Сќуенова Р., Нџѕыманова Н. Ћазаћстан тарихы

123
Дљниежљзi ћазаћтарыныѓ II Ћџрылтайында Ћытайдаѕы бiр
жарым миллион ћазаћтыѓ џлттыћ ркендеу љдерiсiнiѓ
жоѕары екенiн айта келiп: «Ана тiлiмiздiѓ бай, шџрайлы
ортасы сонда ћалыптасћан. Ћазаћтыѓ ежелгi мќдениетi,
салт-дќстљрi мен ќдет-ѕџрпы ћаймаѕы бџзылмай саћталып
отыр», — деп атап ттi. Сонымен бiрге ћазiр Ћазаћстанда
Ћытай ћазаћтарыныѓ ауыз ќдебиетi љлгiлерiнiѓ 30 томдыћ
жинаѕын шыѕару ћолѕа алынды. Шыѓжаѓдаѕы ћазаћ
ќдебиетiнiѓ кiлi — Таѓжарыћ Жолдыџлыныѓ туѕанына 100
жыл толу мерейтойы Ћытай мен Ћазаћстанда тетiнi
айтылады. 1986 жылы ЋХР-да ћазаћ тiлiнде 20-дан астам
журнал мен 10 газет шыѕарылып отыр.
Ћазаћ тiлiндегi газет-журналдар мен баспалар:
№       Газеттер
№    Журналдар
№               Баспалар
1
«Шыѓжаѓ»
1
«Шџѕыла»
1
«Џлттар баспасы», Пекин
2
«Iле»
2
«Ккжиек»
ћаласы
3
«Алтай»
3
«Мџра»
2
«Халыћ баспасы», Љрiмшi
4
«Тарбаѕатай»
4
«Алтай аясы»
ћаласы
5
«Iле жастары» 5
«Iле айдыны»
3
«Iле халыћ баспасы»,
6
«Iле рендерi»
6
«Тарбаѕатай»
Кљйтiѓ ћаласы
7
«Iле ќйелдерi»
8
«Ѕылым рiсi»
Bзектi  мќселелер:
Bзектi  мќселелер:
Bзектi  мќселелер:
Bзектi  мќселелер:
Bзектi  мќселелер:
— Ескi ќдет-ѕџрыптыѓ саћталуы.
— Ћытайдыѓ бала тууѕа мемлекеттiк реттеу ћою саясаты.
— Жалпы бiлiм деѓгейiн ктеру.
Моѓѕолиядаѕы   ћазаћтардыѓ   кiлi: Моѓѕолиядаѕы ћа-
заћтардыѓ тџрмыс ерекшелiктерi: басым блiгi ауылдыћ
жерде  тџрады,  мал  шаруашылыѕымен  шџѕылданады.
Тыѕыз топтасып орналасуы жќне таза ана тiлiнде сйлеуi.
1992 жылдары ћазаћ тiлiнде:
1. «Жаѓа мiр» газетi.
2. «Шџѕыла» журналы.
3. «Баян &лгий» баспасы жџмыс iстедi.
Ћазаћтар топтасып тџратын Баян &лгий аймаѕыныѓ
ћџрылѕанына 60 жылдан асты. Мџнда ћазаћ џлтыныѓ
кптеген зiндiк ерекшелiктерi саћталѕан.
Атап айтћанда, љй жињаздары (аттарын атау), зергерлiк
бџйымдар, џлттыћ киiм, ћџсбегiлiк-саятшылыћ, џлттыћ
нер тљрлерiнiѓ, т.б. саћталуы.

124
Моѓѕолиядаѕы Баян &лгий ћаласындаѕы «Ћазаћ тiлi»
ћоѕамы Тљркияныѓ Стамбџл ћазаћ орталыѕымен, Кельн
ћаласындаѕы  ћазаћ  диаспорасы  орталыѕымен,  &збекстан-
даѕы  ћазаћтармен  байланыс  жасайды.
Bзектi  мќселелер. 
Bзектi  мќселелер. 
Bзектi  мќселелер. 
Bзектi  мќселелер. 
Bзектi  мќселелер.  Моѓѕолия  ћазаћтарыныѓ  кбiнiѓ
тек ауылды жерде тџруы, мiр сљру деѓгейiнiѓ тмендiгi.
Тљркия    ћазаћтарыныѓ     кiлi:   Оћулыћтаѕы   мќлiмет-
тердi жќне ћосымша ћџжат деректерiн пайдаланып Тљр-
киядаѕы ћазаћтардыѓ мiрiн, басты орналасћан  аймаѕын
атап, кќсiби,  мќдени-рухани  мiрi,  џлттыћ  дќстљрдiѓ бел-
гiлерi  туралы  айтып,  ерекшелiктерiне  мысал  келтiру.
Bзектi мќселелер. 
Bзектi мќселелер. 
Bзектi мќселелер. 
Bзектi мќселелер. 
Bзектi мќселелер. Жастардыѓ барѕан сайын салт-дќс-
тљрден алшаћтауы.
Сабаћтыѓ  тќрбиелiк маћсаты.  
Сабаћтыѓ  тќрбиелiк маћсаты.  
Сабаћтыѓ  тќрбиелiк маћсаты.  
Сабаћтыѓ  тќрбиелiк маћсаты.  
Сабаћтыѓ  тќрбиелiк маћсаты.  Џлттыћ салт-дќстљрдi
жастар санасына ћалыптастыру. Жергiлiктi халыћћа
ћазаћшылыћты таныту.
Сабаћты мџѕалiмнiѓ зi ћорытындылайды. Мџѕалiм
ћорытынды сзiн дљниежљзi ћазаћтарыныѓ Ћџрылтайында
Ћазаћстан Республикасыныѓ Президентi Н.Ќ.Назарбаевтыѓ:
«Тќуелсiз Ћазаћстан мен шетелдегi ћазаћ диаспорасыныѓ
арасындаѕы байланыс бџрынѕыдан да тыѕыз, ќрi барынша
жемiстi,  нќтижелi  болуы  тиiс.  Дљниежљзiндегi  ћазаћтар-
дыѓ  љштен  бiрiн  ћџрайтын  бауырларымызды  ертеѓ, яѕни
50  жылдан  кейiн,  100  жылдан  кейiн  не  кљтiп  тџр  деген
сауал ккiрегiмiзде ерiксiз оянады» — деген сзiн келтiрiп,
айтылѕан мќселелердi шешуге Ћазаћстанныѓ тiкелей  кмек
крсетiп  жатћанына  деректер  келтiрiледi. 40-тан астам
шетелде тџрып жатћан бес миллион ћазаћтыѓ ортаћ  мќде-
ниетiнiѓ,  ортаћ  ќдебиетiнiѓ  дамуына  кедергi келтiретiн,
ќсiресе оћу-бiлiм саласында айћын аѓѕарылатын  жазуѕа
байланысты  мќселелер  талданады.
Оћушыныѓ  шыѕармашылыћ  жџмысынан  кейiн  олар-
дыѓ  жинаћтаѕан  бiлiмi  мен  бiлiктiлiк  сапасын  жљйелеп,
ћорытындылау кезеѓi туады. Оћушылардыѓ бiлiмi баѕа-
ланады.
§ 35. ЋАЗАЋТАРДЫЃ ДЉНИЕЖЉЗIЛIК ЋЏРЫЛТАЙЫ
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. Бџл параграфтыѓ саяси жќне
идеялыћ мќнi мен мазмџнын ашу љшiн ћосымша тарихи,
саяси ћџжаттар пайдаланылады. Ол сабаћтыѓ бiлiмдiк-

125
тќрбиелiк маѓызын ашып, оћушыларды ћџжат материал-
дарымен жџмыс жасауѕа љйретедi жќне даѕдыландырады.
Оћушылардыѓ танымын тереѓдету љшiн тљрлi тарихи
ћџжаттардан алѕан мќлiметтердi пайдаланып хабарлама
жќне баяндама дайындату.
 Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. Аралас  сабаћ  (ќѓгiме,  баяндама,
хабарлама,  сџраћ-жауап).
Сабаћтыѓ жоспары:
Сабаћтыѓ жоспары:
Сабаћтыѓ жоспары:
Сабаћтыѓ жоспары:
Сабаћтыѓ жоспары:
1. Дљниежљзi ћазаћтарыныѓ I Ћџрылтайы:
а) маћсаты;
ќ) нќтижесi;
б) дљниежљзiлiк деѓгейдегi ћазаћтар.
2. Дљниежљзi ћазаћтарыныѓ II Ћџрылтайы:
а) маћсаты;
ќ) нќтижесi.
3. Шетелдегi ћазаћтардыѓ атамекенге оралу кезеѓдерi.
4. Ћазаћстандаѕы оралмандар проблемасы.
Бiрiншi таћырыпша бойынша мџѕалiм Дљниежљзi ћазаћ-
тарыныѓ Ћџрылтайы жќне оныѓ шаѓыраћ бейнелi рќмiзiнiѓ
мќнi туралы тљсiнiк бередi. Алматыда 1992 жылы ткен
Дљниежљзi ћазаћтарыныѓ I Ћџрылтайына Азия, Африка,
Еуропа жќне Американыѓ елдерiнен 400-ге жуыћ адам
ћатысћанын айтып, Ћџрылтайдыѓ баѕдарламасымен таныс-
тырады. Ћыркљйектiѓ 29-ы жџлдызында Абай атындаѕы
опера жќне балет театрында «Ћазаћтар: кеше, бљгiн, ертеѓ»
деген таћырыппен ѕылыми конференция ттi. Оѕан Респуб-
ликаныѓ белгiлi ћоѕамтанушы ѕалымдары М.Ћозыбаев,
С.Сартаев, Ќ.Хайдаров, &.Жќнiбеков ћатысып, тереѓ маз-
мџнды баяндамалар жасады деп оћушыларѕа зiндiк  тап-
сырмалар  (ќр  баяндама  бойынша)  беруге  болады.
Маѓызды Жарѕылар мен ћџжаттар талћыланып Ћџрыл-
тайдыѓ маћсаты айћындалѕанын оћушылар бiледi. Ћџрыл-
тайдыѓ  ресми  ашылуы  30  ћыркљйекте  Республика сара-
йында болып, онда Ћазаћстан Республикасыныѓ Президентi
Н.Ќ.Назарбаев  «Ћџшаѕымыз  бауырларѕа  айћара ашыћ»
деген таћырыпта баяндама жасады. Бџл баяндаманыѓ
тарихи-саяси  мќнi  зор.  Одан  љзiндiлер  оћып сџраћ-жауап
арћылы  талдау  жљргiзуге  болады.
Оћушылар азаматтыћ кшi-ћон туралы жќне шетелдегi
ћазаћ диаспорасы мен Ћазаћстан арасындаѕы байланыстар