Мек теп дә рі сі не қойыла тын ғы лы ми-әдіс те ме лік та лап тар

112
2. Дә ріс са ба ғы ның маз мұ ны оқу лық тан әл де қай да кең бо лып, 
жа ңа де рек тер ді қам туы ке рек.
3. Дә ріс са ба ғы ның іш кі маз мұ ны көр не кі, бей не лі бо лып, өт-
кен та рих ты оқу шы лар дың көз ал ды на елес те те алуы, со ны мен 
қа тар саяси-қо ғам дық, та ри хи оқи ға лар ды тал дап жи нақ тау дың 
үл гі сін көр се туі тиіс.
4. Дә ріс са ба ғы ның маз мұ нын оқу шы лар то лық мең ге руі 
үшін мұ ға лім өзі нің сөй леу өне рін же тіл ді ре тү суі қа жет. Ғы-
лы ми жа ғы нан те рең ді гі, баян дауы ның қи сын ды лы ғы, ауқым-
ды лы ғы мен оқу шы лар ға тү сі нік ті лі гі сияқ ты са па лық жақ та-
ры на ба са на зар ау дар ған дұ рыс. Дә ріс ті да йын да ған да мұ ға-
лім тө мен де гі дей әдіс те ме лік ұсы ныс тар ды бас шы лық қа алуы 
ке рек: та қы рып ты анық тап, мақ са тын бел гі ле ген нен ке йін дә-
ріс жос па ры жа са ла ды. Бұл қыс қа жос пар да дә ріс тің не гіз гі 
мә се ле ле рі көр се ті ле ді. Одан әрі оқы ту шы әде биет тер ді оқу-
ға кі рі се ді (де рек тер, мо ног ра фиялар, бас па сөз ма те ри ал да ры, 
т.б.). Осы дан ке йін дә ріс са ба ғы ның жос па рын жа сауға, маз-
мұ нын бел гі леуге бо ла ды. Мұн да не гіз гі идеяла ры дә лел де не-
ді, маз мұ нын да йын дап бол ған нан кейін әдіс те ме лік мә се ле лер 
қа рас ты ры ла ды. Оқу шы лар лек цияны тың дай оты рып, одан 
конс пект жа сай ды. 
Оқу шы лар дың та ным қыз ме тін да мы ту жол да рын ой лас ты ру 
ке рек. Мә се лен, дә ріс бо йын ша бір не ше фак ті лер ді са лыс ты ру-
ға, өз де рі не қо ры тын ды жа сат ты ру ға, олар мен ара сын да әң гі ме-
ле су ге де бо ла ды. Жо ғар ғы оқу орын да рын да ғы дә ріс са ба ғы нан 
мек теп дә рі сі нің айыр ма шы лы ғы 30-40 не ме се 45 ми нут қа на 
бо ла ды. Мұ ға лім дә ріс са ба ғы ба ры сын да бір не ше рет үзіп, оқу-
шы лар ға ойла на тын сұ рақ тар қояды. Дә ріс кі ріс пе мен бас та лып, 
қо ры тын ды мен аяқ та ла ды. Дә ріс са ба ғын 9-сы нып та 1 са бақ ма-
те ри ал да ры бо йын ша, ал 10-11 сы нып тар да 2-3 са бақ ма те ри ал-
да ры бо йын ша ұйым дас ты ру ға бо ла ды. Дә ріс са ба ғы нан ке йін
қайталау не ме се бі лім ді тек се ру са ба ғын ұйым дас тыр ған дұ рыс. 
Мек теп тің жо ғар ы сы нып оқу шы ла ры на дә ріс са ба ғын бү гін гі күн 
та ла бы на сай мұ ға лім дер жиі өту де. Бі рақ мек теп дә рі сі маз мұн-
дау емес, та рих са ба ғы ның бір тү рі. Дә ріс тің мақ са ты 
–
тың дау, 
тал дау, бас ты мә се ле ні бө ліп алу, конс пек ті леу еп тілі гін да мы ту. 

113
Сон дық тан ал ғаш қы дә ріс са ба ғын да оқу шы лар ды та рих оқу лы-
ғын конс пек ті леуге үйре ту қа жет. Сон дай-ақ оқу шы лар ды дә ріс 
са ба ғы ба ры сын да мұ ға лім нің жос пар бо йын ша қам ты ла тын 
мә се ле лер ді ауыз ша баян дау, әң гі ме леу ар қы лы айт ыл ған сөз ді 
конс пек ті леуге үйре ту ге бо ла ды. Ма те ри ал ды баян дап, әң гі ме леу 
ба ры сын да оқу шы лар дың жа зу жыл дам ды ғын қа да ға лау ке рек, 
жаз ған конс пек ті сін оқы ту, қа те сін тү зе ту жә не қан дай сөз дер ді 
қыс қар ту ға бо ла тын ды ғын ес кер ту қажет. Мұ ға лім дә ріс са ба ғын 
баян дау ба ры сын да кей де жа ңа та ри хи де рек тер, жа ңа ұғым дар 
мен есім дер ді ар найы кес те ге ен гі зіп, жа зу ға да мүм кін дік бе ре ді.
Та рих пә нін оқы ту дың мек теп тік зерт ха на лық-прак ти ка лық 
фор ма сы.
 
Зерт ха на лық са бақ тар
 
оқу шы лар дың ал ған бі лім де рін 
қол да ну икем ді лі гі дағ ды ла рын қа лып тас ты ру ға ар на ла ды. Оқы-
ту дың бұл тү рі 
–
оқу шы лар дың мұ ға лім бас шы лы ғы мен түр лі 
де рек тер мен өз ді гін ше жұ мыс іс теуі. Осы ның ба ры сын да олар 
бұ рын ал ған бі лім де рін осы са бақ та пай да ла на ды, та ри хи зерт-
теу дің әдіс те рі мен та ны са ды, жа ңа бі лім ді жә не прак ти ка лық бі-
лік тілікті мең ге ре ді. 
Оқы ту дың зерт ха на лық тү рін да йын да ған да тө мен де гі та лап-
тар ды ес ке ру қа жет. Бү гін жұ мыс іс тейт ін де рек тер ге оқу шы-
лар дың бұ рын та рих тан ал ған бі лім де рі нің қай сы сы тиімді бо ла 
ала ды? Де рек тер мен жұ мыс іс теу ба ры сын да жә не са бақ со ңын-
да қан дай қо ры тын ды лар жа са луы тиіс? Де рек тер мен жұ мыс іс-
те ген де оқу шы лар бұ рын мең гер ген қан дай бі лік тілікті пай да ла-
на ала ды? Бі лім мең ге ру дің, зерт теу дің қан дай әдіс-тә сіл де рі мен 
та ны са ала ды? Бұл са бақ оқу шы лар ды тәр бие леу де қан дай, қа-
лай үлес қо са ды? Зерт ха на лық са бақ тың не гіз гі бі лім дік мақ са ты 
– 
де рек тер де баян да ла тын оқи ға лар мен құ бы лыс тар дың се беп -
сал дар лық бай ла ныс та ры ның, заң ды лық та ры ның мә нін тү сі ну 
жә не осы де рек те рі нің маз мұ ны мен си па ты на сай ке ле тін де рек-
тер мен жұ мыс іс теу тә сіл де рін мең ге ру. 
Дәс түр лі са бақ ты дә ріс тү рін де ұйым дас ты ру. Са бақ ты ұтым-
ды, са па лы өт кі зу үшін мек теп мұ ға лі мі, ең ал ды мен, оның ұйым-
дас ты ры лу фор ма сын анық тап алуы шарт. 

жүктеу 10,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: