5.10-кесте – Ағынның бетін сипаттайтын z коэффициенттерінің мәндері
Ағын бетінің түрі
|
Жабын коэффициенті z
|
Ағынның тұрақты коэффициенті
|
Шатырлар мен асфальтобетон жабындар (су өтпейтін беттер)
|
0,330 бастап, 0,230 дейін
5.9 кесте бойынша қабылданады
|
0,95
|
Көпірлі тас төсеуішті және ұсақталған тас жабыны
|
0,224
|
0,60
|
Көпірлі жұмыр тас
|
0,145
|
0,45
|
Тұтқыр материалдармен өңделмеген ұсақталған тас жабындары
|
0,125
|
0,40
|
Гравий бақша-саябақ жолдары
|
0,090
|
0,30
|
Топырақ беті (жоспарланған)
|
0,064
|
0,20
|
Гүлзарлар
|
0,038
|
0,10
|
5.11-кесте - А мен n параметрлерінің мәндеріне байланысты ағынның су өтпейтін бетін сипаттайтын z коэффициенттерінің мәндері
Параметр n
|
Параметрі A кезіндегі z коэффициенті
|
300
|
400
|
500
|
600
|
700
|
800
|
1000
|
1200
|
1500
|
0,65 кем
|
0,32
|
0,30
|
0,29
|
0,28
|
0,27
|
0,26
|
0,25
|
0,24
|
0,23
|
0,65 және одан артық
|
0,33
|
0,31
|
0,30
|
0,29
|
0,28
|
0,27
|
0,26
|
0,25
|
0,24
|
5.4.9 коэффициентінің мәндерін 5.12-кесте бойынша анықтау қажет.
5.12-кесте - Арын режим пайда болған сәтте желінің бос орнының толтырылуын ескеретін коэффициенті
Дәреже көрсеткіші п
|
0,40
|
0,50
|
0,60
|
0,70
|
Коэффициент мәні
|
0,80
|
0,75
|
0,70
|
0,65
|
1-ЕСКЕРТУ Төңіректегі жердің көлбеуі 0,01 бастап, 0,03 дейін болғанда коэффициентінің көрсетілген мәндерін 10% бастап, 15% дейін үлкейту және төңіректегі жердің көлбеуі 0,03 жоғары болғанда теңдей бірліктермен алу қажет.
2-ЕСКЕРТУ Егер жаңбыр коллекторындағы немесе ағындағы учаскелердің жалпы саны 10-нан кем болса, мәнін барлық көлбеулерде учаскелердің саны 4 бастап, 10 дейін болғанда 10%, учаскелердің саны 4 кем болғанда 15% азайтуға жол беріледі.
|
5.5 Меншікті шығымдар, біркелкілік емес коэффициенттері мен тоспа сулардың шығымы
5.5.1 Елді мекендердің су бұру жүйелерін жобалаған уақытта тұрмыстық тоспа сулардың тұрғын жайлардан меншікті есептік орташа жылдық (бір жыл ішінде) су бұруын айналадағы аумақ пен жасыл желектерді суаруға жұмсалатын суды есептемей, ҚР ҚНжЕ 4.01-02 сәйкес есептелген орташа тәуліктік (бір жыл ішінде) су тұтынуға дер алу қажет.
5.5.2 Бөлек тұрғын және қоғамдық ғимараттардан шығатын тоспа сулардың есептелген шығымын анықтау үшін меншікті су бұруды топтанған шығымды есепке алу қажет болған жағдайда ҚР ҚНжЕ 4.01-41сәйкес қабылдау қажет.
5.5.3 Өнеркәсіптік кәсіпорындардан шығатын тоспа сулардың мөлшері мен олардың біркелкі құйылмау коэффициенттерін ықтимал су айналымы мен тоспа сулардың қайта пайдаланылу мүмкіндігіне қатысты су шаруашылығы балансын сараптап, технологиялық деректер бойынша, деректер болмаған жағдайда өнімнің немесе шикізаттың бір бірлігіне жұмсалатын су шығымының белгіленген нормалары бойынша я болмаса осы сияқты кәсіпорындардың деректері бойынша анықтау қажет. Бұл ретте суды аз қажет ететін технологиялық процесстерді, суды қайта пайдаланатын су айналымын қолдану есебінен судың тиімді жұмсалуын қарастыру қажет.
Кәсіпорындардың тоспа суларының жалпы санынан елді мекеннің немесе басқа су пайдаланушының су бұру желісінде қабылданатын шығымдарды ажырату қажет.
5.5.4 Су бұру жүйесі жоқ аудандардағы меншікті су бұруды бір тұрғынға 25 л/тәул деп алу қажет.
5.5.5 Елді мекендегі тоспа сулардың есептелген орташа тәуліктік шығымын нормативтің 5.5.1-5.5.4 белгіленетін шығымдар сомасы ретінде айқындау қажет.
Халыққа қызмет көрсететін жергілікті өнеркәсіп кәсіпорындарынан шығатын сулардың мөлшерін, сонымен қатар есепке алынбаған шығымды елді мекеннің жиынтықты орташа тәуліктік су бұрудың қосымша 5% көлемінде қабылдауға жол беріледі (тиісті түрде негізделген жағдайда).
