Н. К. Алпысбаева та рих ты оқыту

114
2. Шо лып бай қау дә ріс. 
Дә ріс тің маз мұ ны 
–
бей не лі (су рет, 
гра фи ка, схе ма жә не т.б.).
3. Екеу ара жүр гі зі ле тін дә ріс. 
Екі мұ ға лім (мұ ға лім жә не 
оқу шы) бір та қы рып бо йын ша оқу шы лар мен бір ле се оты рып, 
осы проб ле ма лық ұйым дас ты ру ма те ри алы бо йын ша әре кет жа-
сай ды жә не оны маз мұ ны ар қы лы аша ды.
4. Бас па сөз-кон фе рен ция дә рі сі. 
Оқу шы лар дың сұ рақ та ры бо-
йын ша бір не ше мұ ға лім нің қа ты суымен дә ріс маз мұ ны ашы ла ды.
5. Дә ріс кон сульта ция 
(ке ңес бе ру). Бас па сөз-кон фе рен циясы-
на сай, айыр ма шы лы ғы ша қы рыл ған біл гір ма ман пе да го ги ка лық 
іс-әре кет тер ді жақ сы игер ген бо луы ке рек. Дә ріс ар қы лы ке ңес 
бе ру оқу шы лар дың бел сен ді лі гін ту ғы зып, оның кә сіпқойлы ғын 
қол да на бі лу ге мүм кін дік бе ре ді.
6. Қа те жі бе ру ге жос пар лан ған дә ріс тер. 
Ақ па рат тар ға сүйе-
ніп, оқу шы лар ды қол ма-қол тал дай бі лу ге үйре ту.
7. Дә ріс-диа лог тік маз мұ ны бір не ше
сұ рақ тар топ та ма сы 
ар қы лы бе рі ле ді. Оқу шы лар дан са бақ ба ры сы на осы сұ рақ тар дан 
жа уап алы на ды.
8. Ойын әдіс те рін
қол да ну дә ріс те рі. 
Оқу шы лар өз де рі мә-
се ле ту ғы зып, оны өз де рі ше шу ге ты ры са ды. Дә ріс нә ти же лі өту 
үшін тө мен де гі жағ дай лар ға на зар ауда ры луы ке рек:
– жос пар дың бө лім де рі ло ги ка лық тұр ғы дан дұ рыс, жүйелі 
маз мұн да луы;
– ке ле сі та рауға кө шу ба ры сын да ло ги ка лық бай ла ныс тың 
бо луы, нақ ты тү сі нік ті баян да луы;
– әр түр лі көр не кі жә не оқы ту дың тех ни ка лық құ рал да рын 
пай да ла ну;
– оқу шы лар ды ең бас ты ойын тү рі не әрі жа за бі лу ге үйре ту;
– дә ріс та қы ры бын, мақ са тын, не гіз гі ойды, тү сі нік ті орын ды 
таң дай бі лу. 
Та рих ты оқы ту 5-сы нып та оқу шы лар ды ежел гі дү ние та ри-
хының бір қа тар заң ды бай ла ныс та рын бі лу ге же те лей ді, же ке та-
ри хи да му дың заң ды лық та ры ту ра лы бас тап қы тү сі нік тің не гі зін 
қа лай ды. Ежел гі дү ние та ри хы жө нін де гі бі лім оқу шы лар дың та-
ри хи фак ті лер ге өз көз қа ра сы болуын ан, өз де рі не ұна ған та ри-
хи ке йіп кер лер әре кет те рі не өз бас та ры нан ке шір ген дей әсер лер 

115
алуы нан кө рін се ке рек. Сон дай-ақ оқы ту дың аса ма ңыз ды тәр-
бие лік мін дет і ең бек ті сүйюге үйре те ді. Тарихи бі лім нің тия нақ-
ты бо луы үшін оқушылардың та рих қа де ген ын та сын арт ты рып, 
та ри хи фак ті лер ді тал дап, қо ры тын ды жа сауға дағдыландыру 
керек. 
Та ри хи бі лім ді мең ге ру де ге ні міз 
– 
олар ды тү сі ну, ес те сақ тау 
жә не қайталап айт ып бе ру ға на емес, со ны мен қа тар ке йін гі оқу 
ба ры сын да олар ды пай да ла на бі лу. Оқу шы лар дың та ри хи бі лімі 
жүйелі гі не, олар дың қа лай тал дап қо ры тын ды ла ға ны мен оқу шы 
ойы ның да му дең ге йіне бай ла ныс ты. Та рих пә нін оқы ту да өнер 
шы ғар ма ла ры ның ма ңы зы зор. 
Дәс түр ден тыс дә ріс тер ді пай да ла ну тиім ді лі гі. Қа зір гі кез де 
бі лім бе ру про це сінде оқу іс-әре ке ті нің жа ңа түр ле рі 
–
дәс түр-
ден тыс әдіс-тә сіл дер қол да ны лу да. Олар қайталау, қо ры тын ды-
лауға ар нал ған баян да ма лар, әр түр лі тре нинг тер, оқу про це сін-
де ба қы лау са ба ғы, кі ші мек теп ака де миясы ның дам уын диаг-
нос ти ка лау, ба ла лар дың ло ги ка лық ой ла уын да мы ту ға ар нал ған 
дә ріс са бақ тар.
Дәс түр лі емес оқы ту ма ғы на сы мы на дай:
1. Оқу шы лар дың та ным бел сен ді лі гін кө те ру. Оқу са бақ та ры-
на қы зы ғу шы лы ғын арт ты ру.
2. Бо ла шақ ұс таз дар дың үне мі із ден уіне жол бе ріп, кә сі би шы-
ғар ма шы лық әре ке тін қа лып тас ты ру.
3. Бо ла шақ ұс таз дар дың шар ша уын бол дыр мау. Оқу-тәр бие 
про це сін де олар ға қо лай лы жағ дай жа сау.
4. Кә сі би шың да лып қа лып тас уына жағ дай жа сау, яғ ни көр-
кем өнер, әр тіс тік орын дау шы лық, ре жис сер лік қа бі ле тін, 
эмо циялық жағ дайла рын бас қа ра бі лу ге үйре ту.
5. Кә сі би бі лік ті лі гін қа лып тас ты ру.
Дәс түр лі емес оқы ту әдіс те рі оқу шы лар ға түр лі по зи цияда бо-
лу ға мүм кін дік бе ре ді: ре жис сер, ке ңес ші, ақын, су рет ші, ұйым-
дас ты ру шы. Оқу шы лардың әр түр лі іс-әре кет ті орын дауы, оның 
жан-жақ ты да мы ған сту дент болуына кө мек те се ді. Сон дық тан 
дәс түр лі дә ріс са ба ғын жан дан ды ру үшін оқы ту дың жа ңа әдіс-
те рін із дес ті ріп, са бақ та қол да нып оты ру қа жет. Мі не, осын дай 
кей бір дәс түр лі емес са бақ түр ле рі не тоқ тал сақ: жұп баян да ма,

116
2 оқу шы қа тар са бақ жүр гі зе ді. Мы са лы: бір-бі рі не жа қын сәй кес 
ке ле тін пән дер пси хо ло гия, фи зи оло гия, пе да го ги ка, т.б.
Бір ден екі оқу шы бір мә се ле ні екі ғы лы ми ба ғыт тан қа лып-
тас ты ра ды. Бі реуі бір мә се ле ту ра лы ойла са, екін ші сі оның мә нін 
аша ды. Та ным дық қа бі ле тін да мы та тын те ле ха бар ойын да ры ба-
ла лар дың қы зы ғу шы лы ғын да мы та ды. Ойын өт кі зу үшін топ қа 
бө лі ніп өт кі зі ле тін орын да йын да ла ды. Мы са лы: «Бәй ге». Ойын 
–
сая хат са ба ғы. Эко ло гиялық та қы рып қа ар нал ған кон фе рен ция 
оқу шы лар ды жан-жақ ты те рең эко ло гиялық тәр бие маз мұ ны мен 
та ны су ға кө мек те се ді. Ол бо йын ша топ қа тап сыр ма бе рі ле ді. 
Мы са лы: бірінші топ эко ло гиялық тәр бие өзек ті лі гін, ал екін ші 
топ эко ло гиялық ко ми тет құ жат та рын зерт тей ді. Мы са лы: об лыс-
та қан дай ме ке ме, кә сі по рын эко ло гияға зиян кел ті ріп отыр, ке-
ле сі топ об лыс та ғы құ рып ба ра жат қан жан-жа ну ар лар, бар лық 
өсім дік түр ле рін айтады. Ал пе да го ги ка лық тре ни нг тер бойынша 
«Ло ги ка лық ма ра фон» өт кі зу ге бо ла ды. Ло ги ка лық ма ра фон 4 үл-
кен тур дан тұ ра ды. 
Фи зи ка-ма те ма ти ка лық, ғы лы ми дү ниета ну, бей не леу, линг-
вис ти ка лық.
1-інші тур бо йын ша ком пью тер елі не же ту де гі ла би ринт ойын
жүр гі зі ле ді, ком пью тер ден, ин фор ма ти ка дан сұ рақ тар бе рі ле ді.
2-інші тур ғы лы ми дү ниета ну сұ рақ та ры тест тү рін де бе рі ле ді.
3-інші тур пик тог рам ма, сөз дер ге бай ла ныс ты бей не леу, зе йін-
ді бай қау.
4-інші тур да ұс таз, оқу шы, мек теп та қы ры бы на өлең шы ға ру. 
Бі рін ші тур бо йын ша ком пью тер елі не же ту ла би ринт ойыны 
бо йын ша жүр гі зі ле ді. Ком пью тер елі не жет кен ше түр лі сұ рақ тар-
дан, тап сыр ма лар дан өту ке рек. Екін ші тур
–
ком пью тер елі не 
вик то ри на лық сұ рақ тар. Үшін ші турда зе йіні, ес те сақ тау, бай қа-
ғыш ты ғы тек се рі ле ді, әр түр лі прог рам ма, тест бей не леу тап сыр-
ма ла ры бе рі ле ді. Төр тін ші тур оқу шы ның шы ғар ма шы лық қа бі-
ле ті не, тіл мә де ниеті не ар на ла ды. Бұл ойын ды са бақ та немесе 
са бақ тан тыс уа қыт та өт кі зу ге бо ла ды. Тәр бие нің өзек ті мә се-
ле сі 
–
ба ла ны жан-жақ ты же тіл ді ру. Же ке тұл ға ны жан-жақ ты 
же тіл ді ру де тәр бие нің тиім ді түр ле рін, ор га ни ка лық бі лік ті лік ті 
қа рас ты рып, бол мыс ты жа ны на жа қын қа был да уына ық пал жа-

сауы мыз қа жет. Әсі ре се оқу шы ның ин те ллек туал дық қа бі ле тін 
да мы ту оның бо ла ша ғы үшін ма ңыз ды. 
Мы са лы: «Ин те ллек туал дық ка зи но» ойы нын алар бол сақ, 
бұл ойын ның шар ты әр кім өзі нің ша ма шар ты на қа рай ды. Бас-
қа ойын нан өз ге ше. Жал пы дәс түр лі емес са бақ тү рін, жо ға ры да 
айт қа ны мыз дай, дәс түр лі са бақ қа қо са өт кі зіп отыр сақ өте ма-
ңыз ды, өйт ке ні оқу шы лар дың бел сен ді лік шы ғар ма шы лы ғын да-
мы тып, өз бет те рі мен жұ мыс іс теуге ық пал жа сай ды.

жүктеу 10,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: