Графика. Орфография. Орфоэпия

тілдерінің көпшілігіне тән емес ﻑ (фә) дыбысынан басталатын араб-
парсылық сөздер де енеді» [73, 270б.]. Бұған 
пешене, пітір, пияз, пейіл, 
пейіш, пенде, пақыр, пәтуа, пұл
және басқа да әдеби лексикалық 
единицалардың 
б
дыбысынан басталатын, жергілікті тіл ерекшеліктерінде 
және ауызекі сөйлеу тілінде қолданылатын жарыспалы тұлғалары, сондай-ақ 
екі сыңары әдеби нормаға айналған 
балуан – палуан, парапар – барабар, 
патсайы – батсайы
сөздері дәлел бола алады.
Араб-парсылық
ﺡ (ха) дыбысының қазақ тілінде өзгеріске ұшырауынан 
жасалған фонетикалық варианттардың бір тобы (
диқан – дихан, рақмет – 
рахмет, әрекет – қарекет, сұқбат – сұхбат, әкім – хакім
) жазуда әлі де 
болса нормалана қойған жоқ.
ﺡ (ха) дыбысының орыс тіліндегі 
х
дыбысынан айырмасы бар және 
бұған сәйкес келетін дыбыс қазақ тілінде жоқ. Сондықтан да бұл дыбыс тіл 
арты спиранты 
қ
дауыссызы арқылы беріледі.
Қате, құлық, қапа, қызмет, 
қасиет, қаржы, құпия, қасірет, қаражат
тәрізді сөздер осылай жасалған. 
Бұл сөздердің қазіргі қазақ емлесінде
х
дыбысымен жазылған түрлері 
кездеспейді. Ал 
х
дыбысы 
хат, хабар, хал
(осы түбірден 
ахуал
) сияқты сөздер 
мен бірқатар кісі аттарында сақталады. Дегенмен, «...х әрпінің қазақ 
сөздерінде жазылуына ұқыпты қарау керек. Не морфологиялық, не 
фонетикалық принципке сай келмесе де бірсыпыра сөздерде 

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: