Қоспа мінездемесі
Қоспаның түсі
Сүт сапасы
Біртекті
сұйықтық
немесе орташа желе
түзілуі
ақшыл көк түсті
Бір қалыпты
Тауық жұмыртқасының
ақуызындай бірыңғай
ұйынды
түрінде,
пластинкалы
қуыстардан
әрең
алынатын
күрең ақшыл көк, кейде
күлгін реңді
Маститпен ауыратын
сиыр сүті
Нашар ұйынды
сүті ақшыл көктен
күлгін түске дейін
Маститпен
ауыру
мүмкін күдікті сиырлар
сүті
Анықтау техникасы.
1. Пробиркаға 1 мл маститодиагнос, 1 мл зерттелетін сүт құйып 3-5 секунд
араластыру, пробирканы жартылайгоризонталды жағдайда айналдыру керек.
2. Пробирка ішіндегісін қарастырып және сүт сапасына қорытынды беру.
Индикатор бар сүт гомогенді қоспа түзеп, желе түземесе, ол сау сиырдың сүт
болып табылады. Егер пробиркадағы консистенция көкшіл-жасыл түсті
нашар желеден тығыз ұйытынды түрінде болса, онда сүт маститпен ауыратын
сиырдікі болып табылады.
«МАСТИТСЫНАМА»
Анықтау техникасы.
1. Пробиракаға 1 мл маститопроб 1 мл зерттелетін сүт құйып, пробирканы
жартылай горизонталды жағдайда 3-5 с араластыру керек.
2. Пробирка ішіндегісін қарап және сүт сапасына қорытынды жасау. Егер сүт
сау сиырдікі болса, онда пробиркада желе пайда болмай, гомогенді сұйықтық
болады. Егер маститпен ауыратын сиырдың сүті болса, онда малдың ауру
дәрежесіне байланысты пробиркада үлпек, жекелеген шырыштар, созылмалы
шырышты масса немесе тығыз желе текті ұйытынды пайда болады.
9 САБАҚ
ФАЛЬСИФИКАЦИЯЛЫ СҮТТІ АНЫҚТАУ ӘДІСТЕРІ
Аспаптар және құралдар. Пробиркаға арналған штатив, пробиркала, 1, 2, 5,
10, 20 мл пипеткалар, термометрмен су банясы, капельницалар, 100 мл-лі
химиялық стакандар, воронка, сүзгілер, 50 мл-лі колба.
Реактивтер: 2%-дық күмістік азотты қышқылды ерітінді, 0,5%-дық йодтың
спирттік ерітіндісі, 0,2%-дық розол қышқылының спирттік ерітіндісі,
аспирин қаныққан ерітіндісі, 10%-дық хлорлы темір, дистилденген су.
Фальсификациялы сүт деп- сумен араластырылған, қаймағы алынған, сода
мен аммиакпен бейтараптандырылған және т.б айтады.
Фальсификацияланған, консервілеуші заттары, улы химикаттары,
антибиотиктері бар және ауру сиырдан алынған сүт сатуға жарамсыз деп
саналады.
Ең көп тараған фальсификациялау түрлері: сүтке су қосу,
майсыздандырылған сүт (немесе қаймағын алып тасталған) және екі есе
жалғандық.
А. Сүттегі хромпикті анықтау
Пробиркаға 2 мл сүт және 2 мл 2%-дық күмістік азотты қышқылды құю
керек. Сүтте хромпик болса, онда ол сарғыш түске боялады.
Сүттегі сутегі тотығын анықтау
Пробиркаға 5 мл сүт және 0,5 мл йодты калий ертіндісін және крахмалды
құю керек. Сүтте сутегі тотығы болса, ол аздап көгеріңкірейді.
В. Сүттегі формалинді анықтау
Пробиркаға 2 мл қышқыл қоспасын (күкірт және азот). Ақырындап пробирка
қабырғасынан 5 мл сүт құю. Формалин болса сұйықтықтар түйісетін жерде
күлгін түсті сақина түзіледі, ал болмаған жағдайда сары түсті.
Г. Сүттегі крахмалды (ұны) анықтау
Пробиркаға 5 мл сүт және 0,5 мл спирттік йод ерітіндісін құю.
Сүтте крахмал болса, күңгірт көк түске боялады.
Д. Сүттегі соданы анықтау
Сүтте соданы анықтау үшін розол қышқылымен немесе аспиринмен сынама
жасауға болады.
1. Пробиркада 5 мл зерттелетін сүт пен 5 мл 0,2%-дық спирттік розол
қышқылының ерітіндісін құйып араластыру. Сүтте сода болса, онда ол
қызғылтым қызыл түске, ал болмаса қызғылт сары түске боялады.
2. Колбаға 10 мл сүт, 10 мл дистилденген су және 2мл қаныққан аспирин
ерітіндісін құю. Колбадағы қоспаны араластырып және 60-65.С
температураға дейін су банясында жылыту керек. 1 сағаттан соң колбаны
банядан алып шығып, ішіндегіні сүзгіден өткізу керек. Мөлдір сүзгіге 8-10
тамшы 10%-дық хлорлы темірді қосу. Қара-қызғылт бояудан қызғылтым
сары түске боялса, ал содан кейін тұнба түзсе, сода бар екенін білдіреді.
Зерттеу нәтижесін 12 кестеге жазу.
10 САБАҚ
ЖУУ ДЕЗИНФЕКЦИЯЛАЙТЫН ЗАТТАРДЫҢ ЕРІТІНДІЛЕРІН
ДАЙЫНДАУ.
САУУ ҚОНДЫРҒЫЛАРЫН САНИТАРЛЫҚ ӨНДЕУ
ЖӘНЕ ЖЫЛУ АЛМАСТЫРУ АППАРАТТАРЫН КҮТУ
ЖУҒЫШ ЕРІТІНДІЛЕРДІ СҮТТІҢ ЫДЫСТАРЫНАН ТОЛЫҚТАЙ
ЖОЮЫН ҚАДАҒАЛАУ
Кәсіпорындарындарда құрал-жабдықтарды жуу үшін келесі
химикаттарды қолданады: кальцинирленген сода, натрий силикат (сұйық
шыны), Na фосфат, каустикалық сода, HNO3 және РФ денсаулық сақтауы
рұқсат берген синтетикалық жуу құралдары. Сапалы өнім өндіру үшін,
құралдарды, ыдыстарды, құбырларды мұқият жуу, тазарту және т.б жүргізу
керек.
Бөлшектеп жуу – құралдарды жуу бөлшектеу арқылы жүзеге асырылады.
Бөлшектеусіз жуу, мұнда жуу жабық ағында жүзеге асырылады
13 кесте– Жуатын ерітінділердің концентрациясы, %
Жуудың атауы
Кальцинирленген
сода
Каустикалық сода Хлорлы әк, мг/л
Флягалар
0,5
0,05
150-200
Цистерндерді
қолмен жуу әдісі
-
0,
-
Сепараторлар
және
сүттазартқыштар
0,5
-
150-200
Құбырлар
0,5
-
-
Пастеризацияға
арналған
аппараттар
-
1-1,5
-
Бөтелкелер
0,5
-
100
Тоғын тізбекті
май өндірісі
0,5-1
-
150-200
Технологиялық құралдарды және ыдыстарды жуу үшін әртүрлі жуғыш
қоспалар қолданылады, оларды химиялық заводтарда тапсырыс арқылы
немесе сүт кәсіпорынында жеке компоненттерді араластыру арқылы
алынады. Пластикалы және түтікті құрылғыларды пастеризациялауды,
қышқылдық және сілтілік қалдықтар толық кеткенше жүргізу қажет.
Сумен шаю тиімділігін лакмус қағазының көмегімен анықтайды.
Бөтелкелерді бөтелке жуу машинасында жууған кезде, концентрациясын
және жууғыш және дезинфекциялайтын ерітінділердің температурасын
ауысым басында автоматтық бақылау арқылы лабораторияларда тексереді.
