39
Тақырыптық талдау педагогикалық процестің барысында
барынша тұрақты ағымдар мен нәтижелерді зерттеуге бағытталады.
Тақырыптың талдау мазмұны мынадай кешенді мәселелерді
қамтиды: оқытудың озық әдістерін үйлестіру, оқушылардың білім
жүйесін қалыптастыру; мұғалімдердің, сынып жетекшілерінің
адамгершілік, эстетикалық, дене, ақыл-ой тәрбиесінің жүйесі;
мұғалімнің педагогикалық мәдениетінің деңгейін көтеру; мектепте
орта қалыптастырудағы педұжымның рөлі және т.б.
Параметрлік талдау негізіне сүйене отырып, тақырыптық
талдау барысында мектеп басшылары қорытынды талдаудын
мазмұны мен технологиясын негіздейді.
Қорытынды талдау уақыт, кеңістік және мазмұн жағынаи да
барынша кең көлемді қамтиды. Ол оқу тоқсаны, жарты жылдық, оқу
жылының қорытындысымен өткізіліп, қол жеткен нәтижелер,
олардын алғышарттарын оқып-үйренуге бағытталады. Қорытынды
талдау басқару циклының барлық функцияларын қамтиды.
Қорытынды талдау үшін мәліметтер параметрін, тақырыптық талдау
тоқсандық, жарты жылдык бақылау жұмыстары, мұғалімдер, сынып
жетекшілері,
қоғамдық
ұйымдар
ұсынған
ресми
есеп,
анықтамалардан құралады.
Педагогикалык талдаудың негізгі объектілері
Өз бойына балаларды оқыту мен тәрбиелеудің барлық мақсаты,
міндеті, мазмұны, түрлері мен тәсілдерін жинақтаған педагогикалық
талдаудың негізгі объектісі ең алдымен сабақ, сыныптан тыс шаралар
және мектептің оқу жылының қорытындысы. Педагогикалық
талдаудың барлық объектісін біріктіруші - ортақ әдістсмелік жүйе
болып табылады.
Мектепті баскарудың қызметі ретінде педагогикалық талдаудың
жүйелік ыңғайының әдістемесі мен қисыны мынадай әрекеттердің
сабақтастығынан аңғарылады: -сабақты, тәрбиелі шараларды немесе
оқу жылына барынша жалпы жүйелік бөлігі ретінде қарастыру, яғни
олардың рөлін сабақтар, тәрбиелік шаралар жүйесіндегі және осы оқу
жылын өтпек, болашақ оқу жылдарымен салыстырғанда алатын
орнымен айқындау;
-(педұжым, оның педагогикалық мәдениет деңгейі, мектептегі
моральдік-психологиялық ахуал және т.б.) тиімділігін айқындайтын
жиынтық факторларды табу;
- оқу
жылында жоспарластырған жұмыстардың негізгі
40
бағыттарының мазмұны мен түрін, әдебиеттің мақсаттылығы мен
негізділігін айқындау;
- оқу жылы бойындағы жұмыстың, сабақ, тәрбиелік шаралар
нәтижесін талдау;
- оларды ұйымдастырудағы кемшіліктер мен жетістіктердің негізгі
себептерін айқындау;
- жаңа оқу жылында жүргізілетін кешенді жұмыстарды
жақсартуға ұсыныстар мен қорытындылар жасау.
Мектеп басшыларының үнемі назарында болатын нысан -
сабаққа қатысу және оған педагогикалық талдау жасау. Мектептің
даму тарихында басшылардың сабаққа енуінің ақылға сиятын да,
сыймайтын да нормативі болады. Бірақ, қатысқан сабақтың соңы оған
жасалған талдаудың сапасына тікелей әсер ететіндігі ақиқат.
Мектеп басшыларының басқару қызметіңде сабаққа талдау
жасаудың кеңейтілген, қысқа және кезендік түрлері кеңінен
қолданылады.
Сабаққа кеңейтілген педагогикалық талдау жасау сабаққа
қойылатын тәрбиелік, дидактикалық, психологиялык, санитарлық-
гигиеналык талаптардың барлығына тоқталуды қажет етеді.
