С. Ш.Құмарғалиева коллоидтық химия

Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар

жүктеу 5,89 Mb.

бет	59/105
Дата	25.10.2023
өлшемі	5,89 Mb.
	#44020

1 ... 55 56 57 58 59 60 61 62 ... 105

treatise128700

12. ҚАТТЫ БЕТТЕГІ ГАЗДАРДЫҢ АДСОРБЦИЯСЫ

Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар

БАЗ мицеллаларын бейнелеңіз. Қандай мицеллалар тура, қандайы – кері деп аталады,
Мицелла түзудің критикалық концентрациясына анықтама беріңіз.
Мицелла түзудің критикалық концентрациясына БАЗ табиғаты қалай әсер етеді?
Крафт нүктесінің физикалық-химиялық мәнін түсіндіріңіз. Крафт нүктесі аз болатын БАЗ-дарды қандай жолдармен алуға болады?
Тура және кері мицеллалардың құрылымын сипаттаңыз.
Қандай жағдайларда БАЗ мицеллаларының түрі өзгереді?
Мицелла түзудің квазихимиялық теориясының негізгі қағидаларын атаңыз.
Мицелла түзу термодинамикасының теңдеулерін келтіріңіз.
Солюбилизация құбылысының мәні неде?
Аралас мицеллалардың МТКК мәнін және компоненттердің үлесін қалай есептеуге болады?
БАЗ мицеллаларының солюбилизациялық сыйымдылығына анықтама беріңіз.
Гидрофобтық әрекеттесулерге сипаттама беріңіз, олардың табиғатын түсіндіріңіз.
Мицеллалардың өсуіне қандай факторлар әсер етеді?

12. ҚАТТЫ БЕТТЕГІ ГАЗДАРДЫҢ
АДСОРБЦИЯСЫ

Газ бен буды тазарту, бағалы қоспаларды бөлу, гетерогенді катализ, қоспалардың хроматографиялық анализі және т.б. қатты денелердің бетінде жүретін адсорбциялық үрдістер халық шаруашылығының әртүрлі салаларында кеңінен қолданылады.

Бетінде адсорбция жүретін қатты дене адсорбент деп, адсорбцияланатын зат – адсорбтив деп, адсорбцияланған зат – адсорбат деп аталады.
Жиі қолданылатын адсорбенттер: капиллярлы-кеуекті денелер, ксерогельдер, меншікті беттік ауданы жоғары дисперсті ұнтақтар.
Сұйық-газ шекарасына қарағанда қатты дененің бетіндегі қарқынды күштік өріс қарастыруды күрделілендіреді, сонымен қатар, параметрлері белгілі кристалдық тордың реттілігі мұндай жүйенің сипаттамасын жеңілдетеді.
s₀ мәнінің белгісіз болғаны көптеген қиыншылықтар туғызады. Сондықтан адсорбция адсорбент массасының бірлігінде (г) адсорбцияланған газ мөлшерімен (моль) анықталады (моль/г):

немесе қалыпты жағдайға келтірілген көлем арқылы: υ = x^.22400 см³/г.

Бұл шамаларды (х немесе υ) практикада өлшеуге болады, себебі көп жағдайда беттік аудан өте үлкен. Гиббс теңдеуінің қолданылуы қатты беттің беттік керілуін өлшеуінің қиындығымен шектеледі. Бірақ эксперимент арқылы басқа энергиялық параметрді – адсорбция жылулығын q_a анықталады.
Яғни тәжірибеден адсорбцияны сипаттайтын екі көрсеткішті – х және q_a шамаларын алуға болады.
Адсорбциялық процесс х=x(p,T) тік бұрышты координаталардағы бет арқылы бейнеленеді. Мономолекулалық адсорбцияның қарапайым жағдайында бұл беттің үш кескіні: изотерма (Т = const), изобара (р = const) және изостера (х = const) 29-суретте келтірілген.

Әсер ететін күштердің табиғаты бойынша, физикалық адсорбцияны және хемосорбцияны ажыратады. Хемосорбция – беттік қабаттың көлемінде жүретін екі өлшемді химиялық реакция, мысалы, Fe+O₂, Al+Cl₂әрекеттесулері. Мұндай жағдайда өнімдер реакцияға түсетін газды өткізбейтін қабыршық түзеді.

Физикалық және химиялық адсорбцияның арасында термодинамикалық тұрғыдан айырмашылығы жоқ, бірақ олар q_a дифференциалды мольдік адсорбция жылуының шамалары бойынша әртүрлі болады. Физикалық адсорбция үшін q_a= 4 ÷ 40 кДж/моль (1 ÷ 10 ккал/моль), хемосорбция үшін q_a = 40 ÷ 400 кДж/моль (10 ÷ 100 ккал/моль).
Адсорбциямен қатар буды (газды) қатты дене көлемімен жұтуы мүмкін. Мұндай құбылысты абсорбция деп атайды. Абсорбция коллоидтық-химиялық процестерге жатпайды, бірақ адсорбциялық тәжірибелерде көптеген жағдайда екі процесті ажыратып бөлуге мүмкін емес. Сондықтан процесс механизмі белгісіз болғанда немесе бір уақытта әртүрлі процестер жүргенде, сорбция деген терминді қолданады.

жүктеу 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 55 56 57 58 59 60 61 62 ... 105