Экономикалық шолу Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі

 

11 

 

Қосымша 

 1-сурет 

Банктердің  экономикаға берген  кредиттері, млн. теңге 

 

 

 

                                                                                                                

     2-сурет 

Валюта  түрлері  бойынша экономикаға кредиттер, млн. теңге  

(кезең  соңына) 

 

3-сурет 

Банктер  кредиттерінің валюталық  құрылымы, % 

11 314 974 

12 106 142 

7 914 496 

8 565 510 

3 400 479 

3 540 632 

0

2 000 000

4 000 000

6 000 000

8 000 000

10 000 000

12 000 000

14 000 000

Кредиттер барлығы  ұлттық валютада 

шетел валютасында 

69,9 

70,8 

30,1 

29,2 

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

ұлттық валютада 

шетел валютасында 

 

12 

 

 

 4-сурет 

Кредиттердің  мерзімдері  бойынша құрылымы, млн. теңге 

 

 5-сурет 

Кредиттердің қарыз алушылардың түрлері  бойынша  құрылымы, млн. теңге 

  

 

 6 -сурет 

Банктердің  экономика салалары  бойынша кредиттері, % 

2 497 547 

9 608 595 

0

2 000 000

4 000 000

6 000 000

8 000 000

10 000 000

12 000 000

14 000 000

12

.13

01

.14

02

.14

03

.14

04

.14

05

.14

06

.14

07

.14

08

.14

09

.14

10

.14

11

.14

12

.14

қысқамерзімді 

ұзақмерзімді 

0

2 000 000

4 000 000

6 000 000

8 000 000

10 000 000

12 000 000

14 000 000

1

2

.0

8

0

3

.0

9

0

6

.0

9

0

9

.0

9

1

2

.0

9

0

3

.1

0

0

6

.1

0

0

9

.1

0

1

2

.1

0

0

3

.1

1

0

6

.1

1

0

9

.1

1

1

2

.1

1

0

3

.1

2

0

6

.1

2

0

9

.1

2

1

2

.1

2

0

3

.1

3

0

6

.1

3

0

9

.1

3

1

2

.1

3

0

3

.1

4

0

6

.1

4

0

9

.1

4

1

2

.1

4

Жеке  тұлғаларға  кредиттер  

Банктік  емес заңды  тұлғаларға кредиттер 

Өнеркәсіп 

Ауыл шаруашылығы 

Құрылыс 

Көлік 

Байланыс 

 

13 

 

 7-сурет  

Ұлттық  және  шетел валюталарында берілген  кредиттер  бойынша  сыйақы  

мөлшерлемелері  % 

 

8-сурет 

Негізгі борыш  және (немесе) есептелген сыйақы  бойынша қорытынды  несие  

портфелінің өтеу  мерзімі 90 күннен  асатын  берешегі бар  

қарыздардың үлесі,%

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

12.13

02.14

04.14

06.14

08.14

10.14

12.14

Барлығы  ұлттық валютада 

банктік  емес заңды  тұлғаларға 

жеке  тұлғаларға 

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

12.13

02.14

04.14

06.14

08.14

10.14

12.14

Барлығы  шетел валютасында 

банктік  емес заңды  тұлғаларға 

жеке  тұлғаларға 

 

14 

 

Қазақстандағы зейнетақы реформалары. Келешекке көзқарас 

 

Ким В.А. – Зерттеулер және стратегиялық талдау департаменті Стратегия және 

талдау басқармасы департаментінің бас маман-талдаушысы  

  

Зейнетақымен  қамсыздандыру  мәселелерінің  ерекшелігі  сол,  ол  барлық  және 

әрбір адамға қатысты, бүгін зейнеткер болып, сондай-ақ зейнетке дейін жұмыс істеп 

отырғандарға да қатысты. 

Осыған орай, зейнетақы жүйесіндегі алдағы өзгерістер қарттық келіп жеткенде 

тиісті  қамсыздандыру  үшін  тікелей  жауапкершілікті  мемлекет,  жұмыс  беруші  және 

азаматтар  арасында  бөлуді  болжайтын  адамның  мүддесіне  қарай  жүзеге 

асырылатын болады.  

Қазақстанның  зейнетақы  жүйесін  реформалаудың  нәтижесінде  1998  жылы 

жауапкершілікті  мемлекет,  жұмыс  беруші  және  қызметкер  арасында  оңтайлы  бөлуге 

негізделген  көпдеңгейлі  зейнетақы  жүйесін  қалыптастыру  арналған  іргелі  негіздер 

қаланған болатын.   

Зейнетақымен  қамсыздандырудың  ортақ  жүйесінен  жиынтықты  зейнетақы 

жүйесіне  біртіндеп  өту  әлеуметтік  шиеленісуді  бір  мезгілде      бәсеңдету,  бюджетке 

жүктемені  төмендетуге,  қарттық  келгенде  қаржылық  қамтамасыз  ету  үшін  жауапты 

азаматтардың экономикалық белсенділіктің өсуін ынталандыруға бағытталған болатын.   

 Зейнетақымен  қамсыздандырудың  жаңа  жүйесін  енгізу  халықтың  жинағын 

ұлғайту және қор нарығын дамыту арқылы экономикалық өсуге оң әсер етеді. 

Қазақстанның зейнетақы қамсыздандыруда жүргізілген  өзгерістердің нәтижесінде 

қазіргі  кезде  бірмезгілде  ортақ  және  жинақтаушы  жүйесінің  тетіктерінен  тұратын  көп 

деңгейлі жүйесі болып табылады. 

Бірінші  деңгей  –  еңбек  қызметі  ортақ  зейнетақы  жүйесінің  жұмыс  істеуі  кезеңіне 

келетін  зейнетақымен  қамсыздандыру  және  барлығына  зейнеткерлік  жасқа  жетуі

1

 

бойынша төленетін базалық зейнетақы. 

Екінші деңгей – Қазақстанның азаматтары, шетелдіктер және Қазақстанда тұрақты 

өмір  сүретін  азаматтығы  жоқ  адамдар  үшін  бұл  ай  сайынғы  кірістен  зейнетақы 

есептеулердің  бекітілген  10-пайызды  мөлшерімен  міндетті  жинақтаушы  зейнетақы 

жүйесі. 

Сонымен қатар, ауыр және зиянды өндірістерде жұмыс істейтін қызметкерлер үшін 

2014 жылғы 1 қаңтардан бастап кірістің 5% мөлшерінде  жұмыс беруші есебінен міндетті 

кәсіби  зейнетақы  жарналары  жүйесі  қосымша  енгізілген.  Одан  басқа,  ерікті  зейнетақы 

жарналары жүйесі бар. 

Осы  жүйенің  маңызды  компоненті  салымшының  зейнетақы  төлемдеріне 

құқықтарын  алу  сәтінде  инфляция  деңгейін  ескере  отырып  жарналардың  сақталуы 

бойынша мемлекеттің кепілі қалады.  

Жүргізілген  өзгерістердің  нәтижесінде  қартайғанда  лайықты  өмірді  қамтамасыз 

етуге  арналған  зейнетақымен  қамсыздандыру  үлгісі  алынды.  Зейнетақы  төлемдерін 

алушылардың түрлі санаттарына жеңілдіктер мен артықшылықтар жүйесінің едәуір бөлігі 

жойылған.  Одан  басқа,  зейнетақы  жүйесін  реттеудің  заңнамалық  базасы,  әлеуметтік 

қамсыздандыру жүйесі бөлігінде, сондай-ақ қаржы нарығы бөлігінде қалыптастырылған.  

                                                           

1

Зейнетақы  төлемдерінің  мөлшері  еңбек  өтілімен  белгіленеді.  Қазіргі  кезде,  осы  деңгейдің  шеңберінде 

зейнетке шығу кезіндегі еңбек өтілі 1998 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша кемінде алты ай болатындар 

үшін зейнетақы төлемдері қалыптастырылады.