5.5.6 Тоспа сулардың есептелген тәуліктік шығыстарын нормативтің 5.5.5 айқындаоған тоспа сулардың ҚР ҚНжЕ 4.01-02 сәйкес қабылданатын тәуліктік біркелкілік емес коэффициенттеріне орташа тәуліктік (бір жылдағы) шығыстарының сомасы ретінде анықтау қажет.
Төңіректегі жер бедері жазық болған жағдайда тоспа сулардың есептік шығымы әр көз бойынша біркелкілік еместіліктің жалпы коэффициенттерінің ескерілуімен анықталады.
5.5.7 Тоспа сулардың есептелетін жалпы ең көп және ең аз шығымын тәуліктік, сағаттық және сағат ішілік біркелкілік еместілікті ескере отырып, ғимараттардан, тұрғын үйлерден, өнеркәсіптік кәсіпорындардан келетін тоспа сулардың ағылу графигін, желілердің ұзақтығы мен конфигурациясын, сорғы станцияларының болуын және т.б. ескеретін су бұру жүйелерін моделдеу нәтижелері бойынша я болмаса ұқсас нысандарды пайдалану кезінде су бұру графигінің іс жүзіндегі деректері бойынша анықтау қажет. Жүйенің гидравликалық есебі [1] сәйкес жүргізіледі.
Аталған деректер болмаған жағдайда 5.13-кесте бойынша жалпы коэффициенттерді (ең жоғары және ең төмен) қолдануға жол беріледі.
5.5.8 Өнеркәсіптік кәсіпорындардың өндірістік тоспа суларының есептелген шығымын төмендегідей алу қажет:
- тоспа сулар цехтерден келетін кәсіпорындардың сыртқы коллекторлары үшін – ең жоғары сағат шығымы бойынша;
- кәсіпорынның жалпы зауыттық және алаңнан тысқары орналасқан коллекторлары үшін – біріктірілген сағат графигі бойынша;
- кәсіпорындар тобының алаңнан тысқары орналасқан коллекторы үшін – тоспа сулардың коллектормен ағатын уақытың ескерілуімен біріктірілген сағат графигі бойынша.
5.13-кесте - Жалпы коэффициенттердің (ең жоғары және ең төмен) мәндері
Тоспа судың біркелкі құйылмауының жалпы коэффициенті
|
Тоспа сулардың орташа шығымы, л/с
|
5
|
10
|
20
|
50
|
100
|
300
|
500
|
1000
|
5000 және одан артық
|
Кgen. max
|
1% қамсыздандыру кезінде ең жоғары
|
3,00
|
2,70
|
2,50
|
2,20
|
2,00
|
1,80
|
1,75
|
1,70
|
1,60
|
5% қамсыздандыру кезінде ең жоғары
|
2,50
|
2,10
|
1,90
|
1,70
|
1,60
|
1,55
|
1,50
|
1,47
|
1,44
|
Kgen. min
|
5% қамсыздандыру кезінде ең төмен
|
0,38
|
0,46
|
0,50
|
0,55
|
0,59
|
0,62
|
0,66
|
0,69
|
0,71
|
1% қамсыздандыру кезінде ең төмен
|
0,20
|
0,23
|
0,26
|
0,30
|
0,35
|
0,40
|
0,45
|
0,51
|
0,56
|
1-ЕСКЕРТУ Кестеде келтірілген тоспа сулардың құйылуының жалпы коэффициенттерін өндірістік тоспа сулардың мөлшері жалпы шығымның 45% аспағанда алуға жол беріледі.
2-ЕСКЕРТУ Тоспа сулардың орташа шығымы 5 л/с кем болғанда біркелкілік еместіліктің ең жоғары коэффициенті 3 деп алынады.
3-ЕСКЕРТУ 5% қамсыздандыру шығымның тәулік аралығында орта есеппен 1 рет көбейтілуін (азайтылуын) көздейді.
4-ЕСКЕРТУ 1% қамсыздандыру – 56 тәулік аралығында.
|
5.5.9 Тоспа суларды сорғылармен әперу кезіндегі желілер мен құрылыстар үшін есептелген шығымды сорғы қондырғыларының жұмыс өнімділігіне теңдей алып қабылдау қажет.
5.5.10 Тоспа суларды тазалау үшін су бұратын коммуникациялар мен құрылыстарды жобалаған уақытта тоспа сулардың түрлі көздерінен тоспа сулардың есептелген шығымын орташаландырудың техника-экономикалық орындылық пен санитарлық-гигиеналық мүмкіншілігін қарастыру қажет.
5.5.11 Нормативтің 4.1-атап көрсетілген сызбаларды әзірлеген уақытта орташаландырылған меншікті су бұруды (бір жыл ішіндегі) 5.14-кесте бойынша қабылдауға жол беріледі.
Өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы кәсіпорындарынан келетін тоспа сулардың көлемі күшейтілген нормалардың немесе қолданыстағы ұқсас жобалардың негізінде анықталуы тиіс.
5.14-кесте - Елді мекендерде бір тұрғынға келетін орташа тәуліктік (бір жыл ішінде) меншікті су бұру нормалары
Су бұру нысандары
|
Елді мекендерде бір тұрғынға келетін орташа тәуліктік (бір жыл ішінде) меншікті су бұру, л/тәул
|
2020 ж. дейін
|
2030 ж. дейін
|
Қалалар
|
400
|
320
|
Ауылдық елді мекендер
|
110
|
90
|
1-ЕСКЕРТУ Орташа тәулікті меншікті су бұруды климат және басқа да жергілікті жағдайларға қарай, абаттандырылу дәрежесіне қарай 10% бастап, 15% дейінгі аралықта өзгертуге жол беріледі.
2-ЕСКЕРТУ Өнеркәсіптің 2020 ж. кейінгі дамуы туралы деректер болмаған жағдайда кәсіпорындардан келетін тоспа сулардың қосымша шығымын 5.14-кесте бойынша анықталған шығымның 15% көлемінде алуға жол беріледі.
|
5.5.12 Өздігінен ағатын тораптарды, коллекторлар мен каналдарды, сондай-ақ тұрмыстық және өндірістік тоспа сулар ағатын арын құбырларды 5.5.7 - 5.5.8 сәйкес жиынтықталып есептелген ең үлкен шығымның және жаңбырлы кезең мен қар еритін кезеңде құдықтардағы люктардың нығыздалмаған жерлері арқылы су бұру желілеріне ұйымдаспаған түрде және жер асты суларының инфильтрациялануы есебінен құйылатын беткі және жер асты суларының қосымша құйылуының өткізілуіне тексеру қажет.
Қосымша құйылу шамасын qad, л/с, арнайы ізденістердің немесе ұқсас нысандарды пайдалану деректерінің негізінде, ал олар болмаған жағдайда мына формула бойынша анықтау қажет:
(5.14)
мұнда, L – құбырлардың есептелетін құрылысқа (құбырлардың жармасына) дейінгі жалпы ұзындығы, км;
тd – ҚР ҚНжЕ 2.04-01 сәйкес анықталатын жауын-шашын мөлшерінің, мм, ең жоғары тәуліктік шамасы.
Кез келген пішіндегі көлбеулі қималы өздігінен ағатын құбырлар мен каналдар ұлғайған шығымды өткізуге су 0,95 биіктікке толған кезде тексеріліп есептелуі тиіс.
5.6 Жартылай бөлшектенетін су бұру жүйесінің тоспа суларының есептелген шығымы
5.6.1 Жартылай бөлшектенетін су бұру жүйесінің ортақ ағызылатын коллекторларындағы тоспа сулардың есептелген шығымын qmix, л/с мына формула бойынша қабылдау қажет:
(5.15)
мұнда, qcit – біркелкілік емес коэффициентінің ескерілуімен өндірістік және тұрмыстық тоспа сулардың ең жоғары есептелген шығымы, л/с;
qlim – есептелетін учаскеге дейін орналасқан әр бөлек камерадан ортақ ағызылатын коллекторға әперілетін жаңбыр суларының шекті шығымының qlim сомасына тең келетін тазалануға жататын жаңбыр ағындысының шығымы, л/с.
Беткі тоспа сулардың жылдық көлемінің кем дегенде 70% тазалауға бұрылуын қамтамасыз ететін шекті жаңбыр ағындысының шығымын шекті жаңбыр қарқындылығы Plim (0,05 жылдан 0,10 жылға дейін) бір мәрте асырылған кезеңде 5.4.1 сәйкес анықтау қажет.
Plim көрсетілген мәндерін жергілікті шарттар бойынша нақтылауға жол беріледі.
5.6.2 Жартылай бөлшектенетін су бұру жүйесінің ортақ ағызылатын коллекторына жиі жауатын жаңбырлар үшін метеорологиялық параметрлерді қолдана отырып, шекті, суқоймасына құйылмайтын жаңбыр кезінде қолданыстағы немесе жобаланған су бұру жаңбыр желісімен әперілетін жаңбыр суларының qlim шекті шығымын жаңбыр суларының ағындысын коэффициентінің мәні 1 тең болған уақытта 5.4.2 сәйкес есептеу арқылы анықтауға жол беріледі. Жаңбыр суларының шекті шығымын мына формула бойынша анықтау қажет:
(5.16)
мұнда, Кdiv – тазалауға жіберілетін жаңбыр суларының шығымдалған бөлігін көрсететін және 5.6.3 бойынша анықталатын коэффициент;
qr – коэффициентінің ескерілуісіз 5.4.1 сәйкес анықталатын жаңбыр суларының бөлу камерасына лайық келетін шығым.
5.6.3 Кdiv бөлу коэффициентінің мәндерін төменде көрсетілген қатынасқа байланысты 5.15-кесте бойынша анықтау қажет:
(5.17)
мұнда, mr, – 5.4.2 бойынша анықталатын параметрлер
Достарыңызбен бөлісу: |