Талдаудың бұл түрі жұмысты жаңа бастаған мүғалімдерге, белгілі бір
қиындыққа тап болған мұғалімдерге немесе іс-тәжирибесі арнайы
зерттелетін мұғалімдердің сабағына баға беруде қолданылады.
Сабаққа қысқа талдау жасау директор, оқу ісінің меңгерушісі
немесе әдіскер тарапынан ұсыныс не ескертпені барынша объективті
етіп беруді талап етеді. Сабаққа қысқа талдау жасау - атүсті талдау,
немесе сабаққа көз алдау үшін қатысу емес, талдаудың бүл түрі
мұғалім тұлғасьш жақсы білу, жоғары әдістеменін және басқару
мәдениетін талап етеді.
Кезеңдік талдау сабақтың белгілі бір кезеңін, мысалы
оқушылардың таным белсенділігін артыруда көрнекілік қолдану,
немссе мұғалімнің үй тапсырмасын тексеру жұмысы, немссе сабақ
барысында оқушылармен топтық жұмыс жасау еркшелігін қамтиды.
Мектеп басшысының талдамалық қызметінде тәрбиелік
шараларға педагогикалық талдау жасау маңызды орын алады. Бұрын
атап өтілгенді, тәрбиелік шаруалар іске асу процесіндс балалар
катысатын ұйымдық, пәндік, шығармашылық әрекеттер сияқты бір-
бірімен өзара байланысты бірнеше кезеңдерден тұрады.
41
Тәрбиелік шараларға педагогикалық талдау жасаудың қисыны
оның кезендерінің бірізділікпен іске асуынаи көрінеді. Кезеңдердің
бірізділігі былай іске асады: тәрбиелік шараның мақсатымен
міндеттерін, іске асыру түрін бірлесіп дайындау; бірігіп
жоспарластыру; оқушылардың дайындыққа тартылуы және
мұғалімдердің иедалогикалық басшылығының ерекшеліктері; тәрбие
ісін тікелей жүргізу; бірлесіп қорыту және талдау жасау.
Мектептің және оның басшыларының жұмыс тәжирибесін
зерттеу тәрбие ісіне педагогикалық талдау жасаудың барысында
мынадай мүмкін мәнді нұсқа ұсынуға болады:
Төрбие ісін мақсатына талдау;
Тәрбие ісінің тақырыбына, осы іске асырудың түріне талдау,
аталған шараның сынып, мектептік тәрбие жүйесіндегі орнын
анықтау;
Тәрбиелік істің өтетін орнын бағалау, аудиторияны бсзендіру,
пайдаланылатын құралдардың сапасы;
Тәрбиелік істің әрбір кезеңіне талдау (кезекшінің тәрбиені
міндетті іске асыруы, кезек міндеттерінің мазмұнға сай келуі
қолданылған әдістердің тиімділігі, нәтижесін талдау);
Тәрбислік шараның оқушы тұлғасына дербес ықылас, оның
балалар ұжымын қалыптастыру, өзін-өзі басқаруын дамытуына
талдау;
Мұғалім, сынып жетекшісінің қызметіне, педагогикалық
шеберлігіне тәрбиешінің тәрбие процесін басқарудағы біліктілігі мен
кәсіпқойлығына, беделі, педагогикалық әзірлігіне баға беру;
Тәрбие ісінін жүргізудегі кемшіліктері оның себептері;
Сынып жетекшісіне, мұғалім мен тәрбиешіге тәрбие процесін
жетілдіруіне ұсыныс, ақыл-кеңес беру.
Мектептің оқу жылында атқарған жұмыстарының қорытынды
талдауының негізгі мазмұнын мынадай басты бағыттар құрайды:
Оқыту сапасы — мұғалімдердің қажеттік дайындығының дамыта
оқыту талаптарына сай болуы;
Білім беру бағдарламалары мен стандарттардың орындалуы;
оқытудың белсенді түрлері мен әдістсрін қолдану; сабақтың
тәрбиелік мүмкіндігін іске асыру; тұлғалық ерекшеліктер мен
дербестік нышандарды дамыту; оқушылардьщ білім, дағды, іскерлігін
бағалаудың шараларын сақтау;
Достарыңызбен бөлісу: | 
