелдеу. 2. Үй тапсырмасын сұрау. а) Ә.Кекілбайдың «Шыңырау" хикаятының жалпы мазмұны жайлы сұраймын. ә) Сұрақ қою арқылы білімдерін тексеремін 3. Жаңа сабақты түсіндіру. Сабақтың мақсаты мен ерекшелігіне, тақырыбына тоқталып, түсіндірілгеннен соң, оқушылар топқа бөлінеді. Топтастырудың әр түрлі тәсілдері бар. Мен бұл сабақта соғыс тақырыбына жазған қазақ ақын-жазушыларының аты-жөнін, шығармаларын жазбаша алу тәсілін қолдандым. Соның нәтижесінде бір жазушыны немесе бір шығарманы атаған оқушы-лар бір топқа топтастырылды. I тапсырма. Үй жұмысын қайталау. а)Мәтінде кездескен қиын сөздердің анықтамасын тақта жазу. Гимнастерка - әскери сырт көйлек. Протез - адамның жоқ мүшесінің орнына ыңғайлап жасалған жасанды мүше. Лобогрейка - егін шабатын машина. Айыл - ер-тоқымды жылжымайтындай ұстап тұратын жалпақ қайыс тартпа. ә) Зигфридтің Зекен болып қалыптасу себебі (толықтыр, пікір қос). Зигфрид Вагнер деп айтуға тілі келмеген Ахмет шал оны қазақшалап Зекен деп атады. Бар баласын соғысқа аттандырып, қара қағаз алып, шаңырағым шайқалып, отым өшеді деп отырған Ахметтің Зекен үміт шырағын жақты. Өзіндегі бар мейірімін, ұлттық қасиетін осы Зекен бойына сіңіруге тырысты. Сондықтан Зекен бірден өзінің туған үйіне тап келгендей сезінді. Бөтенсімей, сіңіп кетті. Әке мен ананың ыстық құшағы, жұмсақ алақаны, махаббаты Зекенді қазақ ұлы етіп жіберді. б) Зекен әке үмітін ақтай ала ма? (пікір айт) Иә, Зекен Ахмет атаның туған ұлындай болып кетеді. Себебі Зекен ақылды бала. Әкесі оны өгейсітпейді, жетімдік көрсетпеді. Сондықтан Зекен өсіп, өзінің кім екенін анық білгенде де Ахметүлы болып қала берді. Қарт әке-шешесін асырайды. Мұғалімнің қорытынды сөзі: Иә, адамгершілігі мол, мейірімді, жақсы адам болу үшін ешқандай шекараның, нәсілдің, ұлттың, білімнің қажеті жоқ. Жүрек жылуы болса жеткілікті екен. Негізгісі - атаның емес, адамның ұлы бола біл, Жаңа сабақтың тақырыбы тақтаға жазылады. Әр топқа тапсырма беріледі. а) Мәтіннен Дәуренбектің сөздерін белгілеңдер, мағынасын ашу. ә) Ахметтің сөздерін белгілеу. б) Нартай мен Ертай өліміне кім кінәлі? Оқушылардың жауабы тыңдалады, топтағы оқушылар жауап берген оқушыны толықтырып отырады. Дәуренбектің "жауды аяған жаралы", "сақалыңның ағында жаңсақ іске бастың" деген сөздері айыпталады. Ахметтің "Айналайын, үйге жүр. Апаң күтіп отыр. Жұрттың сөзін ұрғаның бар ма", "Сыртқы түр - перде, ішін айт" деген сөздерінен тамаша адамгершілік сезілетінін айтады. Нартай мен Ертайдың тағдырына асырап алған әке-шешесін кінәлағандар да болды, соңында бәрі "Оған кінәлі - соғыс" деген тоқтамға келді. в) Жазбаша мінездеме беру. Дәуренбекке Ахметке Венн диаграммасы бойынша негізгі екі кейіпкерге салыстырма мінездеме беріңдер. г) Екі топқа "Соғыс", "Бейбітшілік" деп жазылған үлкен парақтар берілді. Күн сәулесі тәрізді сызықшалар тарата отырып, бұл екі сөз қандай ұғымдарды елестететіндерін жазу тапсырылды. Оқушылардың жауабы: Күлкі Қуаныш Той-думан Бейбітшілік Ашықаспан Бақыт Білім Тыныш ұйқы Өртенген қала Өлім Жетімдер Мүгедектер Соғыс Жылау-сықтау Босқын халық Қайғы Үшінші топқа "Мен соғысты айыптаймын" атты ауызша ой-толғау айту тапсырылады. Сабақтың қорытындысы: Көркем мәтінді талдау мұғалімнен де, оқушыдан да шығармашылық жұмыстарды талап етеді. Сол көркем шығарма негізінде оқушыларда өзіндік әсер, пікір туындайды. Жас буын осы арқылы таныс та беймәлім, жақын да жат өмірге араласады, онымен бірге қуанып, бірге мұңаяды. Себебі "әдебиет - сөз өнері", жасөспірімдер сөз маржанының астарын игеріп, өмір атты дарияға алып шығар асылын - жақсылық пен ізгілік, қарапайымдылық пен қайырымдылық қорын осы пән негізінде жасайды. Туған тілін сүюден басталған махаббат елжандылықтан адамзатты шексіз құрметтеуге дейін өседі. Жасынан туған халқының даналығымен су-сындап, оның өсиетінен нәр алған, әдебиетті сүйіп, сол арқылы имандылық пен инабаттылыққа, сұлулыққа тәрбиеленген ұрпақ туған елінің арқалы, абыройлы азаматы болып өсері хақ. Орта мектеп бағдарламасына кіргізілген қазақ халқының сын сағат түсында көрсеткен биік парасаттылығының үлгісіндей тарихи дерек негізінде жазылған М.Мағауиннің "Бір атаның балалары" хикаятының тәрбиелік маңызы өте зор. "Бейбітшілік - халық арманы екенін, бауырмалдық қазақ халқының ұлттық ерекшелігі екенін еліміздің рәміздерінен көруге бола ма?" деген сұраққа жауап іздеу. ә) дамытушылық. түрлі тэсілдер арқылы балалардың байқағыштық, тапқырлық сөз астарын түсіну, өз ойын жазбаша да, ауызша да жүйелі айту қабілеттерін дамыту. Шығармашылыкқа баулу. Әдеби шығарма идеясын тануға үйрету, сөздік қорын молайту. б) тәрбиелік: шығарма идеясы негізінде окушыларды адамгершілікке, мейірімділікке, бауырмалдыққа тэрбиелеу. Елжандылык, пен үлтжандылық сезімдерін тереңдету. Сабақтың турі: қорытынды сабақ. Сабақтың әдісі: топтық жұмыс, проблемалык ситуация тудыру, дамыта оқыту элементтерін пайдалану, сүрак-жауап, шығармашылық жүмыс, эдеби пікірталас. Пәнаралық байланыс: тарих, эдебиет теориясы, музыка. Сабақтың көрнекілігі: кестелер, үлестірмелі карточкалар мен суреттер, мемлекеттік рэміздер. Сабақтың барысы: 1) Ұйымдастыру кезеңі. а) Сэлемдесу. э) Кезекші мэлімдемесі. б) Журнал бойынша түгелдеу. 2. Үй тапсырмасын сурау. а) Ә.Кекілбайдың «Шыңырау" хикаятының жалпы мазмүны жайлы сүраймын. э) Сұрақ қою арқылы білімдерін тексеремін 3. Жаңа сабақты түсіндіру. Сабақтың максаты мен ерекшелігіне, тақырыбына тоқталып, түсіндірілгеннен соң, оқушылар топқа бөлінеді. Топтастырудың эр түрлі тэсілдері бар. Мен бүл сабақта соғыс такырыбына жазған қазақ акын-жазушыларының аты-жөнін, шығармаларын жазбаша алу тэсілін қолдандым. Соның нәтижесінде бір жазушыны немесе бір шығарманы атаған оқушы-лар бір топка топтастырылды. I тапсырма. Үй жүмысын кайталау. а) Мэтінде кездескен қиын сөздердің анықтамасын тақтаға жазу. Гимнастерка - эскери сырт көйлек. Протез - адамның жоқ мүшесінің орнына ыңғайлап жасалған жасанды мүше. Лобогрейка - егін шабатын машина. Айыл - ер-тоқымды жылжымайтындай үстап түратын жалпақ кайыс тартпа. э) Зигфридтің Зекен болып қалыптасу себебі (толықтыр, пікір қос). Зигфрид Вагнер деп айтуға тілі келмеген Ахмет шал оны казақшалап Зекен деп атады. Бар баласын соғысқа аттандырып, кара кағаз алып, шаңырағым шайкалып, отым өшеді деп отырған Ахметтің Зекен үміт шырағын жақты. Өзіндегі бар мейірімін, үлттық қасиетін осы Зекен бойына сіңіруге тырысты. Сондықтан Зекен бірден өзінің туған үйіне тап келгендей сезінді. Бөтенсімей, сіңіп кетті. Әке мен ананың ыстық қүшағы, жүмсақ алақаны, махаббаты Зекенді қазақ үлы етіп жіберді. б) Зскен эке үмітін ақтай ала ма? (пікір айт) Иэ, Зекен Ахмет атаның туған үлындай болып кетеді. Себебі Зекен ақылды бала. Әкесі оны егейсітпейді, жетімдік көрсетпеді. Сондықтан Зекен өсіп, өзінің кім екенін анық білгенде де Ахметүлы болып қала берді. Қарт әке-шешесін асырайды. Мұғалімнің қорытынды сөзі: Иә, адамгершілігі мол, мейірімді, жақсы адам болу үшін ешқандай шекараның, нэсілдің, ұлттың, білімнің қажеті жоқ. Жүрек жылуы болса жеткілікті екен. Негізгісі - атаның емес, адамның ұлы бола біл, Жаңа сабақтың тақырыбы тақтаға жазылады. Әр топқа тапсырма беріледі. а) Мәтіннен Дэуренбектің сөздерін белгілеңдер, мағынасын ашу. ә) Ахметтің сөздерін белгілеу. б) Нартай мен Ертай өліміне кім кінэлі? Окушылардың жауабы тындалады, топтағы оқушылар жауап берген оқушыны толықтырып отырады. Дэуренбектің "жауды аяған жаралы", "сақалыңның ағында жаңсақ іске бастың" деген сөздері айыпталады. Ахметтің "Айналайын, үйге жүр. Апаң күтіп отыр. Жүрттың сөзін үрғаның бар ма", "Сыртқы түр - перде, ішін айт" деген сөздерінен тамаша адамгершілік сезілетінін айтады. Нартай мен Ертайдың тағдырына асырап алған әке-шешесін кінэлағандар да болды, соңында бэрі "Оған кінөлі - соғыс" деген тоқтамға келді. в) Жазбаша мінездеме беру. Дэуренбекке Ахметке Венн диаграммасы бойынша негізгі екі кейіпкерге салыстырма мінездеме беріндер. г) Екі топка "Соғыс", "Бейбітшілік" деп жазылған үлкен парақтар берілді. Күн сэулесі тэрізді сызықшалар тарата отырып, бүл екі сөз қандай үғымдарды елестететіндерін жазу тапсырылды. Окушылардың жауабы: Күлкі Қуаныш Той-думан Бейбітшілік Ашықаспан Бақыт Білім Тыныш уйқы Өртенген қала Өлім Жетімдер Мүгедектер Соғыс Жылау-сықтау Босқын халық Қайгы Үшінші топка "Мен соғысты айыптаймын" атты ауызша ой-толғау айту тапсырылады. Сабақтың қорытындысы: Көркем мэтінді талдау мүғалімнен де, окушыдан да шығармашылық жұмыстарды талап етеді. Сол көркем шығарма негізінде оқушыларда өзіндік эсер, пікір туындайды. Жас буын осы арқылы таныс та беймэлім, жақын да жат өмірге араласады, онымен бірге қуанып, бірге мұңаяды. Себебі "әдебиет - сөз өнері", жасөспірімдер сөз маржанының астарын игеріп, өмір атты дарияға алып шығар асылын - жақсылық пен ізгілік, карапайымдылық пен қайырымдылық қорын осы пэн негізінде жасайды. Туған тілін сүюден басталған махаббат елжандылықтан адамзатты шексіз қүрметтеуге дейін өседі. Жасынан туған халкының даналығымен су-сындап, оның өсиетінен нәр алған, эдебиетті сүйіп, сол аркылы имандылық пен инабаттылыққа, сұлулыққа тэрбиеленген үрпақ туған елінің арқалы, абыройлы азаматы болып өсері хақ. Орта мектеп бағдарламасына кіргізілген қазақ халқының сын сағат түсында көрсеткен биік парасаттылығының үлгісіндей тарихи дерек негізінде жазылған М.Мағауиннің "Бір атаның балалары" хикаятының тэрбиелік маңызы өте зор. "Бейбітшілік - халық арманы екенін, бауырмалдық қазақ халқының үлттық ерекшелігі екенін еліміздің рәміздерінен көруге бола ма?" деген сұраққа жауап іздеу. Тексердім: Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: Зигфрид Ахметұлы. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Мұхтар Мағауиннің өмірі, шығармашылығы, «Бір атаның балалары» хикаяты, оның композициялық құрылысы, Зигфрид Ахметұлы жайлы толық мәлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. М.Мағауиннің өмірі, шығармашылығы жайлы сұраймын. 2. «Бір атаның балалары» хикаятының мазмұнын сұраймын. Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Мұхтар Мағауиннің өмірі, шығармашылығы, «Бір атаның балалары» хикаяты, оның композициялық құрылысы басты кейіпкері Зигфрид Ахметұлы жайлы толық түсінік беремін. Мұхтар Мағауин - бүгінгі ұрпақтардың да, келешек ұрпақтардың да алдында айрықша еңбегі бар айтулы қаламгер. Ол кұрастырған «Алдаспан» антологиясы кенезесі кепкен Бетпақтың шөлінен аяқ астынан баяғыдан әнге қосып келе жатқан айдын көл қайта шалқып шыға келгендей әсер етті. Оған іле-шала жарық көрген «Қобыз сарыны» монографиясы әлгіндей шалқардың бар жазирасы мен бар тереңін қапысыз ашып берген ерекше ғылыми еңбек болды. «Алдаспан» мен «Қобыз сарыны» өз тұсындағы қазақ әдебиеті мен қоғамдық ойында шешуші бетбұрыс жасай алды. Оның романдары, әңгімелері мен хикаяттары төл әдебиетіміздің пайымдық-парасаттық деңгейін тереңдеткен, көркемдік-бейнелеушілік деңгейін биіктеткен сүбелі үлес болды. «Тазының өлімі», «Жыланды жаз», «Бір атаның балалары», «Мұрагер», «Көк мұнар», «Аласапыран», «Шахан-шерілердің» қай-қайсысы да - тек әдебиетіміздегі ғана емес, замандастарымыздың жан дүниесіндегі толқыныстар мен сілкіністерғе -айта қаларлықтай ықпал ете алған тегеуірінді туындылар... (Әбіш Кекілбай) Зигфрид Ахметұлы немістің Ахмет асырап алған баласы. Ол Зигфрид Вагенр еді Ахмет асырап алған соң Зекен Ахметұлы Бегімбетов болып атанып кетеді. Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын З.Үйге тапсырма: М.Мағауиннің өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Бір атаның балалары» хикаятын оқып, мазмұнын әңгімелеп келу Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: Дулат Исабеков «Ата үміті» хикаяты. («Дермене» повесінен үзінді.) Сабақтың білім беру мақсаты: а) білімділік: Дулат Исабеков өмірімен таныстыру (оқушыларға жазушы өмірі туралы іздестіріп, жазып келу тапсырылған); ә) дамытушылық: оқушыларды "Дермене" повесімен таныстыру (өздеріне оқып келуге тапсырылған). ойланту ("Ұрлық түбі - қорлық". Қылмыс соңы жауап күтеді. Қолмен істегенді мойынмен көтеру керек.) б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: сот сабағы Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер, сотқа арналған киімдер, сабаққа қатысты жазылған сөздер. Халық .мақалдары: "Ар қайда болса, ұят сонда", "Ұрлық түбі - қорлық". "Ең жоғарғы сот - ар соты" (В.Гюге). "Тәрбесі жаманға жақсы ұстаздан пайда жоқ". (Сэйф Сараи). Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері:ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. М.Мағауиннің өмірі, шығармашылығы жайлы сұраймын. 2. «Бір атаның балалары» хикаятының мазмұнын сұраймын. 3. Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Дулат Исабековтің өмірі, шығармашылығы, «Ата үміті» хикаяты («Дермене» хикаятынан үзінді) жайлы толық түсінік беремін. Омаш қылығын жазалау, яғни істеген істері үшін Омашты жазалау. Сот сабағы. Сонымен, балалар, естеріңде болсын, істеген бұзықтық үшін адам бірінші ар алдында, екінші сот алдында жауап беру керек. Шығармада Омашты жазалады ма? Жоқ, ендеше, оны біз жазалаймыз. Ал шығармада Омашты неге соттамады? Балалар жауабы:Тоқсанбай оны жауапқа тартқызбады, шағымданбады. Сонымен, бүгінгі сабағымыз - сот сабағы. Хатшы: Тұрыңыздар, сот келеді. Сот: Отырыңдар. Біз бүгін Қазақстан Республикасының азаматы Омашты қылмыстық кодекстің бабына сәйкес қылмыс жасады деген айыппен осы істі қарауға кірісеміз. Хатшы: Айыптаушыға сөз береміз. Айыптаушы: Сіз неге дерменені ұрладыңыз? Омаш: Жұмыс жоқ. Тұрмысым нашар болды. Айыптаушы: Сіз сонда өз еңбегімен тапқан дерменешілер жайлы ойлаған жоқсыз ба? Омаш: Жоқ, менің ол кезде ары қарай өмір сүруім үшін, күнделікті жейтін тамағым үшін ақша керек болды. Айыптаушы: Сонда сіз нағыз өзімшіл болдыңыз ғой. Ақтаушы: Қарсымын. Жеке басының намысына тиіп отырсыз. Сот: Қабылдаймын. Айыптаушы: Онда сұрақты былай қояйын, сіз сонда жеке басыңыздың қамын ойладыңыз ғой. Омаш: Иә. Айыптаушы: Менің сұрағым бітті. Хатшы: Ақтаушы, қояр сұрағыңыз барма? Ақтаушы: Жоқ. Айыптаушы: Онда куәгерді ортаға шақыруға рұқсат етіңіз. Сот: Рұқсат. Ақтаушы: Сіз есекті Омаш ұрлағанын көрдіңіз бе? Малшы: Жоқ. Ақтаушы: Оңда есекті Омаш ұрлағанын сіз қайдан білесіз? Малшы: Мен күндіз жұмыс істеймін де, түнде есегімді жайылымға жіберемін, түн ортасында тұрып қарап келетінмін, бірақ сол жолы шықсам есегім жоқ болып шықты. Ұзап кеткен шығар деп бақылап жүрдім. Сонда мен баланың есекпен арбаны жегіп қойып кетіп бара жатқанын көрдім. Ақтаушы: Сіз сонымен есекті Омаш ұрлағанын сеніммен айта алмайсыз ғой, сіз оны көзбен көрген жоқсыз гой? Малшы: Толық сеніммен айта алмаймын. Ақтаушы: Менің сөзім бітті. Айыптаушы: Енді ортаға тағы бір куәгерді шақыруға рұқсат етіңіз. Сот: Рұқсат. Айыптаушы: Сіз Омашты көрдіңіз бе? Қырманшы: Иә. Айыптаушы: Сағат нешеде? Қырманшы: Білмеймін, есімде жоқ. Ақтаушы: Қарсымын, қырманшының дәлелі жеткіліксіз. Оның қылмысын кім дәлелдеп береді? Сот: Қабылдаймын. Қырманшы: Тоқсанбай қарт дәлелдеп береді. Айыптаушы: Онда Тоқсанбай қартты шақыруға рұқсат етіңіз. Сот: Рұқсат. Айыптаушы: Сіз Омашты қайдан білесіз? Тоқсанбай қарт: Біз дермене шабуға келгенде Омаш бізді қорқытып, келісімімізсіз-ақ бірге тұрды. Айыптаушы: Сіз неге немереңізді ондайға жібердіңіз? Қарт: Өйткені біз Омаштан қорқатынбыз. Ол бізді "Ағашқа байлап қоям, суға батырамын" деп қорқытты. Ақтаушы: Омаш, сіз қарттың айтқанына келісесіз бе? Омаш: Иә. Ақтаушы:Сіз Омаштан қорыққаннан заң орындарына хабар-ламадыңыз ба? Қарт: Иә. Ақтаушы: Менің сұрағым бітті. Айыптаушы: Сіздер көріп отырғандай, бұл адам -қылмыскер. Қорғансыз қарт пен немересін жәбірледі, қорқытты, бұл да - қылмыс. Біреудің есегін ұрлады. Бұдан кейін бұны қалай қылмыскер демейсің?! Омаш қолымен істегенін мойнымен көтерсің. Егер сіздер Омашты ақтап жіберсеңіздер, ол енді жаман іске жуымаймын деп уәде беріп, ертеңінде осы істерін қайталамайтынына кім кепіл?! Менің ойымша, оңай ақша тауып, жалқаулыққа бой ұрған адам түзелмес. Омаш - ауырдың астымен, жеңілдің үстімен жүріп үйренген адам. Жазасын өтесін. Ақтаушы: Сіздердің ойларыңызша, мына отырған адам -қылмыскер, бірақ біз бұны басқа жағымен қарасақ, бұл -адам, яғни Омаш тағдыр тәлкегіне түскен. Соғыстан кейінгі жағдайды өздеріңіз мен айтпай-ақ білесіздер. Жоқшылықты көрген, тұрмыс жағдайы нашар адам, бұл адамды да түсінуге болады. Өздеріңіз ойлап көріңіздерші, өмірінде бір рет көп ақшаны қолына ұстап көруге, қиыншылық пен жоқшылықтан құтылмақ болады, бірақ Омаш оңайлықпен ақша табам деген қате болғанын біледі. Тағы да айта кететін жайт: ол өз қателігін мойындап отыр, сондықтан да оның жазасын жеңілдетесіздер деп ойлаймын. Хатшы : Сот ақтық шешім шығару үшін үзіліс жариялаймын. Сот шешімі: Бүгін біз Қазақстан Республикасы азаматтық заң кодексі бойынша осы Республика азаматы Омашты 3 жыл бас бостандағынан айырамыз, еңбекпен түзеу колониясында жазасын өтейді. Қорытынды. Естеріңде болсын, балалар, біреуге істеген жамандық, Омаш сияқты адамның арамдығы айналып алдына келеді, өйткені "Адам білмегенді Алла біледі", сондықтан ар тазалығынан артық бақыт жоқ. Осы сабақты салыстырмалы түрде 2 жыл қатарынан өткіздім, біреуінде ақтаушы, біреуінде айыптаушы мықты болды, ақтаушы (оқушы) мықты болған сыныпта Омашты ақтап алды, айыптаушы (оқушы) мықты болған сыныпта Омаш бұзық қылықтары үшін жазаланатын болды. Үйге тапсырма: Омашқа мінездеме. . Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: «Ата үміті» хикаяты. Ата мен немере. Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы, «Ата үміті» хикаяты, оның композициялық құрылысы, басты кейіпкерлері ата мен немере жайлы толық мәлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. Д.Исабековтың өмірі, шығармашылығы жайлы сұраймын. 2. «Ата үміті» хикаятының мазмұнын сұраймын. Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Окушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы, «Ата үміті» хикаяты («Дермене» хикаятынан үзінді), оның композициялық құрылысы басты кейіпкерлері ата мен немере жайлы толық түсінік беремін. Дулат Исабековтің алғашқы әңгімелері 1962 жылдан республикалық газет-журналдарда жариялана бастаған. 1966 жылы университетте оқып жүрген кезінде жарияланған «Бекет» атты хикаят пен әңгімелер жинағын оқырмандар жылы қабылдады. Ректордың қабылдау күндері», «Әпке», «Ертеңді күту», «Мұрагерлер» драмалары мен «Сүйекші», «Дермене», «Біз соғысты көрген жоқпыз» хикаяттарының авторы. Оның туындылары неміс, венгр, чех тілдерінде аударылды. Міне, осыдан кейін қосымша сұрақтар қоямын. Тоқсанбай мен Ергештерге Омаш неге қосылды, Омаштың қандай қылықтары оларға ұнамады? Тоқсанбай неден секем алды, кім үшін ол Омашқа кіріптар болды? Бала Омашты неге қабылдамады, Ергештің ол мінезін кім қалай түсінді? Торғай ұясын бұзған, жұмыртқасын жеп, балапанын отқа тастаған Омаштан не күтуге болады? Обал, сауап, адал, арам тәрізді ұғымды кім қалай түсінеді? Үзіндіні оқып шығып шығарма кейіпкерлерінің тірлігін, мінез-қүлқын, сезімі мен түйсігін салыстырыңдар. Омаштың кескін-келбетін, мінез-құлқын, ішкі жан дүниесін жазушының суреттеуіне көңіл аударыңдар. Дүниеқоңыздық пен қатыгездікті адамгершілік пен адалдықтың жеңгендігін білгілерің келсе, хикаятты оқып шығыңдар. Сабақтың қорытьшдысы: 1 .Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын З.Үйге тапсырма: Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Ата үміті» хикаятын оқып, мазмұнын әңгімелеп келу «Ректордың қабылдау күндері», «Әпке», «Ертеңді күту», «Мүрагерлер» драмалары мен «Суйекші», «Дермене», «Біз согысты көрген жоқпыз» хикаяттарының авторы. Оның туындылары неміс, венгр, чех тілдерінде аударылды. Міне, осыдан кейін қосымша сүрақтар қоямын. Тоқсанбай мен Ергештерге Омаш неге қосылды, Омаштың қандай қылықтары оларға үнамады? Тоқсанбай неден секем алды, кім үшін ол Омашқа кіріптар болды? Бала Омашты неге қабылдамады, Ергештің ол мінезін кім қалай түсінді? Торғай үясын бүзған, жұмыртқасын жеп, балапанын отқа тастаған Омаштан не күтуге болады? Обал, сауап, адал, арам тэрізді үғымды кім калай түсінеді? Үзіндіні оқып шығып шығарма кейіпкерлерінің тірлігін, мінез-қүлқын, сезімі мен түйсігін салыстырыңдар. Омаштың кескін-келбетін, мінез-қүлқын, ішкі жан дүниесін жазушының суреттеуіне көңіл аударыңдар. Дүниеқоңыздық пен катыгездікті адамгершілік пен адалдықтың жеңгендігін білгілерің келсе, хикаятты оқып шығыңдар. Сабақтың қорытьшдысы: 1 .Сабақ соңында сүрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын З.Үйге тапсырма: Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Ата үміті» хикаятын оқып, мазмүнын эңгімелеп келу Тексердім; Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: «Ата үміті» хикаятының композициялық құрылысы Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы, «Ата үміті» хикаяты, оның композициялық құрылысы жайлы толық мәлімет беру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, олардың ой-пікірін қалыптастыру. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау, Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Үй тапсырмасын сұрау. 1. Д.Исабековтың өмірі, шығармашылығы жайлы сұраймын. 2. «Ата үміті» хикаятының мазмұнын сұраймын. Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабакты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы, «Ата үміті» хикаяты («Дермене» хикаятынан үзінді), оның композициялық құрылысы жайлы толық түсінік беремін. Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын З.Үйге тапсырма: Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Ата үміті» хикаятын оқып, мазмұнын әңгімелеп келу Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабакты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы, «Ата үміті» хикаяты («Дермене» хикаятынан үзінді), оның композициялық құрылысы жайлы толық түсінік беремін. Сабақтың қорытындысы: 1 .Сабак соңында сұрак қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. 2. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын З.Үйге тапсырма: Дулат Исабековтың өмірі, шығармашылығы жайлы оқып, «Ата үміті» хикаятын оқып, мазмұнын эңгімелеп келу Тексердім: Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: Шығарма. «Адамгершілікті мен қалай түсінемін». Сабақтың мақсаты: а) білімділік: оқушыларға Дулат Исабековтың «Ата үміті» хикаятындағы дүниеқоңыздық пен қатыгездікті, адамгершілік пен адалдықтың жеңетіні жайлы толық мәлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру, шығарма жаза білуге дағдыландыру. ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тәрбиелік; елін, жерін, Отанын қадірлеуге, адамгершілікке, адалдыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Сабақтың түрі: шығармашылық сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жұмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау. Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Кезекші мәлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық. ә) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Дулат Исабековтың «Ата үміті» хикаятындағы дүниеқоңыздық пен қатыгездікті, адамгершілік пен адалдықтың жеңетіні жайлы толық мәлімет бере отырып, олардың ой-пікірін қалыптастыру, шығарма жаза білуге дағдыландыру Сабақтың қорытындысы: І.Сабақ соңында сұрақ қою арқылы жаңа тақырыпты қорытындылаймын. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. Үйге тапсырма: Д.Исабековтың «Ата үміті» хикаятын оқып келу (оқулықтан тыс). Сабақтың өтілетін мерзімі: 6- сынып Әдебиет Сабақтың тақырыбы: «Манас» жыры. Сабақтың максаты: а) білімділік: элем эдебиетінен түсінік беріп, кырғыздың "Манас" жырына тоқталу, жырдың ауыз эдебиетіндегі батырлар жырымен үқсастығын түсіндіре кету; "Манас" жырының эпикалық шығарма екендігін дэлелдей отырып, Манас бейнесін ашу; ә) дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, тіл мәдениетін дамыту, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу. б) тәрбиелік: елін, жерін сүюге, адамгершілікке баулу. Сабақтың түрі: шығармашылық сабақ, Сабақтың түрі: қалыпты сабақ. Сабақтың әдісі: түсіндіру, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап, сөздікпен жүмыс, бағалау, бекіту, қорытындылау. Сабақтың көрнекілігі: көркем эдебиеттер, бейнелі суреттер, рефераттар, бүктемелер, М.Ғабдуллин "Қазақтың халық ауыз әдебиеті" суреті. Сабақтың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жүмыс жүргізу. Сабақтың типтері: ұйымдастыру кезеңі, жаңа сабақты түсіндіру, қорытындылау. Сабақтың барысы: а) Үйымдастыру кезеңі. Сэлемдесу. Кезекші мэлімдемесі. Журнал бойынша түгелдеу. Жаңа сабаққа дайындық э) Үй тапсырмасын сү_рау. 1. Д.Исабековтың өмірі, шығармашылығы жайлы сүраймын. 2. «Ата үміті» хикаятының мазмүнын сұраймын. Қосымша сұрақтар қойып, өткен тақырыпты қорытындылаймын Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын. б) Жаңа сабақты түсіндіру. Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға элем әдебиетінен хабар бере отырып, қырғыздың «Манас» жыры жайлы толық түрде мәлімет беремін. "Манас" - қырғыздың ескі мифтерінен, аңыздарынан, ертегілерінен жиналып, бір адам - Манас төңірегіне топталған энциклопедия. Бүл жағынан ол даланың "Иллиадасы" тэрізді. Шоқан Уәлиханов. Халық ауыз әдебиеті туралы Мүхтар Мағауиннің бағасын оқып беремін. Қырғыз халқының "Манас" жыры - мазмүн байлығы, көлемі мен көркемдік жыр кестесі жағынан да элем халықтары эдебиетінің алтын қорынан ойып тү_рып орын алатын батырлық эпос. Онда алып Манас батырдың дүниеге келгеннен бастап, бүкіл үрім-бұтағымен жалғасқан батырлық, ерлік дәстүрі қоса жырланады. Эпос аса ауқымды көлем қүрайды. Ол -тек қырғыз халқының ғана емес, күллі түркі халықтарының тарихы мен салт дэстүрінен, рухани элемінен мол мағлұмат беретін энциклопедия тектес мүра. Онда қазақ халқының тарихына қатысты оқиғалар да кеңінен қамтылып отырады, қазақ жырларымен сарындас тұстар да жетерлік. Манасшылар күнді күнге, айды айға қосып жырлайтын алып жырдың көркем табиғатына кезінде қазақтың ұлы ғұламалары Шоқан Уэлиханов, Мүхтар Әуезовтер ерекше көңіл аударып, оның алғашқы зерттеушілері болған. Сеңдердің назарларыңа, балалар, Манастың алғашқы ерліктерін бейнелейтін ықшамдалған тарауы үсынылып отыр. Манастың балалық шағы 1. Басталуы: а) перзентсіз ата-ана, оның хал-жайы; ә) кейіпкердің төтенше жағдайда ерекше туу тарихы мен жылдам өсуі; б) батырдың ерлікпен үйлену тарихы. 2. Негізгі оқиға: а) батырдың елін қорғауы мен ерлік жорықтары; э) елдің талануы; б) шапқыншы жаумен соғыс; в) жауды жеңіп, ата-мекеніне оралуы. 3. Аяқталуы: а) жеңіс, қуаныш-той, тыныш өмір, батырдан ұл тууы; э) батырдың баласының ерліктері. Манастың дүниеге келуі, оның "Дэу жынды" атануы мен ойын балаларының одан корқуы туралы сұраймын. Оны ауыз әдебиетіндегі батырлармен салыстыру. Манастың қырық қырғыз баласымен Алтай тауының бауырына жиналып ойнауы. 8 жасар Манас бастаған ойын балаларына 80 қалмақ, оларды бастаған зор қалмақ баласы қырғыз балаларын кемітіп, мазақ қылып, ұрып-соғады. Манастың алғашқы батырлық ерлігінің суреттелуі (Мэтіннен тауып оқу). Әкесі Жақъштың Манасқа ұрсуы. Қария Ақбалтаның Жақыпқа қайырған жауабы жэне Манастан күткен ұміті. Манастың аты Айманбоз. Манастың жауға шабуы. Қанжарқолды өлтіруі. Әке мен бала арасындағы араздық. Осы тезистік жоспар бойынша тақырыпты ашамын. Дэптермен жұмыс. Кім? г Теңеу ■шаадцаи—— • атқан оқтай- оғыңцаи- иелі алтын сияқты-сексеуілщн шоғандай— тартқан сымдай—— баддьфғандай-——- жолбарыстай- ■арыстандай— шожшңцай— сятай—•—- авдаи--таудай- -жарқылдап ■сәулелі •жылдам • с үйкімді -жалындаған -қымбапы "і-дызулы •түзу . ~жас жауырынды шүйіліл қайратгы айбатгы жарық ыстық сұлу -бүркһтей-- ■қыретдай" ■күшті >ан ■үшідар жүктеу 1,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз